Η τραγικότητα των Αιρετικών

ΠΡΩΤΟΠΡ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Μ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ

«αιρετικόν άνθρωπον... παραιτού»

Πολλές ερμηνείες έχει λάβει ο όρος «αιρετικός» από τους ερμηνευτές, και μάλιστα τους νεωτέρους, στο χώρο της Κ. Διαθήκης. Υπάρχει όμως και η συγκεκριμένη σημασία, που έλαβε ο όρος στη γλώσσα των Αγίων Πατέρων, στη γλώσσα της Ορθοδοξίας. Για τους αγίους Πατέρας μας «αιρετικός» σημαίνει: διαστρεβλωτής της πίστεως, της αποκεκαλυμμένης Αληθείας, του θεόθεν δεδομένου τρόπου σωτηρίας. Αίρεση δε, είναι αλλοτριωμένη εκδοχή του Προσώπου του Σωτήρος Χριστού, που δεν μπορεί να οδηγήσει στη σωτηρία, στη θέωση, τον άνθρωπο και να λυτρώσει από το κακό τον κόσμο....



Οι άγιοι Πατέρες, γνήσιοι θεολόγοι

Για να κατανοήσουμε την τραγικότητα, μέσα στην οποία ζουν και κινούνται οι αιρετικοί, πρέπει να δούμε το διαμετρικά αντίθετό τους μέγεθος, δηλαδή τους αγίους Πατέρες, στο κύριο έργο τους, την θεολογία. Βέβαια ο εγκλωβισμένος στα κοινωνιολογικά σχήματα των καιρών μας θα σπεύσει εδώ να διαμαρτυρηθεί, μη μπορώντας να εννοήσει, ότι όλο το έργο των Πατέρων, σε κάθε εποχή, είναι θεολογία. Γιατί ενωμένοι με το Θεό αντιμετωπίζουν οι Πατέρες όχι μόνο τα προβλήματα της πίστεως, αλλά και όλης της ζωής. Θεό - Αλήθεια προσφέρουν, αντιμετωπίζοντας κρίσεις δογματικές, αλλά Θεό - Αλήθεια προσφέρουν ποιμαίνοντας τα πνευματικά τους τέκνα και οδηγώντας τα στα πλαίσια της εν Χριστώ ζωής, που είναι η αγιοπνευματική κοινωνία. Οι Άγιοι Πατέρες θεολογούν πάντα με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος. Γίνονται πρώτα δοχεία και Ναοί του Πνεύματος, με την άσκησή τους και τον πνευματικό τους αγώνα, και καταξιώνονται να γίνουν Πνευματοκίνητοι, Θεοκίνητα στόματα του Λόγου και χείρες του Πνεύματος. Η θεολογία τους είναι, έτσι, έκφραση των μυστικών εμπειριών τους. Εκφράζουν αυτό, που το Πνεύμα αποκαλύπτει μέσα τους, σκορπίζουν γύρω το φως Του. Λέγουν αυτό, που βλέπουν, στη φωτισμένη και θεοφόρο καρδιά τους. Δεν είναι, λοιπόν, οι στοχαστές και φιλόσοφοι του κόσμου, οι διανοητές - όπως λέμε. Ο στοχασμός μας δεν μπορεί ποτέ να γίνει Θεολογία. Μένει φιλοσοφία, μεταφυσική, αναζήτηση ανθρώπινη.

Η Θεολογία των Πατέρων είναι το αποτέλεσμα της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος μέσα τους. Αυτό ομολογεί ένας από τους λίγους, που δίκαια πήραν το όνομα του Θεολόγου της Εκκλησίας, ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Δεν είναι του καθενός, να φιλοσοφεί γύρω από το Θεό. Δεν είναι του καθενός. Αυτό το πράγμα δεν είναι τόσο φθηνό και ταπεινό... Δεν είναι του καθενός, παρά μόνο των δοκιμασμένων και όσων έχουν προχωρήσει στη θεωρία (δηλαδή στη θέα του Θεού) και που προηγουμένως έχουν καθαρισθεί και στην ψυχή και το σώμα, ή τουλάχιστον καθαρίζονται τώρα». Οι άγιοι Πατέρες έχουν κάθε δικαίωμα να λέγουν: «έδοξε τω Πνεύματι τω Αγίω και ημίν» χωρίς τον παραμικρό κίνδυνο να κατηγορηθούν για έπαρση.

Όπως εντελώς φυσικά και απροσποίητα διεκήρυξαν οι Αγιορείτες Ησυχαστές στον Τόμο του 1341: «Ταύτα υπό των Γραφών εδιδάχθημεν, ταύτα παρά των ημετέρων Πατέρων παρελάβομεν, ταύτα δια της μικράς εγνώκαμεν πείρας...». Η ταπεινοφροσύνη τους φαίνεται στο «μικράς». είναι όμως αναγκασμένοι να μιλήσουν και για την δική τους θεοπτική εμπειρία.



Οι Αιρετικοί, οι αθεράπευτοι «θεραπευτές»

Η αίρεση δεν είναι απλά λογικό λάθος, ούτε οι αιρετικοί απλώς αστοχούν στην εύρεση της αλήθειας. Στην περίπτωσή τους συμβαίνει κάτι βαθύτερο και ουσιαστικότερο. Κατά το γράμμα γνωρίζουν την Γραφή, κατά τρόπο -πολλές φορές- εκπληκτικό. Τους λείπει όμως κάτι ουσιαστικό και η έλλειψή του τους διαφοροποιεί ριζικά από τους Πατέρες. Τους λείπει η αγιοπνευματική εμπειρία των Πατέρων. Ο εσωτερικός φωτισμός του Πνεύματος. Γιατί δεν έχουν περάσει την θεραπεία της Εκκλησίας. Μπορεί ηθικά να είναι (εξωτερικά) ανεπίληπτοι. Δεν έχουν όμως μέσα τους το Πνεύμα. Δεν βλέπουν, λοιπόν, όσα βλέπουν εν Πνεύματι οι Πατέρες. Μπορεί διανοητικά να είναι εκπληκτικά ανεπτυγμένοι. Είναι πράγματι γεγονός, ότι όλοι οι μεγάλοι αιρετικοί εντυπωσιάζουν με την πολυγνωσία και «σοφία» τους! Ακόμη και σήμερα... Δεν έχουν όμως καθαρή την καρδιά, ούτε έχουν μεταβληθεί σε ναούς του Αγίου Πνεύματος. Η αίρεση προϋποθέτει κακή ή ανύπαρκτη θεραπεία. Γι’ αυτό για τους αιρετικούς η Θεολογία είναι διανοητική - επιστημονική υπόθεση, λογικό και συλλογιστικό παιχνίδι. Η εμπειρία της θεώσεως, που καταξιώνει τους Πατέρες, είναι αυτό, που τους λείπει. Γι’ αυτό ο αιρετικός δεν μπορεί να διακρίνει στο κρίσιμο σημείο την αλήθεια από την πλάνη. Γιατί δεν βλέπει μέσα του την αλήθεια, δεν την γνωρίζει στην καρδιά του. Δεν έχει το όχημα της «νοεράς προσευχής» και γι’ αυτό δεν μπορεί να φτάσει στον «δοξασμό», που είναι η αποκάλυψη της «πάσης αληθείας» από το Άγιον Πνεύμα. Εδώ ακριβώς αποκαλύπτεται και η τραγικότητα όλων των αιρετικών, και προ πάντων των αιρεσιαρχών. Αφώτιστοι οι ίδιοι, ζητούν να φωτίσουν. Αθεράπευτοι οι ίδιοι, ζητούν να θεραπεύσουν. Άθεοι οι ίδιοι, ζητούν να θεολογήσουν. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τους αιρετικούς με ψευτογιατρούς και τσαρλατάνους, που απατούν. Αλλ’ είναι κάτι χειρότερο: είναι γιατροί, που προσφέρουν δολοφονική θεραπεία, που σκοτώνει τον άνθρωπο αιώνια. Είναι φαρμακοποιοί, που κυκλοφορούν φάρμακα δηλητηριασμένα - αλλοιωμένα, που είναι επικίνδυνα για την δημόσια υγεία, και όχι την σωματική, αλλά την πνευματική και αιώνια.



Η διαφορά στα πράγματα

Ακολουθώντας την πατερική θεώρηση της αιρέσεως, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε την φθοροποιό δύναμή της στην ιερή υπόθεση της σωτηρίας μας. Μέσα στην άμβλυνση των πνευματικών μας αισθητηρίων, πολύ συχνά τοποθετούμε τη διαφορά Ορθοδοξίας και αιρέσεων σε επίπεδο λεκτικών ή τυπικών παραλλαγών. Αυτό οδηγεί στην ελαχιστοποίηση της διαφοράς και στην εντύπωση, ότι η διαφωνία είναι για ασήμαντα πράγματα, που μπορούν εύκολα με κάποια καλή διάθεση να θεραπευθούν. Και τούτο συμβαίνει, γιατί συνήθως νοούμε τους εαυτούς μας ως Ορθοδόξους και παραβάλλουμε τους ετεροδόξους προς τους εαυτούς μας. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, ότι διακρίνουμε περισσότερες ομοιότητες από διαφορές! Αν δούμε όμως τις αιρέσεις από πλευράς πραγματικότητος πατερικής και αντιπαραθέσουμε στην ετεροδοξία της εποχής μας τους Αγίους μας Πατέρες, τότε θα διαπιστώσουμε, ότι πρόκειται για διαφορά πραγμάτων και όχι λέξεων. Πρόκειται για διαφορά πρωταρχικά θεραπευτικής μεθόδου. Η πνευματικότητα της Ορθοδοξίας γεννά Αγίους Πατέρες, ενώ η «πνευματικότητα» των αιρέσεων σπείρει τον όλεθρο. Γι’ αυτό οι Άγιοι Πατέρες θα μένουν πάντα τα «πάγχρυσα στόματα του Λόγου», που θα καλούν όχι μόνο τους αιρετικούς και ετεροδόξους, αλλά και μας τους κατ’ όνομα μόνο ορθοδόξους, στην γνήσια εν Χριστώ θεραπεία, που οδηγεί στον δοξασμό και την αληθινή Θεολογία.

“ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΑ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ” (Απάνθισμα κηρυγμάτων από την «ΦΩΝΗ ΚΥΡΙΟΥ» των ετών 1980 και 1983) ΠΡΩΤΟΠΡ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Μ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ»

Δείτε επίσης..

π. Γεώργιος Μεταλληνός
Αναμφίβολα και δικαίως κατέχει τον τίτλο ενός εκ των συγχρόνων σπουδαιοτέρων θεολόγων. Ο Αιδεσ. π. Γεώργιος Μεταλληνός, Ομότ. Καθηγητής... (6/5/2010)


Ομιλία στην Α' Οικουμενική Σύνοδος
Π. Γεώργιος Μεταλληνός. Κήρυγμα με θέμα : Το θεμέλιο της Εκκλησιαστικής Ενότητας... (16/5/2010)