ΒΡΑ: Ο αόρατος δολοφόνος

Δημοσιεύθηκε στο «Πράσινο Ποντίκι»

Πριν από μερικούς μήνες το περιοδικό «ΤΙΜΕ», σε ένα εξαιρετικό αφιέρωμα, ευφυώς σημείωνε ότι όποιος δεν έχει στο αίμα του τη χημική ένωση δισφαινόλη-Α… δεν είναι από τον πλανήτη Γη!

Μην ανησυχείτε, όμως, δεν τίθεται καμιά αμφιβολία ότι είμαστε όλοι γήινοι, αφού είμαστε πλήρεις από ΒΡΑ, όπως είναι το διεθνές nick name του απόλυτου αόρατου δολοφόνου. Και είμαστε πλήρεις από δισφαινόλη-Α, αφού αρχίζουμε να παίρνουμε τις δόσεις μας από τους πρώτους μήνες της γέννησής μας και συνεχίζουμε μέχρι την ολοκλήρωση του κύκλου της ζωής μας. Γιατί η χημική ουσία ΒΡΑ χρησιμοποιείται στις πλαστικές συσκευασίες τροφίμων και ποτών, αρχής γενομένης από τα μπιμπερό! Και επειδή η ζωή συνεχίζεται, η δισφαινόλη-Α βρίσκεται σε κάθε είδους κονσέρβα, πλαστικά μπουκάλια και από εκεί στα τρόφιμα που καταναλώνουμε, το νερό και τα αναψυκτικά που πίνουμε για να βρει τελικά «καταφύγιο» στον οργανισμό μας, απ’ όπου πολύ δύσκολα αποβάλλεται.

Η «εισβολή» της ΒΡΑ

Για τη χημική βιομηχανία, τη βιομηχανία τροφίμων και γενικότερα τον κλάδο της συσκευασίας, η ΒΡΑ έγινε μέσα σε λίγα χρόνια το απόλυτο «αστέρι», αφού έχει την ιδιότητα να «μεταμορφώνει» ιδανικά το πλαστικό. Όπως μας επεσήμανε ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος εκστρατειών πολιτικής του WWF Ελλάς, «η δισφαινόλη-Α χρησιμοποιείται συνήθως για τον σχηματισμό πολυανθρακικών πλαστικών, που αφορούν ποικιλία διαφορετικών χρήσεων από την κατασκευή μπιμπερό, μπουκαλιών, υπολογιστών και περιβλημάτων ηλεκτρονικών μέχρι CD, κράνη και πολλά άλλα καταναλωτικά προϊόντα. Η δισφαινόλη-Α χρησιμοποιείται επίσης στα πλαστικά μέρη των κονσερβών και στα οδοντικά γεμίσματα, μέσω των οποίων οι άνθρωποι μπορεί να καταπιούν μικρές ποσότητες».

Με απλά λόγια, η επαφή μας με τη δισφαινόλη-Α είναι καθημερινή, συνεχής, αόρατη και άκρως επικίνδυνη, αφού, όπως τονίζει ο Αχιλλέας Πληθάρας, «η συγκεκριμένη ουσία θεωρείται ορμονικός διαταράκτης, δηλαδή με απλά λόγια μπορεί να μιμηθεί τις ορμόνες παρεμβαίνοντας στους ορμονικούς υποδοχείς. Πολυάριθμες μελέτες ανά τον κόσμο έχουν καταδείξει τις επιπτώσεις της δισφαινόλης-Α σε ζώα, που κυμαίνονται από αλλαγή φύλου σε αλιγάτορες της Νοτίου Αμερικής και αναπαραγωγικές δυσμορφίες σε ποντίκια έως αλλαγές σε αδένες πουλιών».

Όπως συμβαίνει σχεδόν με όλες τις χημικές ουσίες που έχουν μπει στη ζωή μας και στη διατροφή μας, οι επιπτώσεις τους στον οργανισμό αρχίζουν να προβληματίζουν έπειτα από αρκετά χρόνια χρήσης. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό ότι μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι η χημική ουσία BPA αποβάλλεται άμεσα και εξ ολοκλήρου από το σώμα μέσω των ούρων. Η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική και πλέον δεκάδες μελέτες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την επικινδυνότητα της χημικής ουσίας και για τη σύνδεσή της με μεγάλη γκάμα ασθενειών από καρδιοπάθειες μέχρι διαβήτη, διαταραχές ηπατικών ενζύμων έως και παχυσαρκία!

Μελέτες που έχουν κάνει Αμερικανοί επιστήμονες κατέδειξαν ότι η χημική ουσία ΒΡΑ λόγω της ευρείας χρήσης της ανιχνεύεται σχεδόν στο σύνολο του πληθυσμού. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Rochester προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χημική ουσία δεν αποβάλλεται εύκολα και στο σύνολό της από τον οργανισμό μέσω των ούρων, όπως πίστευαν παλιότερα. Οι ερευνητές μελέτησαν τα επίπεδα χημικών που βρέθηκαν στα ούρα 1.469 Αμερικανών ενηλίκων και διαπίστωσαν ότι η χημική ουσία εντοπιζόταν στον οργανισμό τους στα ίδια επίπεδα και μετά από 8 ώρες και μετά από 24 ώρες.

Ειδικοί από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ εκφράζουν τον φόβο ότι η δισφαινόλη-Α μπορεί να είναι επικίνδυνη για την ανάπτυξη προστάτη καθώς και όγκων στον εγκέφαλο ακόμα και εμβρύων και βρεφών.

Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας, συσχετίστηκαν στατιστικά οι παθήσεις με τα επίπεδα της ΒPA που βρέθηκαν στα ούρα των συμμετεχόντων. Διαπιστώθηκε πως άτομα που έπασχαν από καρδιαγγειακές παθήσεις είχαν πολύ υψηλότερα σωματικού φορτίου ΒΡΑ σε σχέση με τους υγιείς, ενώ η ίδια συσχέτιση διαπιστώθηκε και για τους διαβητικούς ασθενείς, όχι όμως και για τους ασθενείς με καρκίνο. Οι ειδικοί επισημαίνουν πως τόσο ο διαβήτης όσο και οι καρδιαγγειακές παθήσεις αναπτύσσονται από το μεταβολικό σύνδρομο ή σύνδρομο αντίστασης στην ινσουλίνη. Η ίδια ουσία έχει χαρακτηριστεί «παχυσαρκογόνα» και μελέτες τη συνδέουν με την παχυσαρκία.

«Κόκκινη» κάρτα στα μπιμπερό

Ο Καναδάς ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που το 2008 απαγόρευσε τη χρήση της δισφαινόλης-Α στα προϊόντα που έρχονται σε επαφή με παιδιά, ιδίως στα μπιμπερό.

Τον περασμένο Ιανουάριο ο δήμος του Παρισιού αποφάσισε να αντικαταστήσει και να στείλει για ανακύκλωση σε ειδικά κέντρα 28.000 μπιμπερό που χρησιμοποιούνται στους δημοτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς λόγω των ανησυχιών για τους κινδύνους από την τοξική ουσία διφαινόλη-Α. Τα μπιμπερό θα αντικατασταθούν είτε με γυάλινα είτε με πλαστικά για τα οποία υπάρχει εγγύηση ότι δεν περιέχουν δισφαινόλη-Α, είναι, δηλαδή, Free BPA.

Η απόφαση ελήφθη μετά το σήμα κινδύνου του Γαλλικού Οργανισμού Ασφάλειας των Τροφίμων (AFSSA), ο οποίος αναγνώρισε «την ύπαρξη ‘‘προειδοποιητικών σημείων’’ που υποδηλώνουν ενδεχόμενους κινδύνους από την έκθεση σε BPΑ, με βάση έρευνες σε ποντίκια που εκτέθηκαν στην ουσία αυτή μέσα στη μήτρα ή κατά το πρώτο διάστημα της ζωής τους».

Εδώ και έναν χρόνο Βρετανοί επιστήμονες και ερευνητικά κέντρα πιέζουν τις αρχές να προχωρήσουν σε απαγόρευση της πώλησης προϊόντων που απευθύνονται σε παιδιά και περιέχουν δισφαινόλη-Α, ενώ πολλές εταιρείες που κατασκευάζουν μπιμπερό έχουν προχωρήσει μόνες τους στον αποκλεισμό της ΒΡΑ και διαφημίζουν, μάλιστα, τα νέα τους προϊόντα ότι δεν περιέχουν την επικίνδυνη χημική ουσία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προς το παρόν εμφανίζεται διστακτική και πριν από τέσσερα χρόνια προχώρησε σε μια σολομώντεια «πολιτική λύση» καθιερώνοντας ανώτατα επιτρεπόμενα όρια πρόσληψης της δισφαινόλης από τον ανθρώπινο οργανισμό και συγκεκριμένα στα 0,05 χιλιοστά ανά κιλό σωματικού βάρους. Τα όρια αυτά χαρακτηρίζονται «πολιτικά», αφού είναι προφανές ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει σε τι ποσότητες βρίσκεται η επικίνδυνη ουσία στον οργανισμό του. Όπως μας επεσήμανε ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος εκστρατειών πολιτικής του WWF Ελλάς, «δυστυχώς τα όρια που έχει θεσπίσει η Ε.Ε. δεν είναι ικανά για να διαλύσουν τις ανησυχίες των επιστημόνων και των οργανώσεων. Πρόκειται περισσότερο για όρια που θεσπίστηκαν βάσει της αρχής της προφύλαξης της χημικής βιομηχανίας και όχι βάσει της θεσμοθετημένης αλλά πολλές φορές μη εφαρμόσιμης ‘‘αρχής της πρόληψης’’. Πέραν τούτου, ακόμα και αυτά τα όρια είναι δύσκολο να ελεγχθούν καθώς εκατομμύρια πλαστικά προϊόντα που περιέχουν δισφαινόλη-Α περνούν καθημερινά τα σύνορα της Ε.Ε. Η απαγόρευση της ουσίας θα ήταν η καλύτερη δυνατή λύση για την Ε.Ε., ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων χωρών όπως ο Καναδάς».

Πως θα αποφύγουμε την ΒPA

Η βασική αρχή είναι να περιορίσουμε στο μέτρο του δυνατού το πλαστικό από τη ζωή μας και να έχουμε ως πρώτη επιλογή το γυαλί, τα κεραμικά σκεύη ή τις φιάλες από ανοξείδωτο χάλυβα. Καλό είναι δηλαδή σε πρώτη φάση εάν μπορούμε να βγάλουμε από την καθημερινότητά μας τα πλαστικά μπουκάλια και τα πλαστικά ποτήρια.

Ένας απλός τρόπος, αλλά όχι απόλυτα σίγουρος, για να ξεχωρίζουμε τα πλαστικά με ΒΡΑ είναι η υφή τους. Η γενική αρχή λέει ότι τα σκληρά, άκαμπτα και διαφανή πλαστικά είναι εκείνα που σε αντίθεση με τα εύκαμπτα περιέχουν δισφαινόλη-Α.

Ιδιαίτερη προσοχή στις οδηγίες πρέπει να δώσουν οι γονείς, έτσι ώστε να αποκλείσουν σκεύη που χρησιμοποιούν για τα παιδιά τους και περιέχουν εν αγνοία τους την επικίνδυνη ουσία δισφαινόλη-Α.

Οι πέντε βασικοί κανόνες που, σύμφωνα με τους επιστήμονες, πρέπει να ακολουθούμε είναι:

-Να αποφεύγονται τα δοχεία από πολυανθρακικό πλαστικό, που συνήθως χρησιμοποιούνται για αποθήκευση τροφών και ποτών. Τα πολυανθρακικά πλαστικά αναγνωρίζονται από τη σήμανση «PC» ή τον αριθμό 7.

- Προτιμήστε πιπίλα από σιλικόνη και όχι από ελαστικό ή λάτεξ, από το οποίο μπορεί να εκλυθούν τοξικές χημικές ουσίες.

-Να αποφεύγετε το ζέσταμα φαγητών σε πλαστικά δοχεία όταν χρησιμοποιείτε φούρνο μικροκυμάτων και να χρησιμοποιείτε δοχεία από γυαλί, πορσελάνη ή ανοξείδωτο χάλυβα.

-Να αποφεύγετε την κατανάλωση τροφίμων που είναι σε κονσέρβες και να επιλέγετε τρόφιμα αλλά και συστατικά όπως σάλτσες που πωλούνται σε γυάλινες ή χάρτινες συσκευασίες.

-Επιλέξτε πλαστικά σκεύη για το μωρό σας, όπως μπιμπερό κ.λπ., μόνο εάν επάνω στα πλαστικά προϊόντα αναφέρεται η ένδειξη «χωρίς δισφαινόλη-Α» ή «bisphenol free». Οι περισσότεροι και μεγαλύτεροι κατασκευαστές παιδικών προϊόντων προσφέρουν πλέον μπιμπερό αλλά και άλλα σκεύη χρήσιμα για τα μωρά χωρίς ΒΡΑ και έχουν την ανάλογη ένδειξη.

http://www.topontiki.gr/Articles/view/7710