Το '21 και ο καημός της Ρωμιοσύνης

Το 1821 είναι η επιτομή της ρωμιοσύνης. Η λεβεντιά, ο ηρωισμός, η έφοδος των ξυπόλητων προς τον ουρανό. Και ταυτόχρονα οι εμφύλιοι, η αδυναμία της σύνθεσης, η αδυναμία της ολοκλήρωσης. Ο καημός της ρωμιοσύνης. Ο Σολωμός Σολωμού αγέρωχος, και τραγικά μόνος, μαζί με τον λαό του και την ιστορία του, και από γύρω εμποράκηδες, ναινέκοι, πολιτικοί της κακιάς ώρας, πουλημένοι κονδυλοφόροι. Βέβαια, τότε ήταν η στιγμή της μεγάλης ανάτασης και σήμερα της μεγάλης παρακμής. Ωστόσο, πάντα είναι καιρός να ρίχνουμε λίγο από το φως του '21 στα σκοτάδια της εποχής του εθνομηδενισμού, μήπως και δυναμώσει εκείνη η φλογίτσα που τρεμοσβήνει, αλλά σιγοκαίει ακόμα.

«Δεν έχομε ελπίδα από τoυς ξένους»



Γι' αυ­τό αρ­χί­ζου­με αυ­τό το α­φι­έ­ρω­μα με τον Θε­ό­δω­ρο Κο­λο­κο­τρώ­νη, τον Στρα­τη­γό Μα­κρυ­γιά­ννη, τον Νι­κη­τα­ρά, τον α­γω­νι­στή Δή­μο Τσέ­λιο, που δι­η­γούν­ται πώς άρ­χι­σαν ό­λα, για τη Φι­λι­κή Ε­ται­ρεί­α και την Ε­πα­νά­στα­ση και τη βα­θειά α­πό­φα­ση των Ελ­λή­νων να λευ­τε­ρω­θού­νε μό­νοι τους. Λέ­γει ο Κο­λο­κο­τρώ­νης: «Εἶ­δα τό­τε ὅ­τι, ὅ,τι κά­μο­με, θὰ τὸ κά­μο­με μο­να­χοὶ καὶ δὲν ἔ­χο­με ἐλ­πί­δα καμ­μί­α ἀ­πὸ τοὺς ξέ­νους». Και αλ­λού:


Μί­α φο­ρᾶν, ὅ­ταν ἐ­πή­ρα­με τό Ναύ­πλιο, ἦλ­θεν ὁ ‘­Α­μιλ­τον νά μέ ἰ­δεῖ. Μοῦ εἶ­πε ὅ­τι: «Πρέ­πει οἱ Ἕλ­λη­νες νά ζη­τή­σουν συμ­βι­βα­σμό, καί ἡ Ἀγ­γλί­α νά με­σι­τεύ­σει». Ἐ­γώ τοῦ ἀ­πο­κρί­θη­κα, ὅ­τι: «Αὐ­τό δέν γί­νε­ται πο­τέ, ἐ­λευ­θε­ρί­α ἤ θά­να­τος. Ἐ­μεῖς, κα­πι­τᾶν ‘­Α­μιλ­τον, πο­τέ συμ­βι­βα­σμό δέν ἐ­κά­μα­με μέ τούς Τούρ­κους. Ἄλ­λους ἔ­κο­ψε, ἄλ­λους σκλά­βω­σε μέ τό σπα­θί καί ἄλ­λοι, κα­θώς μεῖς, ἐ­ζού­σα­με ἐ­λεύ­θε­ροι ἀ­πό γε­νε­ά εἰς γε­νε­ά. Ὁ βα­σι­λεύς μας ἐ­σκο­τώ­θη, καμ­μί­α συν­θή­κη δέν ἔ­κα­με, ἡ φρου­ρά του εἶ­χε παν­το­τι­νό πό­λε­μο μέ τούς Τούρ­κους καί δυ­ό φρού­ρια ἦ­τον πάν­το­τε ἀ­νυ­πό­τα­κτα». Μέ εἶ­πε: «Ποί­α εἶ­ναι ἡ βα­σι­λι­κή φρου­ρά του, ποί­α εἶ­ναι τά φρού­ρια;» - «Ἡ φρου­ρά τοῦ βα­σι­λέ­ως μας εἶ­ναι οἱ λε­γό­με­νοι Κλέ­φται, τά φρού­ρια ἡ Μά­νη καί τό Σού­λι καί τά βου­νά». Ἔ­τσι δέν μέ ὁ­μί­λη­σε πλέ­ον.


Ο Μα­κρυ­γιά­ννης το ί­διο μή­νυ­μα βά­ζει στο στό­μα του Τούρ­κου μπέ­η:


Πασ­σά­δες καὶ Μπέ­η­δες, θὰ χα­θοῦ­με. Θὰ χα­θοῦ­με! ὁ μπέ­γης τοὺς λέ­ει, ὅ­τι ἐ­τοῦ­τος ὁ πό­λε­μος δὲν εἶ­ναι μή­τε μὲ τὸν Μό­σκο­βον, μή­τε μὲ τὸν Ἐγ­γλέ­ζο, μή­τε μὲ τὸν Φραν­τζέ­ζο. Ἀ­δι­κή­σα­μεν τὸν ρα­γιὰ καὶ ἀ­πὸ πλού­τη καὶ ἀ­πὸ τι­μὴ καὶ τὸν ἀ­φα­νί­σα­με, καὶ μαύ­ρι­σαν τὰ μά­τια του καὶ μᾶς σή­κω­σε ντου­φέ­κι.


Και ο εν­τε­λώς α­γράμ­μα­τος Νι­κη­τα­ράς:


Ὁ Ἀ­να­γνω­στα­ρᾶς πα­ρα­πο­νι­έ­ται ἀ­πὸ τοὺς Ρού­σους εἰς τὸν Κα­πνί­ση, ὑ­πα­σπι­στὴ τοῦ Αὐ­το­κρά­το­ρος, δια­τὶ νὰ μᾶς πα­ρα­τή­σει ἡ Ρου­σί­α. Τώ­ρα μᾶς ἄ­φη­σαν οἱ Ἄγ­γλοι. [ ] Ἔρ­χε­ται ἀ­πάν­τη­ση ἀ­πὸ τὸν αὐ­το­κρά­το­ρα νὰ πᾶ­με εἰς τὴν Ρου­σί­α νὰ μᾶς δώ­σει γῆν, ὅ­λα τὰ κα­λά, ζῶ­α καὶ εἰς δέ­κα χρό­νους νὰ ἐ­πι­στρέ­ψο­με ὅ,τι μᾶς ἔ­δω­σε. Στέλ­νο­με τὸν Ἀ­να­γνω­στα­ρᾶ, Χρυ­σο­σπά­θη, εὑ­ρί­σκουν τὴν Ἑ­ται­ρεί­α. Ὁ Κα­πο­δί­στριας τοὺς λέ­γει, σύρ­τε ὀ­πί­σω, ἐ­δῶ ζοῦν ἀρ­κοῦ­δες, κρού­σταλ­λα πολ­λά. Ἦ­τον στο­χα­σμὸς νὰ πᾶ­με ἀ­ποι­κί­ες. Ὁ Ἀ­να­γνω­στα­ρᾶς μοῦ λέ­γει: δὲν ζοῦ­με ἐ­κεῖ. Σχέ­δια πε­ρὶ ἐ­πα­να­στά­σε­ως. Νὰ ζή­σου­με εἰς βου­νὰ μὲ γέ­νεια.


Ο Κο­λο­κο­τρώ­νης, μά­λι­στα, έρ­χε­ται να α­παν­τή­σει και σε ό­λους ε­κεί­νους τους σκυ­λευ­τές της ι­στο­ρί­ας μας που έ­φθα­σαν να αρ­νούν­ται και την ί­δια την η­με­ρο­μη­νί­α της 25ης Μαρ­τί­ου. Κι αυ­τοί δεν εί­ναι άλ­λοι α­πό κον­δυ­λο­φό­ρους των ε­φη­με­ρί­δων και των πα­νε­πι­στη­μί­ων, δεν εί­ναι άλ­λοι α­πό ε­κεί­νους που δι­οι­κούν τα σω­μα­τεί­α των εκ­παι­δευ­τι­κών, α­πό ε­κεί­νους που α­να­λαμ­βά­νουν να α­πο­στρα­βώ­σουν τα παι­διά μας, κα­θώς και τους α­φε­λείς που τους πι­στεύ­ουν. Δι­α­βά­ζου­με σε ι­στο­σε­λί­δα γνω­στού α­πό τα τη­λε­πα­ρά­θυ­ρα ει­δι­κού πε­ρί τα εκ­παι­δευ­τι­κά «μαρ­ξι­στή-λε­νι­νι­στή» στο «Αφι­έ­ρω­μα» που έ­χει για την 25η Μαρ­τί­ου, σε άρ­θρο του εκ­παι­δευ­τι­κού Α­λέ­κου Χατ­ζη­κώ­στα:


Κα­τ' αρ­χήν να θυ­μί­σου­με ό­τι η ε­πι­λο­γή της θρη­σκευ­τι­κής ε­ορ­τής του Ευ­αγ­γε­λι­σμού της Θε­ο­τό­κου ως ε­πί­ση­μης ε­πε­τεί­ου της ε­πα­νά­στα­σης έ­γι­νε α­πό την πο­λι­τεί­α το 1838 (­!) για να ε­ξυ­πη­ρε­τή­σει συγ­κε­κρι­μέ­νους πο­λι­τι­κούς-ι­δε­ο­λο­γι­κούς στό­χους, καλ­λι­ερ­γών­τας πα­ράλ­λη­λα "ε­θνι­κούς μύ­θους" που δι­α­τη­ρούν­ται και α­να­πα­ρά­γον­ται μέ­χρις σή­με­ρα δυ­στυ­χώς και α­πό τα σχο­λι­κά βι­βλί­α.1


Α­παν­τά... λοι­πόν ο Κο­λο­κο­τρώ­νης το 1836 στη δι­ή­γη­σή του, α­πό τον τά­φο του: «καὶ εἰς τὰ (18)20 μὲ ἦλ­θαν γράμ­μα­τα ἀ­πὸ τὸν Ὑ­ψη­λάν­τη διὰ νὰ εἶ­μαι ἕ­τοι­μος, κα­θὼς καὶ ὅ­λοι οἱ ἐ­δι­κοί μας. 25 Μαρ­τί­ου ἦ­τον ἡ ἡ­μέ­ρα τῆς γε­νι­κῆς ἐ­πα­να­στά­σε­ως». Αλ­λά βέ­βαι­α εί­ναι γνω­στό πως και αυ­τός υ­πήρ­ξε... «ε­θνι­κι­στής» και «σφα­γέ­ας της Τρι­πο­λι­τσάς».



«...Γυρεύω τις αιτίες που μ' αφήνουνε μισό»


Γύρω απ' αυτό το «μυστήριο» περιστρέφεται η ιστορία μας, εδώ και έναν αιώνα. Πώς και γιατί δεν μπορέσαμε να ολοκληρώσουμε αυτό που αρχίσαμε στις 25 Μαρτίου εκείνου του «αθάνατου '21»; Πώς και γιατί καραβοτσακιστήκαμε στη Σμύρνη το 1922;


Και οι αιτίες πάνε πολύ βαθιά πίσω, πάνε στο Ματζικέρτ και το 1204, πάνε στην Τουρκοκρατία και τη Φραγκοκρατία, που μας σκόρπισε στους πέντε ανέμους, στα Βαλκάνια, τη Μικρά Ασία, τα νησιά. Κι από τότε ποτέ δεν κατορθώσαμε να ξαναμαζέψουμε το γένος μας. Όταν μετά το 1700 ο ελληνισμός θ' αρχίσει και πάλι να αναπτύσσεται, αυτή η διάσπαρτη ανάπτυξη θα συνεχιστεί.


Οι έμποροι και οι βιοτέχνες δεν θα μπορέσουνε ποτέ να ελέγξουν την ίδια την παραγωγή, αλλά θα διωχθούν από την ανασφάλεια, τις λεηλασίες και τη διείσδυση της αναπτυσσόμενης Δύσης στην τοκογλυφία, τη ναυτιλία, τις παροικίες. Η σημασία της εμπορικής -και εν πολλοίς μεταπρατικής- υφής της ελληνικής αστικής τάξης, όπως διαμορφώνεται στη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων της Τουρκοκρατίας, έχει επισημανθεί από αρκετούς ιστορικούς και στοχαστές. Ιδιαίτερα ο Κορδάτος, ο Στογιάνοβιτς και ο Μοσκώφ θα επιμείνουν στη σημασία της υφής της ελληνικής αστικής τάξης, που είχε ως συνέπεια την αδυναμία ολοκλήρωσης της επαναστατικής διαδικασίας, ή την πραγματοποίηση μιας παμβαλκανικής επανάστασης. Οι Έλληνες έμποροι και τοκογλύφοι-τραπεζίτες της Μολδοβλαχίας δεν μπορούσαν να πάρουν μαζί τους την αγροτιά, που τους έβλεπε ως εκμεταλλευτές. Εξ ού και η τελική σύγκρουση Υψηλάντη - Βλαδιμηρέσκου στην επανάσταση της Μολδοβλαχίας. Ωστόσο, η σημασία αυτής της διαμόρφωσης παραμένει τραγικά υποβαθμισμένη, τόσο σε ό,τι αφορά στην ιστορία και τις τύχες της ελληνικής επανάστασης, όσο -ακόμα περισσότερο- σε ό,τι αφορά στην ιστορία και τα χαρακτηριστικά του ελληνικού διαφωτισμού. Και παραμένει μέχρι σήμερα το τυφλό σημείο στη μελέτη της ιστορίας της επανάστασης του 1821. Η μελέτη της ελληνικής επανάστασης δεν έχει ακόμα ενσωματώσει τις συνέπειες της μεταπρατικής και διάσπαρτης2 υφής της ελληνικής αστικής ανάπτυξης, που από τη μία πλευρά έφερνε σε επαφή -και συχνά σε εμπορικό και πολιτικό ανταγωνισμό- τον ελληνισμό με τις πιο ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και δημιουργούσε έναν «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής» και συνήθειες στα ανώτερα και μορφωμένα στρώματα των Ελλήνων3, και από την άλλη δεν μπορούσε να διεισδύσει και να μετασχηματίσει σε βάθος τις παραγωγικές και ιδεολογικές δομές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.


Η «υπερανάπτυξη» της ελληνικής αστικής τάξης, κυρίως στον τομέα του εμπορίου και του δανεισμού χρήματος, και μάλιστα εκτός της ελληνικής χερσονήσου και της νοτίου Ελλάδας, κατά το μεγαλύτερο μέρος της, καθώς και της πνευματικής παραγωγής, δεδομένου ότι κανένα σοβαρό σχολείο του ελληνικού διαφωτισμού δεν υπήρχε στην επαναστατημένη Ελλάδα, οδήγησε στην εξαιρετική κατάτμηση των επαναστατικών δυνάμεων και τροφοδότησε τους χωρίς τέλους εμφυλίους της Ελληνικής Επανάστασης, καθώς και την προσφυγή στην ξένη προστασία.


Από τη μια πλευρά ήταν η αγροτική κοινωνία της Πελοποννήσου και κατ' εξοχήν της Στερεάς, με μόνο σοβαρό αστικό στοιχείο τους καραβοκύρηδες των νησιών, χωρίς όμως οργανική σχέση με την οικονομία της λοιπής Ελλάδας, πέρα από τον τομέα των μεταφορών, που έβλεπε ως φυσικούς αρχηγούς της τους καπεταναίους, τους κοτζαμπάσηδες και αποφασιστικό ενοποιητικό στοιχείο την Ορθοδοξία και την Εκκλησία απέναντι στους αλλόθρησκους Αγαρηνούς καταπιεστές.


Και παράλληλα μια επαναστατική οργάνωση, γεννημένη στην Οδησσό με αφετηρία την «αστικοδημοκρατική» ιδεολογία των μικρεμπόρων και των διανοουμένων, και η οποία στην πορεία «συντηρητικοποιήθηκε» με τη μεταφορά του κέντρου της στην Κωνσταντινούπολη˙ μια μεγάλη αστική τάξη που ταξίδευε στο Λονδίνο, το Άμστερνταμ και τη Λειψία για τις υποθέσεις της και είχε το επίκεντρό της στη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη και τη... Βιέννη, και μια «διανόηση» ανεπτυγμένη εξαιρετικά για τις συνθήκες της τότε Ελλάδας και γαλουχημένη με τα ιδεώδη της γαλλικής επανάστασης, του δυτικού διαφωτισμού, και παράλληλα την αρχαιολατρία και την εμμονή στην Ορθοδοξία.


Δίπλα τους, οι χιλιάδες των Ευρωπαίων φιλελλήνων, που έφερναν μαζί με την ανεκτίμητη βοήθειά τους, ήθη, ιδεολογίες και επιρροές της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης -βλέπε τη συνάντηση του λόρδου Μπάιρον, του πιο εξεζητημένου ίσως ποιητή της Δύσης, με τους αγωνιστές του Μεσολογγίου. Τέλος, πολιτικοί της εμβέλειας και της πείρας των Φαναριωτών -με τον Μαυροκορδάτο επικεφαλής- και του πρώην υπουργού Εξωτερικών του Τσάρου της Ρωσίας, του Καποδίστρια.


Η συνάντηση όλων αυτών των ετερόκλητων δυνάμεων, που είχαν ως μόνο ενοποιητικό στοιχείο «του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία», στον βαθμό που πραγματοποιήθηκε στο περιορισμένο εντέλει έδαφος της επαναστατημένης Ελλάδας είχε εκρηκτικές και βαθύτατα αποσταθεροποιητικές συνέπειες. Απουσιάζει μια τάξη που θα μπορούσε να ενοποιήσει την επαναστατημένη χώρα. Γι' αυτό και η ηγεσία θα περνάει αλληλοδιαδόχως από τη μία δύναμη στην άλλη, για να καταλήξει με το πέρας της επανάστασης στην προστασία και τους Βαυαρούς, ως τον «από μηχανής θεό» που θα κυβερνούσε το νεογέννητο κράτος. Μια εμπορική και μεταπρατική άρχουσα τάξη, μια διανόηση εξαρτημένη από τη Δύση, δεν μπορούσαν να προσφέρουν τίποτε καλύτερο από μια όσο γίνεται πιο «ισορροπημένη» κατανομή της ξένης προστασίας ανάμεσα στην Αγγλία, τη Γαλλία, τη Ρωσία, την Αυστρία, κ.λπ.


Η μόνη πιθανότητα για μια διαφορετική εξέλιξη τόσο της επανάστασης, όσο και του ελληνικού κράτους στη συνέχεια, θα ήταν η επέκταση και η επιτυχία της επανάστασης σε ένα ευρύτερο θέατρο, που θα περιλάμβανε και σημαντικότερα κέντρα -οικονομικά και πνευματικά- του ελληνισμού, όπως την οραματιζόταν ο Ρήγας και η Φιλική. Αυτό όμως δεν κατέστη δυνατό, τόσο εξαιτίας της διασποράς των ελληνικών πληθυσμών μέσα σε αλλογενείς πληθυσμούς, όσο και γιατί καμία από τις μεγάλες δυνάμεις δεν επιθυμούσε ένα ισχυρότερο ελληνικό κράτος, που θα έβαζε σοβαρή υποψηφιότητα για την υποκατάσταση της σκωληκόβρωτης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και θα αποτελούσε έναν σοβαρό ανταγωνιστή/συνομιλητή των Μεγάλων Δυνάμεων στην περιοχή.


Το «συναμφότερον» του ελληνικού τρόπου


Και όμως, μέχρι σήμερα αυτή η αδυναμία των εσωτερικών κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων για αυτοκυβέρνηση, αυτό το εκρηκτικό παλίμψηστο της επαναστατημένης Ελλάδας, δεν έχει αναγνωριστεί ως τέτοιο από τη συντριπτική πλειοψηφία των ιστορικών μας, οι οποίοι συντάσσονται με τη μία ή την άλλη πλευρά, ανάλογα με την τρέχουσα πολιτική τους τοποθέτηση.


Συνήθως οι «προοδευτικοί» ιστορικοί, ιδιαίτερα μαρξιστικής παιδείας, συντάσσονται με το στρατόπεδο των «καπεταναίων», στο οποίο βλέπουν την «αστικοδημοκρατική» πτέρυγα της επανάστασης. Και θα ξιφουλκούν κατά της «αντίδρασης», του Γρηγόριου του Ε΄, του Παλαιών Πατρών Γερμανού, των Υδραίων, του Μαυροκορδάτου, αλλά και του Καποδίστρια. (Αρκεί κανείς να διαβάσει τον πατέρα της μαρξιστικής ιστοριογραφίας, τον Γιάννη Κορδάτο).


Όμως, τα πράγματα περιπλέκονται όταν χρειάζεται να ερμηνεύσουν τη συμμαχία του Κολοκοτρώνη με τους πρόκριτους της Πελοποννήσου, ή το γεγονός ότι η μόνη στιγμή που η αστική τάξη ανέλαβε την ηγεμονία της επανάστασης ήταν με τους αγγλόφιλους Υδραίους, κ.λπ. Γιατί, αν αποπειρώνταν να εξηγήσουν αυτά τα φαινόμενα, θα έπρεπε να αναγνωρίσουν πως δεν υπήρχε στο εσωτερικό της Ελλάδας καμία κοινωνική δύναμη με ξεκάθαρη στρατηγική και την απαραίτητη συνοχή που θα μπορούσε να διεξαγάγει την επανάσταση. Οι καπεταναίοι ήταν πολεμιστές και αγωνιστές, αλλά ταυτόχρονα και «πρόκριτοι» πολεμικού τύπου, και γι' αυτό συχνά συμμαχούσαν με τους κοτζαμπάσηδες ή και τους Φαναριώτες, ενώ δεν διέθεταν οι ίδιοι την παιδεία και την πολιτική προπαίδεια που θα τους επέτρεπε να διεξαγάγουν έναν περίπλοκο και σύνθετο αγώνα, που βρισκόταν στο επίκεντρο των γεγονότων της ευρωπαϊκής ιστορίας της εποχής.


Επιπλέον, τα συνεκτικότερα ιδεολογικά στοιχεία της επανάστασης ήταν η Ορθοδοξία και η θέληση της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό, γι' αυτό και ο κομβικός ρόλος της Ορθοδοξίας στην εκδήλωση και τη διεξαγωγή της Επανάστασης (η 25η Μαρτίου, ο απαγχονισμός του Πατριάρχη, ο αγιασμός των όπλων και η εμψύχωση των επαναστατών). Τα λοιπά ιδεολογικά στοιχεία, η δημοκρατικότητα, η επιλογή του αντιπροσωπευτικού συστήματος, η θέληση για κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και κυρίως για τη διανομή της γης, η αναφορά στους ένδοξους προγόνους και η έγνοια για τη γλώσσα και την παιδεία υπήρχαν και ήταν σημαντικά, αλλά διαπλέκονταν ή υποτάσσονταν στα δύο κυρίαρχα ιδεολογικά στοιχεία, του «Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία».


Οι «συντηρητικοί» ιστορικοί, από την πλευρά τους, θα εκθειάζουν κατά περίπτωση ή ταυτόχρονα τους εκκλησιαστικούς ηγέτες, τύπου Παλαιών Πατρών Γερμανού, πολιτικούς όπως τον Κωλέτη και τον Μαυροκορδάτο, τους Υδραίους Κουντουριώτηδες, τον Καποδίστρια, αλλά και τον Κολοκοτρώνη ή τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, υποβαθμίζοντας ή αποσιωπώντας τόσο την έκταση των εμφυλίων διαμαχών, την κοινωνική τους διάσταση, δηλαδή τη θέληση της αγροτιάς για κοινωνική δικαιοσύνη, όσο και την υποταγή των συντηρητικών πολιτικών στα κελεύσματα και τις επιθυμίες των Μεγάλων Δυνάμεων. Παράλληλα, ενώ προβάλλουν τον εθνικό ρόλο της Εκκλησίας, αποκρύπτουν την ταύτιση του ανώτερου κλήρου με τους κοτζαμπάσηδες και τους συντηρητικότερους πολιτικούς σε πολλές περιπτώσεις.
Όσο, τέλος, για τους νεώτερους ιστορικούς του «εθνομηδενιστικού» στρατοπέδου, αυτοί πλέον εξαλείφουν το ίδιο το επαναστατικό γεγονός και μεταβάλλουν σε κύριο ζήτημα του υπόδουλου ελληνισμού και της επανάστασης όχι πλέον το αίτημα της απελευθέρωσης από τους Τούρκους αλλά, όπως δείξαμε, την «αντιπαλότητα» διαφωτισμού και Εκκλησίας!


Ο π. Γεώργιος Μεταλληνός εξετάζει ακριβώς αυτό το συναμφότερον, αυτή τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στις δυνάμεις της συντήρησης του ελληνισμού και αυτές που ήθελαν την επαναστατική αλλαγή του. Ο Νίκος Σβορώνος και ο Κώστας Μοσκώφ περιγράφουν και αναλύουν εκτενώς την οικονομική και κοινωνική δομή του ελληνικού χώρου και τα οικονομικά αίτια της έκρηξης της επανάστασης του 1821. Ο Λεωνίδας Στρίγγος, από το παλιό ΚΚΕ, επισημαίνει τον πρωταρχικά εθνικοαπελευθερωτικό χαρακτήρα της επανάστασης, ενώ ο Γιώργος Καραμπελιάς, με ένα απόσπασμα από το υπό έκδοσιν βιβλίο του, εξετάζει τη σχέση μεταξύ της διάσπαρτης ανάπτυξης και του Διαφωτισμού, μεταξύ των ανώτερων τάξεων, των λογίων και του λαού στα πλαίσια της επανάστασης. Και πάντα μνημονεύοντας Ανδρέα Κάλβο, Διονύσιο Σολωμό και Ρήγα.


Το ανολοκλήρωτο εικοσιένα


Και βέβαια δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως η διαμάχη για το '21, που το κάνει τόσο ζωντανό ακόμα και στις μέρες μας, δεν γίνεται μόνο περί «τεθνεώτων» και «ζώντων», αλλά και υπέρ των «επερχομένων γενεών». Διότι το '21 παραμένει όντως ανολοκλήρωτο. Διότι, δύο αιώνες μετά, όχι μόνο δεν έχουμε ξεπεράσει τον «καημό της ρωμιοσύνης», ώστε να γίνουμε πραγματικά αυτόνομοι, αλλά κινδυνεύουμε να επιστρέψουμε κάτω από το πέλμα του οθωμανισμού, στη σύγχρονη εκδοχή του, τον νεο-οθωμανισμό.


Εκείνο το φωτάκι του '21, τρεμοσβήνει και θέλουν να το σβήσουν. Γι' αυτό και παραμένουν τόσο επίκαιροι ο Κολοκοτρώνης, και ο Μακρυγιάννης. Γι' αυτό και οι εθνομηδενιστές θέλουν να αμαυρώσουν την εικόνα τους, διότι αποτελούν σύμβολα αντίστασης για το σήμερα. Τα κείμενά τους δεν πρέπει να τα δει ο αναγνώστης «επετειακά», αλλά να σκύψει στην ουσία τους, το αίτημα της ελευθερίας, της αυτεξουσιότητας, και του θάρρους, αυτού του θάρρους που τόσο χρειαζόμαστε σήμερα.


"Σχέ­δια πε­ρὶ ἐ­πα­να­στά­σε­ως. Νὰ ζή­σου­με εἰς βου­νὰ μὲ γέ­νεια!" (Νικήτας Σταματελόπουλος).



* Από το αφιέρωμα του Άρδην τ. 74, "Το ανολοκλήρωτο '21".

http://www.ardin.gr/node/2975

Από το Μυστικό Δείπνο στη σύγχρονη Λειτουργική Πράξη

Γεώργιος Φίλιας, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

«Από το Μυστικό Δείπνο στη σύγχρονη λειτουργική Πράξη:
Ιστορική και θεολογική εξέλιξη της Θείας Ευχαριστίας»

Η μελέτη (στα περιορισμένα χρονικά πλαίσια μιας εισηγήσεως) της ιστορικής και θεολογικής εξελίξεως της Θείας Ευχαριστίας, στο χρονικό εύρος των δύο χιλιάδων χρόνων, υποχρεώνει στη διατύπωση επιγραμματικών πορισμάτων της έρευνας.
Το Μυστήριο της Ευχαριστίας ιδρύθηκε από τον Κύριο κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου, μιας εβραϊκής τελετής λίγο πριν από τον πασχάλιο εορτασμό. Η πρώτη Εκκλησία, τελώντας την παραδεδομένη από τον Κύριο λειτουργική πράξη της Ευχαριστίας, επανελάμβανε το τελετουργικό Εκείνου. Τούτο δηλώνεται από τις διηγήσεις των τριών Συνοπτικών Ευαγγελίων (το κατά Ιωάννην δεν περιέχει διήγηση περί του Μυστικού Δείπνου), του απ. Παύλου στην Α´ προς Κορινθίους επιστολή, των μαρτυριών από τις Πράξεις των Αποστόλων, καθώς και όλων των σχετικών μαρτυριών του 1ου και 2ου μ.Χ. αιώνα (Κλήμης Ρώμης, Διδαχή των Δώδεκα Αποστόλων, Ιουστίνος, Πολύκαρπος Σμύρνης, Ειρηναίος Λυώνος, Τερτυλλιανός).



Από τις αρχές του 3ου μ.Χ. αιώνα, η Θεία Ευχαριστία αναπτύσσεται σε εκτενέστερη μορφή (Αποστολική Παράδοσις του Ιππολύτου Ρώμης), η μορφή δε αυτή περιέχει στοιχεία από τη μεταγενέστερη οριστική διαμόρφωση της Θ. Ευχαριστίας (4ος αι.: Ευχολόγιο του Σεραπίωνος / Αποστολικές Διαταγές). Κατά τους τρεις πρώτους αιώνες έχουν επισυμβεί κάποιες σημαντικές εξελίξεις: η Θ. Ευχαριστία αποδεσμεύεται από τα εσπερινά δείπνα της αγάπης και η τέλεσή της μεταφέρεται τις πρωινές ώρες. Οι ευχές της Ευχαριστίας, ενώ στην αρχή ήσαν αυτοσχέδιες, αποκτούν σταθερά διαμορφωμένο κείμενο. Ενώ μέχρι και τις αρχές του 3ου αι. η Θ. Ευχαριστία τελείτο μόνο από τον Επίσκοπο (σε ένδειξη ενότητας της Εκκλησίας), από την εποχή εκείνη ο Επίσκοπος παραχωρεί το πνευματικό δικαίωμα τελέσεώς της στους πρεσβυτέρους. Ο αγιασμός των προσφερομένων Δώρων (του άρτου και του οίνου), ενώ αρχικά επετελείτο με ευχές ευχαριστίας προς το Θεό-Πατέρα, από τα τέλη του 2ου αι. επιτελείται με ευχή Επικλήσεως του Αγίου Πνεύματος.

Υπάρχουν σημαντικοί θεολογικοί παράγοντες, οι οποίοι πρέπει να προσμετρώνται στη μελέτη όλων αυτών των εξελίξεων: ο αντιαιρετικός αγώνας της Εκκλησίας, ο οποίος απέβλεπε στον τονισμό της Θεότητας του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, η αποδέσμευση του Χριστιανισμού από τον Ιουδαϊσμό και η συνάντησή του με τον Ελληνισμό, η γένεση της θεολογίας του συμβολισμού, κυρίως με τα Αρεοπαγητικά και τον άγ. Μάξιμο τον Ομολογητή. Άλλοι παράγοντες, επίσης, υπήρξαν η οργάνωση της Εκκλησίας μετά τους διωγμούς, η αύξηση του αριθμού των Χριστιανών και η ανάπτυξη της ναοδομίας.

Η εξελικτική πορεία της Θ. Ευχαριστίας (η οποία οδήγησε στην τελική μορφοποίηση μετά τον 10ο αι.) αρχίζει από τα τέλη του 5ου αι. Τότε, η Λειτουργία ξεκινούσε με το «Ειρήνη πάσι» και ακολουθούσαν τα αναγνώσματα, το κήρυγμα και ο βασικός πυρήνας (προσφορά των Δώρων, καθαγιαστικές ευχές, Θ. Μετάληψη). Από τον 5ο αι. αρχίζει μία σταδιακή προσθήκη τμημάτων: οι ιερείς εισέρχονται στο ναό με λαμπρή πομπή (γένεση της Μικρής Εισόδου). Τον 7ο αι. προστίθεται μία ευχή κατά την είσοδο των ιερέων· από τον 8ο αι. η είσοδος αυτή δεν πραγματοποιείται προς το ναό, αλλά προς το ιερό Βήμα (οι ιερείς, δηλαδή, ευρίσκονται ήδη εντός του ναού). Την ίδια εποχή η προσφορά των Δώρων από το λαό μετατίθεται πριν από την είσοδο των ιερέων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ιδιαίτερης Ακολουθίας (ακολουθία της Προθέσεως ή Προσκομιδής). τότε, ακριβώς, για την κάλυψη του χρόνου επιτελέσεως της ακολουθίας της Προθέσεως εντάχθηκαν στην τελετουργία τα αντίφωνα, δηλαδή ο αντιφωνικός τρόπος ψαλμωδήσεως δύο ψαλμών (αρχικά) και ενός τρίτου αργότερα.

Τον 9ο αι. πριν από τους αντιφωνικούς ψαλμούς προστίθενται τα ειρηνικά και τον 10ο αιώνα εμφανίζεται η αρχική ευλογία της Λειτουργίας («Ευλογημένη βασιλεία…»). Την εποχή εκείνη, επομένως, το εναρκτήριο τμήμα της Θ. Ευχαριστίας γνωρίζει την τελική του διαμόρφωση. Μετά από την Είσοδο των ιερέων, υπήρχαν στη Λειτουργία (από τους πρώτους, ήδη, αιώνες) τα αναγνώσματα, τα οποία διαμορφώθηκαν, συν τω χρόνω, ανάλογα με τις εβδομάδες και τις εποχές του έτους. Από τον 6ο αι., πριν από τα αναγνώσματα τοποθετείται η ψαλμώδηση του Τρισαγίου ύμνου (αποτελούσε αρχικώς εφύμνιο του 79ου ψαλμού). Αργότερα προστέθηκε το «Αλληλουάριο» ως Προκείμενο του Ευαγγελίου.

Μετά από τα αναγνώσματα αποχωρούσαν οι κατηχούμενοι. Περί τον 8ο αι., μάλιστα, δημιουργήθηκε ειδική ευχή γι’ αυτούς πριν από την αποχώρησή τους. Από τον 8ο αι., όταν είχε διαμορφωθεί η ιδιαίτερη ακολουθία της Προθέσεως, δημιουργείται η ανάγκη μεταφοράς των Τιμίων Δώρων από την κόγχη της προθέσεως στην Αγία Τράπεζα. Τότε εμφανίζεται η ψαλμώδηση ενός στίχου από τον 23ο ψαλμό (πρόκειται περί του αρχαιότερου Χερουβικού ύμνου), ενώ τον 10ο αι. δημιουργείται και η ευχή του ιερέα κατά τη διάρκεια του Χερουβικού ύμνου.

Η «αγία Αναφορά», το κεντρικό τμήμα της Θ. Ευχαριστίας, δεν εγνώρισε σημαντικές εξελίξεις, εφόσον αποτελεί τον πυρήνα της Ευχαριστίας. Οι ευχές της Αναφοράς, της Αναμνήσεως και της Επικλήσεως διαμορφώθηκαν σε οριστικό κείμενο μετά τους αντιαιρετικούς αγώνες της Εκκλησίας κατά τον 4ο και 5ο αι., ενώ ήδη από τον 4ο αι. υπήρχε, κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας, η μνημόνευση ζώντων και κεκοιμημένων (τα μετέπειτα Δίπτυχα).

Στη σύγχρονη μορφή της (η οποία οριστικοποιήθηκε μετά το 10ο αι.), η Θεία Ευχαριστία απαιτεί από πλευράς τελετουργικής την ιδιαίτερη προσοχή κλήρου και λαού, ώστε να υπάρχει ευταξία, τελετουργική ορθότητα και προβολή της μεγάλης αλήθειας: ότι μέσα από την Ευχαριστία, τα μέλη της Εκκλησίας οικειοποιούνται τη Χάρη του Θεού και προγεύονται την αιωνιότητα.

Ο εξομολόγος των διαβόητων κακοποιών

Ο εξομολόγος των διαβόητων κακοποιών (π. Μάρκος Μανώλης)


Η άσπρη γενειάδα του και τα ράσα του μπορεί να μην ταιριάζουν με τα στενά κελιά των φυλακών, εκείνος όμως δεν διστάζει να φτάσει μέχρις εκεί προκειμένου να επιτελέσει το θεάρεστο έργο του σώζοντας ανθρώπινες ψυχές. Διαβόητοι κακοποιοί τον θεωρούν τον πιο κοντινό τους άνθρωπο, τον εμπιστεύονται, του ανοίγουν την καρδιά τους, του εκμυστηρεύονται τους προβληματισμούς τους και επιζητούν να πάρουν άφεση αμαρτιών. Ο πατήρ Μάρκος, ο ιερέας που τα τελευταία 25 χρόνια έχει σταθεί στο πλευρό εκατοντάδων ανήλικων εγκλεισμένων και έχει γίνει ο προσωπικός εξομολόγος μερικών από τους ανθρώπους που με τις αποτρόπαιες πράξεις τους συγκλόνισαν το πανελλήνιο, μιλάει στην «Espresso της Κυριακής» για τις συναντήσεις του με τους διαβόητους κακοποιούς......
Ηταν το 1985, όταν ο 73χρονος σήμερα ιερέας Μάρκος Μανώλης, που λειτουργεί στον ιερό ναό Αγίου Διονυσίου, ξεκίνησε να επισκέπτεται σωφρονιστικά ιδρύματα και να αναπτύσσει στενή επικοινωνία με έγκλειστους. Η αρχή έγινε από τις στρατιωτικές φυλακές Αυλώνας, όπου ο πατέρας Μάρκος περνούσε ατελείωτες ώρες εξομολογώντας και δίνοντας συμβουλές σε νεαρούς στρατιώτες που είχαν παραστρατήσει. Εκεί συνάντησε για πρώτη φορά το «θεριό των Βαλκανίων», τον Κώστα Πάσσαρη, με τον οποίο ανέπτυξε μια πιο προσωπική σχέση. Στο πρόσωπο του ιερέα ο νεαρός τότε κακοποιός είδε τον άνθρωπο στον οποίο μπορούσε να εκμυστηρευτεί τα πάντα. Του μίλησε για τα μελλοντικά σχέδιά του, ενώ παράλληλα του ζήτησε τη βοήθειά του. Οι δρόμοι τους χάθηκαν για αρκετά χρόνια, μέχρι τη στιγμή που συναντήθηκαν και πάλι, ύστερα από παράκληση του διαβόητου κακοποιού, αυτήν τη φορά στη φυλακή της Ρουμανίας.
Εκτός από τον Πάσσαρη, έπειτα από περίπου δέκα χρόνια παρουσίας στα σωφρονιστικά καταστήματα της Ελλάδας, ο πατήρ Μάρκος Μανώλης ήρθε τετ α τετ και με δύo ανθρώπους που οι πράξεις τους προκάλεσαν ανατριχίλα στο πανελλήνιο, τα μέλη των σατανιστών της Παλλήνης Ασημάκη Κατσούλα και Μανώλη Δημητροκάλη...

Το «θεριό των Βαλκανίων» στον δρόμο του Θεού
Ο Κώστας Πάσσαρης, το αιματοβαμμένο βιογραφικό του οποίου περιλαμβάνει μεταξύ άλλων στυγνές δολοφονίες, αιματηρές ληστείες, ναρκωτικά και βιασμούς, ήταν ένας από τους έγκλειστους στρατευμένους που είχαν την τύχη να γνωρίσουν και να ανοίξουν την καρδιά τους στον πατέρα Μάρκο. Το 1995, σε ηλικία μόλις είκοσι ετών, ο Κώστας Πάσσαρης, που εκείνη την περίοδο υπηρετούσε τη θητεία του στην Κομοτηνή, συνελήφθη από άνδρες της Στρατονομίας κατηγορούμενος για τον βιασμό μιας ηλικιωμένης αλλά και για κλοπές. Λίγες ημέρες αργότερα, το «θεριό των Βαλκανίων» πέρασε τις πύλες των στρατιωτικών φυλακών Αυλώνα. Εκεί σημειώνεται η πρώτη επαφή του αδίστακτου κακοποιού με τον χριστιανισμό, καθώς συναντάει τον πατέρα Μάρκο, ακούει με προσοχή τα χριστιανικά διδάγματα και ουσιαστικά κάνει το πρώτο βήμα που τον οδήγησε στη σημερινή του επιθυμία να απαρνηθεί τα εγκόσμια -όταν και εφόσον αποφυλακιστεί- και να γίνει μοναχός στο Αγιον Ορος.
Ο ιερωμένος θυμάται: «Από τις πρώτες μας επαφές στην Αυλώνα, μου έκανε πολύ αληθινές εξομολογήσεις και δήλωνε μετανιωμένος. Μάλιστα, θυμάμαι που μου είχε πει μία φορά ότι ευχαριστεί τον Θεό που τον βοήθησε και δεν έφτασε στο έγκλημα. Ωστόσο, ύστερα από λίγο καιρό άλλαξαν όλα. Εχει ένα αγγελικό πρόσωπο και δεν μπορούσα να φανταστώ ποτέ ότι θα έφτανε μέχρις εκεί. Ομως, η αλήθεια είναι πως ο Κώστας μια ζωή έδινε μάχες με τον ίδιο του τον εαυτό».
Εναν χρόνο μετά τον εγκλεισμό του, ο Κώστας Πάσσαρης δραπέτευσε από τις φυλακές Αυλώνα και για μία ακόμη φορά παρασύρθηκε από τους «δαίμονές» του, αυτούς που τον βασάνιζαν από μωρό, καθώς ποτέ δεν έζησε χαρούμενες οικογενειακές στιγμές. Τα χρόνια πέρασαν και οι δρόμοι των δύο ανδρών χώρισαν, αφού από το 2001 μέχρι και σήμερα ο Κώστας Πάσσαρης βρίσκεται έγκλειστος στις περίφημες φυλακές υψίστης ασφαλείας Γκέρλας στη Ρουμανία καταδικασμένος για τις παράνομες πράξεις του σε δις ισόβια.
Ολα αυτά μέχρι πέρυσι το καλοκαίρι, όταν ο πατέρας Μάρκος επισκέφτηκε ξανά ύστερα από χρόνια τον διαβόητο κακοποιό στις φυλακές της Ρουμανίας. Η συνάντηση αυτή ήταν αποτέλεσμα της επιθυμίας του Πάσσαρη, που ζήτησε από την Αριστέα Κατσούλη -τη γυναίκα που όλα αυτά τα χρόνια βρίσκεται κοντά του κι έχει σχέση με την ενορία- να μεσολαβήσει προκειμένου να πραγματοποιηθεί.
Ο πατέρας Μάρκος μας εξομολογείται πως ο Πάσσαρης «ήταν πολύ ειλικρινής και ταπεινός. Η αλήθεια είναι πως χάρηκε πολύ που με είδε ξανά. Ο Κώστας είναι χαρισματικό παιδί και αν η ζωή δεν τον είχε οδηγήσει εκεί που είναι τώρα, θα μπορούσε να είναι ακόμη και καθηγητής πανεπιστημίου. Μου ζήταγε πάντα βιβλία και τα ρουφούσε σαν σφουγγάρι».
Το περασμένο Πάσχα, ο διαβόητος εντός και εκτός ελληνικών συνόρων κακοποιός εξέφρασε την επιθυμία του στον αρχιμανδρίτη Γερβάσιο ζητώντας του να μονάσει. Αυτήν τη σκέψη του την εξομολογήθηκε στον πατέρα Μάρκο, κάτι που όπως ο ίδιος δήλωσε στην «Espresso της Κυριακής», τον χαροποίησε ιδιαίτερα. «Μακάρι ο Θεός να τον αξιώσει και να καταφέρει να πραγματοποιήσει αυτό που επιθυμεί. Θα είναι μία αληθινή μετάνοια. Ετσι και αλλιώς η μόνη του έννοια είναι να ζήσει αληθινά στον δρόμο του Θεού».
Σύμφωνα με όσα δηλώνει ο ιερέας, τα τελευταία χρόνια ο Κώστας Πάσσαρης έχει αλλάξει πολύ. Τον ενοχλούν οι φωνές και αγριεύει όταν οι πάνοπλοι φρουροί των φυλακών Γκέρλας μιλάνε άσχημα στους συγκρατούμενούς του. Μάλιστα, ο πατέρας Μάρκος μας αποκάλυψε πως ο Πάσσαρης του εξομολογήθηκε ότι δεν είναι ένοχος και δεν έχει σχέση με όλα αυτά για τα οποία τον έχουν κατηγορήσει στη Ρουμανία. «Εγώ τον πιστεύω. Μου είπε ότι δεν ήθελε φασαρίες και πως όταν τον συνέλαβαν τους είπε “φορτώστε τα πάνω μου να τελειώνουμε αλλά να ξέρετε ότι δεν ευθύνομαι για όλα εγώ”».

Οι σατανιστές της Παλλήνης
Παραμονές Πρωτοχρονιάς του 1994 και η Ελλάδα συγκλονίζεται από την αποκάλυψη μίας από τις πιο σκοτεινές υποθέσεις που απασχόλησαν ποτέ τη χώρα, την εξάρθρωση των σατανιστών της Παλλήνης. Τα ονόματα Ασημάκης Κατσούλας, Μανώλης Δημητροκάλης και Δήμητρα Μαργέτη μένουν ανεξίτηλα χαραγμένα στις μνήμες των Ελλήνων και το άκουσμά τους προκαλεί τρόμο και ανατριχίλα. Τον Αύγουστο του 1992, οι τρεις νέοι ξεκίνησαν την παράνομη δράση τους αποπλανώντας νεαρά κορίτσια, πολλές φορές ακόμη και ανήλικα. Στη συνέχεια, τις παρέσυραν σε ομαδικά σεξουαλικά όργια και τελετές μαύρης μαγείας, ενώ δύο από τις ανυποψίαστες γυναίκες βρήκαν τραγικό θάνατο στα χέρια της σατανικής τριάδας.
Μετά την καταδίκη τους οι δύο άντρες της ομάδας οδηγήθηκαν στις φυλακές Κορυδαλλού. Ο πατέρας Μάρκος, που τότε τους είχε επισκεφτεί στο σωφρονιστικό κατάστημα για να τους γνωρίσει από κοντά και να μιλήσει μαζί τους, θυμάται: «Οταν τους πήγαν στις φυλακές, όλοι οι κρατούμενοι ήθελαν να πέσουν να τους φάνε. Πρώτα συνάντησα τον Δημητροκάλη. Ο Μανώλης από μικρός πίστευε πάρα πολύ στον Θεό. Δυστυχώς αργότερα έμπλεξε με κακές παρέες που τον παρασύρανε και άκουγε κι αυτή την πολύ σκληρή και άγρια μουσική, τη heavy metal. Ολα αυτά τον ώθησαν στο να κάνει στροφή 360 μοιρών. Οταν όμως μπήκε στη φυλακή, όλα άλλαξαν και πάλι μέσα του και θυμήθηκε τον παλιό του εαυτό. Ζήταγε συνεχώς να εξομολογηθεί και μάλιστα παρακινούσε και τους υπόλοιπους κρατουμένους να έρχονται σε μένα».
Ο πατέρας Μάρκος μας οδηγεί και στην κοντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στον Διόνυσο και βγάζει από το Ιερό μία μεγάλη εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. «Αυτή μας της έχει χαρίσει ο Μανώλης. Παίρνει ξύλα και κολλάει πάνω τους εικόνες. Θυμάμαι πως μου ζήταγε συνεχώς θρησκευτικά βιβλία για να διαβάζει».
Οπως μας αποκαλύπτει ο ιερέας, όταν έφτασε η στιγμή να συναντήσει από κοντά τον αρχηγό και τελετάρχη της σατανικής ομάδας των τριών, τον 23χρονο τότε Ασημάκη Κατσούλα, ήταν λίγο διστακτικός. «Να φανταστείτε πήγα πρώτα από τον ψυχολόγο που τον παρακολουθούσε για να τον ρωτήσω πώς θα έπρεπε να τον αντιμετωπίσω και ο ίδιος ο ψυχολόγος του μου είπε πως όταν πάει στο κελί του Κατσούλα κάνει την προσευχή του πρώτα».
Τελικά, σύμφωνα με όσα μας αποκαλύπτει ο πατέρας Μάρκος, η επικοινωνία τους ήταν άριστη. «Πρόκειται για ένα πολύ ερευνητικό και έξυπνο παιδί. Οταν μας ζήτησε βιβλία, αποφασίσαμε να του δώσουμε τις εξομολογήσεις του Αγίου Αυγουστίνου που ήταν πιο φιλοσοφικό από άλλα θρησκευτικά βιβλία και τελικά πράξαμε σωστά, γιατί του άρεσε πολύ».
Ο πατέρας Μάρκος έχει ακόμη (έστω και αραιές) επαφές μαζί τους. Υποστηρίζει πως πρόκειται για παιδιά που είχαν παρασυρθεί, αν και σε όλη τους τη ζωή -ακόμα και μετά την αποκάλυψη των φρικιαστικών πράξεών τους- είχαν τη στήριξη και τη συμπαράσταση της οικογένειάς τους.

Κοντά στους νέους
Τα τελευταία χρόνια, ο πατέρας Μάρκος έρχεται σε επαφή με ανήλικους παραβάτες ηλικίας από 14-15 έως και το πολύ μέχρι 21 ετών, αφού οι φυλακές Αυλώνας μετατράπηκαν από στρατιωτικές σε φυλακές ανηλίκων. Μας εξομολογείται πως τα παιδιά πάντα τον περιμένουν με χαρά και συμπληρώνει: «Χαίρονται και μόνο που βλέπουν ότι υπάρχει κάποιος που νοιάζεται γι’ αυτούς. Μερικές φορές δεν χρειάζεται ούτε να τους μιλήσουμε. Η παρουσία μας και μόνο τους κάνει καλό».
Οπως μας λέει ο ιερέας, τα παιδιά έχουν ανάγκη επικοινωνίας και είναι πολύ ευχάριστο το γεγονός ότι μέχρι στιγμής δεν έχει συναντήσει «αγρίμια». «Ολοι θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει άσχημες πράξεις, όμως όλα αιτιολογούνται, καθώς τα περισσότερα παιδιά που έχω γνωρίσει προέρχονταν από προβληματικές οικογένειες και έδειχναν την αντίδρασή τους μέσα από την παρανομία».
Τα παιδιά στις φυλακές είναι μόνα τους και χωρίς να τους το επιβάλλει κανείς νηστεύουν τις Αγιες Ημέρες του Πάσχα, ενώ δεν είναι λίγοι οι αλλοδαποί που έχουν βαφτιστεί και ζητάνε θρησκευτικά βιβλία μεταφρασμένα στη γλώσσα τους για να διαβάσουν.
«Προσπαθούμε να τους βοηθήσουμε και να τους στηρίξουμε γιατί ζητάνε τη μετάνοια. Δεν πρέπει να παραμελούμε τους συνανθρώπους μας και πόσω μάλλον τα νεαρά παιδιά που έχουν ανάγκη τη φροντίδα και την αγάπη περισσότερο απ’ όλους μας» μας λέει ο πατέρας Μάρκος και μας αποχαιρετά ευχόμενός μας «Καλό Πάσχα».
Μπορεί ο 73χρονος ιερέας να έχει συνομιλήσει επί ώρες με κάποιους από τους πιο διάσημους και στυγερούς εγκληματίες της χώρας μας, όμως δεν φάνηκε στιγμή να τους ξεχωρίζει από άλλους έγκλειστους που έχει γνωρίσει τα είκοσι χρόνια που επισκέπτεται τις φυλακές της χώρας. Πίσω από τα μάτια όλων είδε το ίδιο πράγμα... παιδιά που η ζωή τα έβγαλε σε λάθους δρόμους είτε από ανάγκη είτε επειδή παρασύρθηκαν, είτε επειδή κάποιος τα αμέλησε όταν είχαν την ανάγκη του.


http://thriskeftika.blogspot.com/2010/03/blog-post_9242.html

Η Κασσιανή αγία και οι τρεις διαστρεβλώσεις.

Τη βραδιά της Μεγ. Τρίτης, τρεις είναι οι σχετικές διαστρεβλώσεις.

Η μία: Το πρόσωπο της Κασσιανής. Είναι γνωστό, πως το βράδυ της Μεγ. Τρίτης ψάλλεται το τροπάριο της Κασσιανής. Είναι το περίφημο δοξαστικό των Αποστίχων «Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή την σην αισθομένη θεότητα, μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν, οδυρομένη, μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει…»( Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες, επειδή κατάλαβε ότι είσαι Θεός, αναλαμβάνει έργο μυροφόρας και με θρήνους σου φέρνει μύρα για να σε αλείψει πριν ακόμα ενταφιασθείς..). Πρόκειται για ποιητικό αριστούργημα.

Επιπόλαιοι και ανιστόρητοι άνθρωποι λένε και γράφουν, πως η Κασσιανή ήταν αμαρτωλή και διεφθαρμένη γυναίκα, και μιλώντας η Κασσιανή για την πόρνη γυναίκα του Ευαγγελίου βρίσκει ευκαιρία να μιλήσει για τον εαυτό της. Λάθος. Η Κασσιανή ή Κασσία ή Εικασία είναι μία οσία μοναχή του Βυζαντίου, προικισμένη με καταπληκτικό ποιητικό ταλέντο. Αντί για τη βασιλική αλουργίδα προτίμησε το ταπεινό σχήμα της μοναχής και έγραψε πολλούς ύμνους. Και ο ωραιότερος ύμνος της είναι ο αποψινός, γνωστός σαν «τροπάριο της Κασσιανής».

Ποιά λοιπόν είναι η πόρνη γυναίκα, για την οποία μιλάνε όλα τα τροπάρια της Μεγ. Τρίτης (βράδυ); Εδώ είναι η δεύτερη, μεγαλύτερη, διαστρέβλωση. Φυσικά, απαντούν οι διαστρεβλωτές, η πόρνη ήταν η Μαρία η Μαγδαληνή !… Και το πιπιλίζουν αυτό και καλοπροαίρετοι άνθρωποι, και άνθρωποι της Εκκλησίας. Έχουν ταυτίσει τη Μαγδαληνή με την πόρνη!

Είναι και τούτο αποτέλεσμα της άγνοιας της Αγίας Γραφής. Άγνοια Γραφής = άγνοια Χριστού. Άγνοια Γραφής =άγνοια της αλήθειας. Άγνοια Γραφής = θρίαμβος της πλάνης.

Και είναι από τις μεγάλες πλάνες αυτό, να ταυτίζουν τη Μαγδαληνή με την πόρνη. Μια πλάνη, που στο μυαλό των έκφυλων και βλάσφημων παίρνει διαστάσεις ασεβείς και βλάσφημες.

Μια για πάντα ας ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα. Η Μαρία η Μαγδαληνή δεν υπήρξε διεφθαρμένη και πόρνη ποτέ. Ήταν μια ύπαρξη, που έπασχε, και την θεράπευσε ο Χριστός. Ο ευαγγελιστής Λουκάς λέγει χαρακτηριστικά για τη Μαρία τη Μαγδα­ληνή: Ακολουθούσαν τον Ιησού οι δώδεκα μαθηταί και γυναίκες, μεταξύ των οποίων «η Μαρία, που ονομαζόταν Μαγδαληνή, απ’ την οποία είχε βγάλει εφτά δαιμόνια» (Λουκ. 8, 2). Ήταν δαιμονισμένη. Ο Χριστός της έβγαλε τα δαιμόνια, όπως έβγαλε και τα δαιμόνια τόσων άλλων ανθρώπων. Φαίνεται, πως τα επτά δαιμόνια, που βγήκαν από τη Μαγδαληνή, πήραν μαζί τους κι άλλα δαιμόνια και μπήκαν στις διάνοιες των διεστραμμένων ανθρώπων, που λένε πως η Μαγδαληνή ήταν η πόρνη και που προχω­ρούν και πετάνε λάσπη κατά του άσπιλου και αναμάρτητου Ιησού. Η λασπολογία στη χειρότερη μορφή. Η Μαγδαληνή, μετά τη θεραπεία της, ήταν μια από τις ευγενείς εκείνες και άγιες Μυροφόρες γυναίκες.

Και τότε ποιά είναι η πόρνη, που άλειψε με μύρο τα πόδια του Χριστού, η πόρνη, για την οποία μιλάνε τα τροπάρια της Μεγ. Τρίτης (βράδυ); Άγνωστη, ανώνυμη. Ακούσατε σε κανένα τροπάριο το όνομα της πόρνης; Όχι, πουθενά. Αλλά κι ο ευαγγελιστής Λουκάς, που περιγράφει τη σχετική σκηνή, δεν αναφέρει το όνομα της πόρνης, λέει ότι· «Στη πόλη, ήταν κάποια αμαρτωλή γυναίκα» (Λουκ, 7, 37).

Δεν αναφέρει το όνομα της πόρνης, σαν να μη θέλει να διαπομπεύσει την αξιολύπητη εκείνη γυναίκα, δακτυλοδεικτούμενη στη μικρή κοινωνία της πόλεως της. Αλλ’ ο ιερός συγγραφεύς δεν την διασύρει. Αποφεύγει ν’ αποκάλυψει το όνομα της.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι oι Απόστολοι, ενώ δεν έκρυβαν τις δικές τους ατέλειες και πτώσεις, όταν μιλάνε για μεγάλους αμαρτωλούς που μετανοούν, δεν αναφέρουν το όνομά τους. Δεν θέλουν να τους διαπομπεύσουν. Έτσι ούτε το όνομα της πόρνης που άλειψε τα πόδια του Κυρίου γνωρίζουμε, ούτε το όνομα της μοιχαλίδας που θέλησαν οι φαρισαίοι να την λιθοβολήσουν γνωρίζουμε, ούτε το όνομα του αιμομίκτη στην πρώτη Εκκλησία της Κορίνθου γνωρίζουμε.

Ανώνυμη η πόρνη. Δεν την ονοματίζουν ο ευαγγελιστής και οι υμνογράφοι. Την βάφτισαν όμως οι παραμυθάδες, και την βγάλανε Μαγδαληνή !

«Το τροπάριο της Κασσιανής»

Ας έρθουμε τώρα στο γνωστότερο ποιητική αριστούργημα της Κασσιανής, που ψάλλεται τη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ και ανήκει στον όρθρο της Μεγάλης Τετάρτης, το «Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις». Αυτό το τροπάριο ψάλλεται στον πλάγιο δ’ ήχο, και είναι ποιητική, λυρική καθαρά επεξεργασία μιας Ευαγγελικής σκηνής, πολύ δραματικής: είναι η σκηνή, που ήρθε μια πόρνη κλαίουσα στο Χριστό, όταν Εκείνος βρισκόταν στο σπίτι του Φαρισαίου Σίμωνα, και άρχισε να περιχύνει με πολύτιμο μύρο και με καυτερά δάκρυα τα πόδια του, και ύστερα να σκουπίζει με τα ξέπλεκα μαλλιά της, που ως τότε ήταν δίχτυα, για να ψαρεύει τους νέους στην αμαρτία. Πρέπει να μην έχει κανείς τη παραμικρή ιδέα και γνώση από Λογοτεχνία γενικά, και από ποίηση ειδικότερα, για να αποδώσει τα αμαρτήματα του προσώπου του ποιήματος στην ποιήτρια, και να ταυτίσει έτσι τη πόρνη του Ευαγγελίου, με την οσία μοναχή Κασσιανή, που έγραψε το περίφημο αυτό ποίημα. Το ότι είναι καμωμένο για τη πόρνη του Ευαγγελίου το ποίημα, φαίνεται α) από εσωτερικές μαρτυρίες («οδυρομένη μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει»-«οίμοι λέγουσα» κ.λπ.), και β) από τις εξωτερικές μαρτυρίες, που μας τις δίνει η Παράδοση της Εκκλησίας, η οποία έχει βάλει το τροπάριο αυτό, να ψάλεται σ’ εκείνη την ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδος, όπου γίνεται λόγος για τη μετάνοια και τη δημόσια εξομολόγηση «της αλειψάσης τον Κύριον μύρω πόρνης γυναικός».

Τελειώνοντας, ίσως δεν είναι άσκοπο να δώσουμε και μια πρόχειρη μετάφραση του τροπαρίου, αν και, όταν αποδοθεί καλά στη βυζαντινή μουσική, δεν έχει ανάγκη από καμιά γλωσσική ερμηνεία -για το φιλακόλουθο βέβαια χριστιανό της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Λέγει, λοιπόν, το τροπάριο αυτό της Κασσιανής τα ακόλουθα:

Κύριε, η γυναίκα που ξεστράτισε απ’ το δρόμο σου κ’ έπεσε σε πολλές αμαρτίες, μόλις κατάλαβε πως βρίσκεται κοντά της η πραγματική αγάπη, ο Κύριος των πάντων, ο Θεός, τα πούλησε όλα για ν’ αγοράσει πολύτιμα μύρα, και σαν άλλη μυροφόρα, έρχεται με στεναγμούς και δάκρυα, και σου φέρνει λίγο πριν απ’ τον ενταφιασμό σου, τα μύρα της αγάπης της. Αλλοίμονό μου, στενάζει η αμαρτωλή, που έχω μέσα μου νύχτα ολοσκότεινη και το μόνο που αναδεύει μέσα στο πηχτό σκοτάδι μου, είναι ο οίστρος της ακολασίας και ο έρωτας της αμαρτίας ο παντοτινός, που κάνουν τη ζωή μου σαν μια ζοφερή νύχτα, δίχως φεγγάρι. Αλλά εσύ, Κύριε μου, δέξου τα δάκρυα που τρέχουν σα βρύσες απ’ τα μάτια μου, Εσύ, που κάνεις το θαλασσινό νερό να γίνεται σύννεφο, και ύστερα πάλι απαλά στη γη να πέφτει. Σκύψε και άκουσε τους βαρυοστεναγμούς της πονεμένης μου καρδιάς, Εσύ που χαμήλωσες τους ουρανούς, με την ανέκφραστη Σου ενανθρώπηση. Άφησέ με να καταφιλήσω και να λούσω με τα δάκρυα μου τα άχραντα πόδια Σου, κ’ ύστερα να τα σφουγγίσω με τα μαλλιά της κεφαλής μου· να καταφιλήσω αυτά τα πόδια, που όταν, ένα δειλινό, η Εύα άκουσε τα βήματα τους στο Παράδεισο, έτρεξε να κρυφτεί από το φόβο της. Είμαι πολύ αμαρτωλή, Κύριε. Μα, όπως δεν μπορεί κανένας να μετρήσει τα πλήθη των αμαρτιών, που ως τώρα εγώ διέπραξα, έτσι δεν μπορεί κανένας να μετρήσει και τις αβύσσους της δικαιοκρισίας και της αγάπης Σου, με τις οποίες σώζεις τις ψυχές μας, Σωτήρα μου και Θεέ μου. Μην παραβλέψεις και περιφρονήσεις τώρα πια τη δούλη σου, που μετανόησε και σε παρακαλεί να τη σπλαχνιστείς, εσύ που είσαι η αμέτρητη και η άπειρη ευσπλαχνία.

Ο «έρως της αμαρτίας», που τυφλώνει τους σοφούς και κουρελιάζει τους δυνατούς, μας έχει και σήμερα καβαλικέψει όλους και μας κρατάει από τα πάθη και τις αδυναμίες μας, σα να πιάνεται απ’ τη χαίτη ενός αλόγου, που ο οίστρος της ακολασίας το σπρώχνει να γκρεμιστεί στην άβυσσο της απώλειας. Μακάρι να μπορούσαμε ν’ αποτινάξουμε όλοι, αυτές τις μέρες, τον οίστρο της ακολασίας και τον έρωτα της αμαρτίας, που μας κυβερνά, να πάρουμε να κάψουμε όλες τις αγάπες τις αμαρτωλές, και με τα μύρα των δακρύων μας να αλείψουμε τ’ άχραντα πόδια του Χριστού, που πορεύεται το δρόμο του μαρτυρίου, για χάρη μας.

Π.Β. ΠΑΣΧΟΥ

Ακούστε και το Δοξαστικό αυτό «Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις» σε ήχο πλ. δ΄ όπως το αποδίδει η χορωδία των Βατοπαιδινών Πατέρων:

Kyrie, i en pollais amartiais

Γέροντας Εφραίμ -To Nυμφώνα σου βλέπω

Τὸν Νυμφῶνα σου βλέπω, Γέρ.Ἐφραίμ. Ἀμερικῆς
Ὁμιλία Γέροντα Ἐφραίμ Φιλοθεϊτη (Ἀμερικῆς)

Κύριε...Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων

Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης ψάλλεται στις εκκλησίες ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης. Το τελευταίο τροπάριο στην ακολουθία είναι της ευσεβούς και λογίας ποιήτριας του Βυζαντίου Κασσιανής. “Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή, την σην αισθομένη θεότητα, μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν, οδυρομένη, μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει…”.

Η μοναχή Κασσιανή, ή Κασσία, ή Ικασία, γεννήθηκε περίπου στα 810 μ.Χ και συμμετείχε στην αντίσταση κατά των εικονομάχων. Η πένα της, που ήταν απαράμιλλη, συνέτεινε στο να επισκιαστούν οι σύγχρονές της υμνογράφοι- μελωδοί. Θεωρείται η πλέον επιφανής γυναίκα μελωδός στο Βυζάντιο.

Η Κασσιανή πριν γίνει μοναχή, ήταν ανάμεσα στις παρθένες ευγενικής καταγωγής που συνάντησε ο Θεόφιλος για να επιλέξει ανάμεσά τους την μέλλουσα σύζυγό του. «Εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα» (από τη γυναίκα πηγάζουν τα κακά) της είπε ο αυτοκράτορας, έχοντας υπόψη του την Εύα. Εκείνη είχε άποψη και την είπε: «αλλ’ ως εκ γυναικός πηγάζει τα κρείτω» του απάντησε (αλλά και από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλά) έχοντας στο νου της την Παναγία.

Αυτή όμως η πράγματι έξυπνη απάντηση χαρακτηρίσθηκε από τον Θεόφιλο ότι περιείχε και κάποια προπέτεια και επιπολαιότητα, οπότε έδωσε το μήλο στην επίσης ωραία, αλλά και σεμνή Θεοδώρα.

Η Κασσιανή απογοητεύθηκε από την αποτυχία της και πήρε την απόφαση να αποτραβηχτή από τον κόσμο και να μονάση. Έκτισε με δικά της χρήματα ένα μοναστήρι, που πήρε αργότερα το όνομά της, ντύθηκε το μοναχικό σχήμα και αφιερώθηκε στη λατρεία του Χριστού και στην ποίηση, συνδυάζοντας έτσι τη βαθειά ευσέβεια και την κλίση της στα γράμματα. Λέγεται μάλιστα ότι μετά την αποτυχία της είπε: «Επειδή δεν έγινα βασίλισσα του προσκαίρου τούτου κόσμου, θα γίνω υπήκοος της αιωνίας Βασιλείας του Χριστού».

Λέγεται ότι ο έρωτα του Θεόφιλου με την Κασσιανή δεν έσβησε ποτέ και υπάρχει ένας θρύλος σχετικός με το Τροπάριο: εκείνη ήταν στη μονή και το έγραφε, οπότε έμαθε ότι έρχεται ο βασιλιάς. Όταν άκουσε τα βήματά του, έφυγε, αφήνοντάς το μισοτελειωμένο.

Τότε εκείνος πήρε το φτερό, το βούτηξε στη μελάνη και έγραψε επάνω στο αναλόγιό της, συμπληρώνοντας το ποίημα: «ων εν τω παραδείσω Εύα το δειλινόν, κρότον τοις ωσίν ηχηθείσα, τω φόβω εκρύβη» (ενώ ήταν στον Παράδεισο η Εύα το δειλινό, άκουσε κρότο και κρύφτηκε από φόβο).

Εκείνη δεν διέγραψε τη φράση, αντίθετα συνέχισε και ολοκλήρωσε το έργο της. Κατά τον Βυζαντινολόγο Κρουμβάχερ: «H Κασσιανή ήταν μία εξαίρετη μορφή και ότι το έργο της το διακρίνει ισχυρά πρωτοβουλία, βαθεία μόρφωσις, αυτοπεποίθησις και παρρησία. Πολύ συναίσθημα και βαθεία θεοσέβεια». Και ο Σωφρόνιος Ευστρατιάδης αναφερόμενος στο έργο της είπε : «Το χαρακτηρίζει γλυκύτης μέλους ακορέστου».

Το Τροπάριο της Κασσιανής

Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή, την σήν αισθομένη Θεότητα μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν, οδυρομένη μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει.

Οίμοι! λέγουσα, οτι νύξ μοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας, ζοφώδης τε και ασέληνος ερως της αμαρτίας.

Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων, ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας, ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω σου κενώσει.

Καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας, αποσμήξω τούτους δε πάλιν τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις ων εν τω Παραδείσω Εύα το δειλινόν κρότον τοις ώσιν ηχηθείσα, τω φόβω εκρύβη.

Αμαρτιών μου τα πλήθη και κριμάτων σου αβύσσους τις εξιχνιάσει, ψυχοσώστα Σωτήρ μου; Μη με την σήν δούλην παρίδης, Ο αμέτρητον έχων το έλεος.

(Απόδοση από τον Φώτη Κόντογλου) Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες, σαν ένοιωσε τη θεότητά σου, γίνηκε μυροφόρα και σε άλειψε με μυρουδικά πριν από τον ενταφιασμό σου κι έλεγε οδυρόμενη: Αλλοίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινη και δίχως φεγγάρι, η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας. Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων, εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας. Λύγισε στ' αναστενάγματα της καρδιάς μου, εσύ που έγειρες τον ουρανό και κατέβηκες στη γης. Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου, και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου· αυτά τα ποδάρια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό, τ' άκουσε να περπατάνε, από το φόβο της κρύφτηκε. Των αμαρτιών μου τα πλήθη και των κριμάτων σου την άβυσσο, ποιος μπορεί να τα εξιχνιάση, ψυχοσώστη Σωτήρα μου; Μην καταφρονέσης τη δούλη σου, εσύ που έχεις τ' αμέτρητο έλεος.

Ενοχλεί τους ανθέλληνες ο Ορθόδοξος Ελληνικός στρατός...

ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ:Τα φοβερά "Ουαί" του Χριστού και οι σύγχρονοι Φαρισαίοι

Κατα Ματθαιον Ευαγγελιον

(ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 23)

1. Τότε ο Ιησούς ελάλησε τοις όχλοις και τοις μαθηταίς αυτού

2. λέγων· επί της Μωσέως καθέδρας εκάθισαν οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι.

3. πάντα ουν όσα εάν είπωσιν υμίν τηρείν, τηρείτε και ποιείτε, κατά δε τα έργα αυτών μη ποιείτε· λέγουσι γαρ, και ου ποιούσι.

4. δεσμεύουσι γαρ φορτία βαρέα και δυσβάστακτα και επιτιθέασιν επί τους ώμους των ανθρώπων, τω δε δακτύλω αυτών ου θέλουσι κινήσαι αυτά.

5. πάντα δε τα έργα αυτών ποιούσι προς το θεαθήναι τοις ανθρώποις. πλατύνουσι γαρ τα φυλακτήρια αυτών και μεγαλύνουσι τα κράσπεδα των ιματίων αυτών,

6. φιλούσι δε την πρωτοκλισίαν εν τοις δείπνοις και τας πρωτοκαθεδρίας εν ταις συναγωγαίς

7. και τους ασπασμούς εν ταις αγοραίς και καλείσθαι υπό των ανθρώπων ραββί ραββί.

8. υμείς δε μη κληθήτε ραββί· εις γαρ υμώνεστιν ο διδάσκαλος, ο Χριστός· πάντες δε υμείς αδελφοί εστέ.

9. και πατέρα μη καλέσητε υμών επί της γης· εις γαρ εστιν ο πατήρ υμών, ο εν τοις ουρανοίς.

10. μηδέ κληθήτε καθηγηταί· εις γαρ υμών εστίν ο καθηγητής, ο Χριστός.

11. ο δε μείζων υμών έσται υμών διάκονος.

12. όστις δε υψώσει εαυτόν ταπεινωθήσεται, και όστις ταπεινώσει εαυτόν υψωθήσεται.

13. Ουαί δε υμίν, γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί,ότι κατεσθίετε τας οικίας των χηρών και προφάσει μακρά προσευχόμενοι· δια τούτο λήψεσθε περισσότερον κρίμα.

14. Ουαί υμίν, γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί, ότι κλείετε την βασιλείαν των ουρανών έμπροσθεν των ανθρώπων· υμείς γαρ ουκ εισέρχεσθε, ουδέ τους εισερχομένους αφίετε εισελθείν.

15. Ουαί υμίν, γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί, ότι περιάγετε την θάλασσαν και την ξηράν ποιήσαι ένα προσήλυτον, και όταν γένηται, ποιείτε αυτόν υιόν γεέννης διπλότερον υμών.

16. Ουαί υμίν, οδηγοί τυφλοί, οι λέγοντες· ος αν ομόση εν τω ναώ, ουδέν εστίν, ος δ΄ αν ομόση εν τω χρυσώ του ναού, οφείλει.

17. μωροί και τυφλοί! τις γαρ μείζων εστίν ο χρυσός ή ο ναός ο αγιάζων τον χρυσόν;

18. και ος αν ομόση εν τω θυσιαστηρίω, ουδέν εστίν, ος δ΄ αν ομόση εν τω δώρω τω επάνω αυτού, οφείλει.

19. μωροί και τυφλοί! τι γαρ μείζον, το δώρον ή το θυσιαστήριον το αγιάζον το δώρον;

20. ο ουν ομόσας εν τω θυσιαστηρίω ομνύει εν αυτώ και εν πάσι τοις επάνω αυτού·

21. και ο ομόσας εν τω ναώ ομνύει εν αυτώ και εν τω κατοικήσαντι αυτόν·

22. και ο ομόσας εν τω ουρανώ ομνύει εν τω θρόνω του Θεού και εν τω καθημένω επάνω αυτού.

23. Ουαί υμίν, γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί, ότι αποδεκατούτε το ηδύοσμον και το άνηθον και το κύμινον, και αφήκατε τα βαρύτερα του νόμου, την κρίσιν και τον έλεον και την πίστιν· ταύτα δε έδει ποιήσαι κακείνα μη αφιέναι.

24. οδηγοί τυφλοί, οι διυλίζοντες τον κώνωπα, την δε κάμηλον καταπίνοντες!

25. Ουαί υμίν, γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί, ότι καθαρίζετε το έξωθεν του ποτηρίου και της παροψίδος, έσωθεν δε γέμουσιν εξ αρπαγής και αδικίας.

26. Φαρισαίε τυφλέ, καθάρισον πρώτον το εντός του ποτηρίου και της παροψίδος, ίνα γένηται και το εκτός αυτών καθαρόν.

27. Ουαί υμίν, γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί, ότι παρομοιάζετε τάφοις κεκονιαμένοις, οίτινες έξωθεν μεν φαίνονται ωραίοι, έσωθεν δε γέμουσιν οστέων νεκρών και πάσης ακαθαρσίας.

28. ούτω και υμείς έξωθεν μεν φαίνεσθε τοις ανθρώποις δίκαιοι, έσωθεν δε μεστοί εστέ υποκρίσεως και ανομίας.

29. Ουαί υμίν, γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί, ότι οικοδομείτε τους τάφους των προφητών και κοσμείτε τα μνημεία των δικαίων,

30. και λέγετε· ει ήμεν εν ταις ημέραις των πατέρων ημών, ουκ αν ήμεν κοινωνοί αυτών εν τω αίματι των προφητών.

31. ώστε μαρτυρείτε εαυτοίς ότι υιοί εστέ των φονευσάντων τους προφήτας.
32. και υμείς πληρώσατε το μέτρον των πατέρων υμών.

33. όφεις, γεννήματα εχιδνών! πως φύγητε από της κρίσεως της γεέννης;

34. δια τούτο ιδού εγώ αποστέλλω προς υμάς προφήτας και σοφούς και γραμματείς, και εξ αυτών αποκτενείτε και σταυρώσετε και εξ αυτών μαστιγώσετε εν ταις συναγωγαίς υμών και διώξετε από πόλεως εις πόλιν,

35. όπως έλθη εφ΄ υμάς παν αίμα δίκαιον εκχυνόμενον επί της γης από του αίματος Άβελ του δικαίου έως του αίματος Ζαχαρίου υιού Βαραχίου, ον εφονεύσατε μεταξύ του ναού και του θυσιαστηρίου.

36. αμήν λέγω υμίν ότι ήξει ταύτα πάντα επί την γενεάν ταύτην.

37. Ιερουσαλήμ Ιερουσαλήμ, η αποκτέννουσα τους προφήτας και λιθοβολούσα τους απεσταλμένους προς αυτήν! ποσάκις ηθέλησα επισυναγαγείν τα τέκνα σου ον τρόπον επισυνάγει όρνις τα νοσσία εαυτής υπό τας πτέρυγας, και ουκ ηθελήσατε.

38. ιδού αφίεται υμίν ο οίκος υμών έρημος.

39. λέγω γαρ υμίν, ου μη με ίδητε απ΄ άρτι έως αν είπητε, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου.

Υπάρχει κανείς που να πιστεύει πως εκείνα τα "ουαί" απευθύνονταν μόνο στους Φαρισαίους της εποχής του Χριστού;

ΟΧΙ!Είναι τόσο διαχρονικά και επίκαιρα,που διαβάζοντάς τα είναι σα να βλέπουμε την Ιστορία να επαναλμβάνεται,σε κάθε τομέα της ζωής μας:Στην οικογένεια,στις σχέσεις μας,στην κοινωνία,στην πολιτική,ακόμα και-δυστυχώς-στην Εκκλησία!

Τότε,οι Φαρισαίοι κατάλαβαν τα λάθη τους,αλλά τυφλωμένοι από τον εγωισμό και το μίσος τους προς Αυτόν που τους επεσήμανε τα στραβά τους,Τον σταύρωσαν:Σήμερα,κάτι αντίστοιχο γίνεται προς όποιον τολμήσει να αμφισβητήσει τις "αυθεντίες" μαζικών σχολιαστών,αφ'υψηλού κριτών και καλοβολεμένων "ηγετών".

Ας παραδειγματιστούμε επιτέλους από αυτές τις αποδοκιμασίες του Κυρίου μας προς τους Φαρισαίους:Γιατί δυστυχώς,είμαστε γεμάτοι Φαρισαισμό και υποκρισία σήμερα,όσο κι αν δεν το παραδεχόμαστε.

http://hellas-orthodoxy.blogspot.com/

Η υψηλή στρατηγική του Βυζαντίου μάθημα για τις ΗΠΑ

Ο ιστορικός Εντουαρντ Λούτβακ προτείνει να διδαχθούν από τη διπλωματία του

Συνέντευξη στον Δημήτρη Δεληολάνη

Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να διατηρήσουν την παγκόσμια ηγεμονία τους, πρέπει να διδαχθούν από το Βυζάντιο. Να χρησιμοποιήσουν με επιδεξιότητα ένα αρτιότατο δίκτυο πληροφοριών σε συνδυασμό με τη διπλωματία και, μόνο σε έσχατες περιπτώσεις, έναν καλά εκπαιδευμένο επαγγελματικό στρατό. Αυτοί οι ευφυείς χειρισμοί, που διατήρησαν κραταιά τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί μία χιλιετία.

Ο 68χρονος στρατηγικός σύμβουλος και ιστορικός Εντουαρντ Λούτβακ, κορυφαίος εκπρόσωπος του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών της Ουάσιγκτον, οχυρού της ρεπουμπλικανικής Δεξιάς, τεκμηριώνει αυτή τη θέση στο ογκώδες βιβλίο «Η Μεγάλη Στρατηγική του Βυζαντίου», που κυκλοφόρησε ταυτόχρονα στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ιταλία. Ο Λούτβακ κατά καιρούς εργάστηκε ως σύμβουλος των υπουργείων Αμύνης και Εξωτερικών και του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ.

«Η Αμερική ποτέ δεν υπήρξε Ρώμη. Και αν σήμερα εφαρμόσει τη στρατηγική της –αμείλικτη επέκταση, κυριαρχία σε ξένους λαούς, το εξοντωτικό πρότυπο ολοκληρωτικού πολέμου–, το μόνο που θα καταφέρει είναι να επισπεύσει την παρακμή της. Είναι πολύ πιο χρήσιμο να μελετήσει τη στρατηγική της ανατολικής πτέρυγας της αυτοκρατορίας, που ξεπέρασε τη δυτική σε διάρκεια κατά 8 αιώνες», συμβουλεύει ο Λούτβακ την κυβέρνηση Ομπάμα. Χωρίς, βεβαίως, να χάσει την ευκαιρία, σε αυτήν τη συνέντευξή του που μας παραχώρησε στη Ρώμη, να εκτοξεύσει και δηλητηριώδεις αιχμές προς την πλευρά των εξτρεμιστών Ρεπουμπλικανών, οι οποίοι επικράτησαν επί Μπους.

Διπλωματία

– Ποιο ήταν το καθοριστικό νεωτεριστικό στοιχείο που διαφοροποιούσε τη στρατηγική της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σε σχέση με τη Ρωμαϊκή;

– Οι Ρωμαίοι της Κωνσταντινούπολης επινόησαν μια νέα στρατηγική, το απόλυτο δόγμα της οποίας ήταν ότι οι απειλές αντιμετωπίζονται με τη διπλωματία. Αυτό μεταφράζεται σε κάτι το εξαιρετικά απλό: αν ο εχθρός σού επιτίθεται ή σε απειλεί, τότε πρέπει να ψάξεις για κάποιον άλλον εχθρό, ο οποίος θα είναι σε θέση να απειλήσει ή και να επιτεθεί στον πρώτο. Οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν τις ένοπλες δυνάμεις τους μόνο για να χειριστούν την απειλή, να καθυστερήσουν τους εισβολείς, να ανακόψουν την προέλασή τους ή για να ενισχύσουν τους νέους συμμάχους. Σε αντίθεση με τους Ρωμαίους, δεν έριχναν τον στρατό τους στην αποφασιστική μάχη, εκείνη που ενδεχομένως να έκρινε την έκβαση του πολέμου. Οι Βυζαντινοί απέφευγαν συστηματικά τις κατά μέτωπον συγκρούσεις. Προτιμούσαν πάντα να μάχονται μέσω τρίτων και μόνον όταν αυτό δεν ήταν δυνατόν, εφάρμοζαν μια τακτική ανταρτοπολέμου, για να φθείρουν και να εξαντλήσουν τους εισβολείς. Πάντα, όμως, έριχναν το κύριο βάρος στη διπλωματική προσπάθεια, που ήταν διαρκής: αναζητούσαν πιθανούς συμμάχους, ακόμη και σε εξαιρετικά απομακρυσμένες περιοχές, και τους έπειθαν να πολεμήσουν για λογαριασμό της Κωνσταντινούπολης.

– Αυτό το νεωτεριστικό στοιχείο ισχύει και σε σχέση με τη στρατηγική που εφήρμοζαν τα άλλα βασίλεια εκείνης της περιόδου;

– Βεβαίως. Ηταν μια σπουδαία αλλαγή στρατηγικής. Βασιζόταν στη μεγάλη ικανότητα που επέδειξαν οι Βυζαντινοί στη δημιουργία, τη συντήρηση και την αξιοποίηση ενός πολύ αποτελεσματικού δικτύου πληροφοριών – σήμερα θα λέγαμε intellingence. Η λειτουργία ενός τέτοιου δικτύου απαιτούσε την ύπαρξη μιας ιθύνουσας ελίτ με βαθιά παιδεία, που ήταν σε θέση να χειριστεί, να αξιολογήσει και να αξιοποιήσει τις πληροφορίες κατά τη διπλωματική δραστηριότητά της. Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας είχε στη διάθεσή του μια μορφωμένη ελίτ που μπορούσε να κάνει μακρινά ταξίδια, να επισκεφθεί ξένες χώρες, να καταλάβει ποια είναι η πολιτική κατάσταση εκεί και να αναλύσει ενδεχόμενους κινδύνους. Και, βεβαίως, να συντάξει σωστές και ακριβείς αναφορές. Με αυτόν τον τρόπο, επί παραδείγματι, το έτος 550 οι κυβερνώντες στην Κωνσταντινούπολη ήταν οι μόνοι που γνώριζαν πολύ καλά τι συνέβαινε στην κεντρική Ασία. Ολα αυτά δεν θα ήταν εφικτά, αν δεν υπήρχε ως υπόβαθρο η ελληνική και ελληνιστική παιδεία, την οποία η άρχουσα τάξη στο Βυζάντιο διαφύλαξε και καλλιέργησε με μεγάλη αγάπη. Αυτή η ελληνική παιδεία προσέφερε ένα ευρύ πολιτιστικό πλαίσιο, το οποίο επέτρεπε τη δημιουργία δικτύου πληροφοριών, το οποίο, με τη σειρά του, επέτρεπε τη διπλωματική δραστηριότητα. Επέτρεπε, δηλαδή, να εντοπιστούν οι πιθανοί νέοι σύμμαχοι και να βρεθούν τα κατάλληλα επιχειρήματα ώστε να πειστούν να πολεμήσουν για χάρη της Κωνσταντινούπολης. Κανένας άλλος δεν μπορούσε να εφαρμόσει παρόμοια στρατηγική.

– Αυτό είναι το στοιχείο της βυζαντινής στρατηγικής που θεωρείτε επίκαιρο και χρήσιμο για τη σημερινή στρατηγική των ΗΠΑ;

– Ακριβώς αυτό είναι το μεγάλο μάθημα των Βυζαντινών προς την Ουάσιγκτον: όταν έχεις κάποιο πρόβλημα στην Υεμένη ή στο Αφγανιστάν, δεν πρέπει να ορμάς εκεί με τις στρατιές σου, οι οποίες, μόνο στο Αφγανιστάν, σου κοστίζουν κατά μέσον όρο 1 δισ. δολάρια το χρόνο. Πρέπει, αντιθέτως, να μελετήσεις την κατάσταση και να βρεις ποιος έχει τα ίδια συμφέροντα με σένα. Οι Κινέζοι συνορεύουν με το Αφγανιστάν και έχουν σοβαρά προβλήματα με τους ένοπλους ισλαμιστές. Γιατί, επί παραδείγματι, να μην αναλάβουν οι Κινέζοι το κόστος της εκπαίδευσης και του εξοπλισμού των κυβερνητικών δυνάμεων ασφαλείας στο Αφγανιστάν; Το ίδιο ισχύει και για τους Ρώσους. Δέχονται σοβαρές απειλές από τους ισλαμιστές τρομοκράτες, έχουν ανοιχτό μέτωπο στην Τσετσενία, σοβαρά προβλήματα στο Νταγκεστάν και αλλού. Ενδεχόμενη νίκη των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν θα αποτελούσε σοβαρό πρόβλημα για τη Μόσχα. Πρέπει η Αμερική να βρει τον τρόπο ώστε οι Ρώσοι να αναλάβουν ένα σημαντικό μερίδιο του κόστους στο Αφγανιστάν.

Αφγανιστάν και Ιράκ

– Κάνετε την αυτοκριτική σας; Αν θυμάμαι καλά, ήσαστε μεταξύ των ένθερμων οπαδών της στρατηγικής του Μπους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ...

– Οχι, καθόλου. Το 2003 τάχθηκα κατά της εισβολής στο Ιράκ. Δεν συμφωνούσα με τις αγαθές προθέσεις που αιτιολογούσαν την εισβολή. Και λέω αγαθές προθέσεις διότι, όπως οι πάντες τώρα πλέον γνωρίζουν, οι Αμερικανοί δεν εισέβαλαν στο Ιράκ για το πετρέλαιο, όπως είχαν υποθέσει τότε κάποιοι αφελείς. Εισέβαλαν στο Ιράκ για να πετύχουν έναν σοβαρό πολιτικό στόχο: να επιβάλουν το δημοκρατικό σύστημα σε μια σημαντική αραβική χώρα, που θα έπρεπε να αποτελέσει πρότυπο και για τις υπόλοιπες χώρες του αραβικού κόσμου. Η εισβολή έγινε με αγαθό σκοπό. Αλλά εγώ δεν είμαι τόσο αγαθός και δεν πίστεψα ότι η Αμερική έπρεπε να βάλει στο κέντρο της προσοχής της και να επενδύσει τόσο πολλά για να βοηθήσει τους Ιρακινούς να ζουν πολιτισμένα. Βεβαίως, οι αριστεροί ανά τον κόσμο προσπάθησαν να ερμηνεύσουν την εισβολή του Μπους με τους μόνους όρους που οι ίδιοι κατανοούν. Ελεγαν ότι οι Αμερικανοί πήγαν εκεί για να αρπάξουν το πετρέλαιο. Οπως όλοι ξέρουμε, οι Αμερικανοί ούτε καν προσπάθησαν να προστατεύσουν τις πετρελαιοπηγές, να διαφυλάξουν τους αγωγούς, να εμποδίσουν τη διακοπή της εξόρυξης από τον Σαντάμ. Ηταν μια εισβολή ανιδιοτελής, από οικονομική άποψη, κι εγώ δεν πιστεύω στις ανιδιοτελείς εισβολές. Προτιμούσα η κυβέρνηση Μπους να επικεντρωθεί στα δικά μας προβλήματα, σε ό, τι συμβαίνει στο σπίτι μας και στη Λατινική Αμερική, που είναι η αυλή του σπιτιού μας, αντί να τρέχει τόσο μακριά προκειμένου να βοηθήσει τους Ιρακινούς.

– Συμφωνείτε, λοιπόν, με όσους είχαν μιλήσει τότε για «τροτσκισμό» των Ρεπουμπλικανών;

– Ναι, είναι επιτυχής η περιγραφή. Το σκεπτικό τους ήταν ότι ο ισλαμικός κόσμος παράγει βία εναντίον όλων των μη μουσουλμάνων, από το Μιντανάο μέχρι τις Φιλιππίνες, την Ταϊλάνδη, τη Μέση Ανατολή, τη Ρωσία, τη Νιγηρία. Οπουδήποτε οι μουσουλμάνοι έρχονται σε επαφή με μη μουσουλμάνους, τους επιτίθενται, καταφεύγουν στη βία. Σκέφτηκαν τότε στην Ουάσιγκτον ότι η σωστή απάντηση σε αυτό το φαινόμενο ήταν η δημοκρατία, αρχής γενομένης από τον αραβικό κόσμο, όπου δεν υπάρχει ούτε μία χώρα με γνήσιο δημοκρατικό καθεστώς. Ούτε μία. Δεν είναι ούτε ο Λίβανος, όπου επικρατεί μια εύθραυστη ισορροπία μεταξύ θρησκευτικών ομάδων. Ας αναζητήσουμε, είπαν, την αραβική χώρα με το υψηλότερο ποσοστό αλφαβητισμού και πτυχιούχων. Ποια είναι; Το Ιράκ. Ας επιβάλουμε, λοιπόν, δημοκρατικό καθεστώς στο Ιράκ. Κατά την άποψή μου, ήταν ένα σχέδιο με εμφανή στοιχεία μεγαλομανίας, καθόλου ρεαλιστικό και πάρα πολύ δαπανηρό. Δεν είχαμε την πολυτέλεια να κάνουμε τέτοιου είδους πειράματα, όπως αποδείχθηκε οδυνηρά μετά την εισβολή. Ναι, λοιπόν, υπήρχαν στοιχεία «τροτσκισμού», διότι ήταν ένα σχέδιο επαναστατικό και τρομερά φιλόδοξο, μάλλον ουτοπικό, θα έλεγα. Οι Βυζαντινοί δεν θα έπεφταν ποτέ σε τέτοια παγίδα.

Ρωσία και Κίνα

– Στο βιβλίο σας επιμένετε ιδιαιτέρως και σε ένα άλλο στοιχείο που χαρακτήρισε τη στρατηγική των Βυζαντινών. Σε αντίθεση με τους Ρωμαίους, οι Βυζαντινοί δεν αποσκοπούσαν στην ολοκληρωτική συντριβή του εχθρού, διότι θεωρούσαν ότι ο σημερινός εχθρός μπορεί να γίνει ο αυριανός σύμμαχος. Αυτό ισχύει και για τις σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με την Κίνα και τη Ρωσία;

– Οχι. Η Ρωσία και η Κίνα είναι δύο μεγάλες δυνάμεις, που εμφανίζουν πολύ χαμηλό επίπεδο αντιπαλότητας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν τίθεται θέμα συντριβής τους. Η καθοριστικής σημασίας διδαχή της βυζαντινής στρατηγικής έπρεπε να ληφθεί υπ’ όψιν πριν από την εισβολή στο Ιράκ. Επρεπε να είχαμε λάβει υπ’ όψιν ότι, αν καταστρέψουμε τον Σαντάμ Χουσεΐν, τότε θα ήμαστε αναγκασμένοι να αναμετρηθούμε μόνοι με το Ιράν. Οσο κυβερνούσε ο Σαντάμ, μπορούσε να ανακόψει το Ιράν – επικρατούσε κάποια ισορροπία ανάμεσα στις δύο χώρες. Δεν χρειαζόταν άμεση επέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Μπους ο πρεσβύτερος σταμάτησε την προέλασή του στο Ιράκ το 1991, στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, ακριβώς για να επιτρέψει στο καθεστώς του Σαντάμ να παραμείνει στη θέση του και να συνεχίσει να λειτουργεί ως ανάχωμα προς το Ιράν. Τώρα βγάλαμε από τη μέση τον Σαντάμ και αντιμετωπίζουμε μόνοι μας το Ιράν. Που δεν είναι βεβαίως καμιά μεγάλη δύναμη, αντιθέτως, θα έλεγα, η ιρανική ηγεσία δεν φαίνεται να ξέρει τι θέλει. Αλλά θα ήταν πολύ καλύτερα να διδαχθούμε από τους Βυζαντινούς και να αφήσουμε κάποιον άλλον να ελέγχει τους αγιατολάχ, παρά να το κάνουμε μόνοι μας.

Οι «τζιχαδιστές» μουσουλμάνοι και η στάση της Δύσης

– Στο βιβλίο σας, εξετάζετε πολύ αναλυτικά τις συγκρούσεις των Βυζαντινών με εκείνους που αποκαλείτε «τζιχαδιστές» μουσουλμάνους, δηλαδή τους οπαδούς της τζιχάντ, του «ιερού πολέμου». Τι μπορούν να μας διδάξουν οι Βυζαντινοί ώστε να αντιμετωπίσουμε σήμερα τους ισλαμιστές τρομοκράτες;

– Το πρώτο μεγάλο επεκτατικό κύμα του Ισλάμ, που κατατρόπωσε την Περσία των Σασσανιδών και επεκτάθηκε μέχρι την Ινδία, την κεντρική Ασία και, στη Δύση, μέχρι την Ισπανία και τη νότια Γαλλία, δεν κατάφερε να κάμψει το Βυζάντιο. Η Κωνσταντινούπολη αντιστάθηκε με επιτυχία. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η τριπλή και ισχυρότατη ταυτότητα των Βυζαντινών, που ήταν ταυτόχρονα ελληνική, χριστιανική και ρωμαϊκή. Αυτή η ταυτότητα τους έκανε να αισθάνονται υπερήφανοι και δυνατοί εκπρόσωποι ενός σημαντικού πολιτισμού. Είχαν βαθιά γνώση της αρχαίας ελληνικής παιδείας, άρα ήταν σε θέση να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους. Ηταν βαθύτατα χριστιανοί: είχαν τόσο δυνατή πίστη στο χριστιανισμό, που εμείς οι μεταγενέστεροι με μεγάλη δυσκολία μπορούμε να την αντιληφθούμε. Και βασίζονταν στους ισχυρούς ρωμαϊκούς θεσμούς, τους νόμους, τον στρατό, το κράτος. Χάρη σε αυτή την τριπλή ταυτότητα διέθεταν ένοπλες δυνάμεις περιορισμένες αριθμητικά αλλά ανώτερες ποιοτικά και με ισχυρά κίνητρα. Ο βυζαντινός στρατός δεν αποτελείτο από τυχοδιώκτες που αποσκοπούσαν στο πλιάτσικο. Ηταν άριστα εκπαιδευμένοι επαγγελματίες στρατιώτες, που χρειάζονταν χρόνια για να εξασκηθούν στον πόλεμο ελιγμών. Για τον λόγο αυτό, ήταν λίγοι και πολύτιμοι. Επιπλέον, η Κωνσταντινούπολη διέθετε εξαίρετη διπλωματική υπηρεσία, αποτελούμενη από αξιωματούχους με υψηλή μόρφωση και βαθιά νομιμοφροσύνη. Με αυτά τα εργαλεία κατάφερε να αποκρούσει το πρώτο κύμα επέκτασης του Ισλάμ, τον 7ο αιώνα. Και στη συνέχεια αντιστάθηκε αιώνες ολόκληρους, ώσπου υπέκυψε όχι στους μουσουλμάνους, αλλά στη Δύση. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης κατά την Τέταρτη Σταυροφορία ήταν το πρώτο βήμα της αναγέννησης της Δύσης μετά τα σκοτεινά χρόνια του Μεσαίωνα.

– Αρα και οι Δυτικοί σήμερα πρέπει να αναπτύξουμε ισχυρή αίσθηση ταυτότητας.

– Βεβαίως, ισχυρή ταυτότητα και ισχυρή βούληση να αντισταθούμε. Οταν έρχομαι στην Ελλάδα, βλέπω διαδηλωτές να υψώνουν σημαίες της Χαμάς στο κέντρο της Αθήνας. Και σκέφτομαι ότι αυτοί οι Ελληνες αριστεροί πρέπει να είναι πολύ αφελείς γιατί, αν έπεφταν στα χέρια της Χαμάς, θα τους έσφαζαν χωρίς χρονοτριβή ως άπιστους. Το αδύναμο σημείο του Ισλάμ είναι ο κατακερματισμός. Οι «τζιχαδιστές» ηγέτες προτιμούν να καταπιάνονται με την εξόντωση των μουσουλμάνων παρά να πολεμούν τους μη χριστιανούς. Επί παραδείγματι, στην Αλγερία, οι «τζιχαδιστές» σκότωσαν 100 χιλιάδες μουσουλμάνους και 6 Γάλλους ιεραποστόλους. Μόνο στην Αλγερία σκότωσαν περισσότερους μουσουλμάνους παρά μη μουσουλμάνους σε όλον τον πλανήτη! Στο Πακιστάν σιίτες δολοφονούν σουνίτες, σουνίτες δολοφονούν σιίτες, σιίτες δολοφονούν σιίτες και σουνίτες δολοφονούν σουνίτες. Το Ισλάμ προτρέπει στη βία στο όνομα της τζιχάντ, και αυτή η βία κατά κανόνα ξεσπά ενάντια στους ίδιους τους μουσουλμάνους. Δεν είναι δύσκολο, λοιπόν, να αντισταθούμε στην ισλαμιστική βία, αρκεί να ξέρουμε ποιοι είμαστε εμείς και ποιοι είναι αυτοί. Αυτό το είχαν καταλάβει πολύ καλά οι Βυζαντινοί, που εκμεταλλεύονταν επιδέξια κάθε διαμάχη μεταξύ «τζιχαδιστών» ηγετών.

Ελλάδα και Τουρκία

– Γνωρίζετε ότι η Ελλάδα αντιμετώπιζε ανέκαθεν προβλήματα με την Τουρκία. Τι θα μπορούσαν να μας διδάξουν οι Βυζαντινοί σε αυτήν την περίπτωση;

– Η ελληνική και η τουρκική διπλωματία έκαναν πολλά για να αποφύγουν τη σύγκρουση. Ας υποθέσουμε, όμως, ότι η Ελλάδα ήταν αναγκασμένη να συγκρουστεί με την Τουρκία. Πώς θα την πολεμήσει; Οχι βεβαίως παρατάσσοντας μια μεγάλη ελληνική στρατιά στα σύνορα με την Τουρκία, προκαλώντας χιλιάδες θύματα. Ενας Βυζαντινός αυτοκράτορας θα μας έλεγε ότι ο σωστός τρόπος να πολεμήσει κανείς την Τουρκία, είναι να υποστηρίξει το αυτονομιστικό κίνημα της μειονότητας Ζαζά στο Τουντσελί.

– Ζαζά; Ποιοι είναι αυτοί;

– Δεν τους ξέρετε; Λάθος! Είναι περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι, πολύ δυσαρεστημένοι με την Αγκυρα. Υστερα, έχουμε περισσότερα από 20 εκατομμύρια Κούρδους, που κινητοποιούνται πολύ εύκολα εναντίον της κεντρικής κυβέρνησης. Υπάρχουν και οι Λαζοί και άλλες καταπιεσμένες μειονότητες. Το πρώτο πράγμα που θα έκανε ο υποθετικός μας Βυζαντινός αυτοκράτορας θα ήταν να ανοίξει ένα μεγάλο μέτωπο στις ανατολικές επαρχίες της Τουρκίας, πρωτίστως με τους Κούρδους, που είναι οι πιο πρόθυμοι, αρκεί να τους ενθαρρύνει κανείς με λίγα όπλα και χρήματα. Εν συντομία, οι Βυζαντινοί θα εξουδετέρωναν την Τουρκία πολεμώντας ελάχιστα. Θα τη θρυμμάτιζαν σε χίλια δυο κομμάτια, εκμεταλλευόμενοι τις εσωτερικές της αδυναμίες.

– Θα χρησιμοποιούσαν το όπλο της ένταξης στην Ε.Ε.

– Και αυτό. Η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας είναι ένα ισχυρό όπλο στα χέρια της Ελλάδας. Δεν έχω να κάνω καμία κριτική στον τρόπο με τον οποίο η ελληνική διπλωματία χειρίστηκε το πρόβλημα με την Τουρκία, διότι υπήρξε πολύ μελετημένη, έξυπνη και προσεγμένη. Αν η Ελλάδα εμπόδιζε την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας θα έπραττε μεγάλο σφάλμα. Υπάρχουν άλλες χώρες που θέλουν να την κρατήσουν, ούτως ή άλλως, εκτός Ευρώπης. Ας αφήσουμε τους Γάλλους να πουν το όχι, γιατί να το πούμε εμείς; Ετσι, η Ελλάδα μπορεί με μηδενικό κόστος να εισπράξει όλα τα οφέλη της πορείας εξευρωπαϊσμού της Τουρκίας.


http://aktines.blogspot.com/2010/03/blog-post_1159.html

Πλούτος-απλότης του Κυρίου

Έχομεν ενώπιόν μας τον Ιησούν καθήμενον επί όνου, ενώ πάσα η πόλις σείεται εκ συγκινήσεως. Επομένως ο Χριστός είναι πλούτος ψυχικής συγκινήσεως και απλότης ζωής. Πρέπει και ο ιδικός μάς βίος να είναι απλότης-πλούτος.

Όλος ο βίος του Κυρίου εις τάς ανθρωπίνας ανάγκας, χαράς και λύπας Του υπήρξεν απλούς. Ως άνθρωπος ο Κύριος έπρεπε να γεννηθή. Εγεννήθη εις τον απλούστερον τόπον, τον σταύλον. Ως βρέφος έπρεπε να ανακλιθή ήτοι να φασκιωθή και να τεθή εις λίκνον, σε μπεσίκι με ωρισμένην θερμοκρασίαν. Ανεκλίθη εις την φάτνην, το παχνί των ζώων έχων ως θέρμανσιν τα χνώτα των ζώων. Ποία φυσικότης ! Ποία απλότης! Έπρεπε να γεννηθή από μητέρα, η οποία έπρεπε να έχη μνηστήρα. Εγεννήθη από μητέρα άσημον και μνηστήρα τέκτονα. Ποία απλότης! Έπρεπε να εκλέξη μαθητάς. Εξέλεξεν όχι ρήτορας και σοφούς, αλλά πτωχούς και αλιείς. Ποία απλότης. Παραθέτει τράπεζαν διά 5.000 ανθρώπους από άρτους κριθίνους και μερικά ψάρια, παραθέτει δε τούτους χωρίς προετοιμασίαν, αλλά προχείρως. Ποία απλότης! Αλλοτε, ότε επείνασε, αποστέλλει τους μαθητάς Του εις την Συχέμ να αγοράσωσι τροφάς, αυτήν την ώραν της πείνας του. Πόση απλότης ! Ως καθίσματα χρησιμοποεί διά τους 5.000 οι οποίοι εχορτάσθησαν εκ των 5 άρτων, τον χόρτον των αγρών, διά τον εαυτόν Του το έδαφος, ότε εις το φρέαρ του Ιακώβ «εκαθέζετο ούτως» ήτοι αφελώς «επί τη πηγή». Ποία φυσικότης! Ποία απλότης!

Ενδύματα είχε απλά σπίτι δεν είχε! Όταν μετέβαινεν από τόπου εις τόπον, μετέβαινεν οδοιπορών και κεκοπιακώς. «Καθήμενος ου θρόνων δείται ουδέ προσκεφαλαίου αλλά επί του εδάφους κάθηται, πότε μέν εν τώ όρει πότε δε παρά τη πηγή» ως λέγει ο Χρυσόστομος. Και εκεί μόνος! Πόση απλότης! Όταν δακρύη, δακρύει ηρέμα και «ενεβριμήσατο τώ πνεύματι» δακρύων διά τον Λάζαρον. Αλλά και κατά τον θρίαμβόν Του πόσον απλούς είναι! Δεν εκλέγει ο ίδιος κέλητα πολεμικόν, αλλά όνον, οι δε μαθηταί Του δεν στρώνουσι τάπητας, αλλά ενδύματα και κλάδους δένδρων. Η δε υποδοχή του λαού δεν ήτο ωργανωμένη, αλλά αυθόρμητος. Ποία φυσικότης!Ποία απλότης!

Αλλά και πόσος πλούτος! Ποίος πλούτος, όταν εις την ορατήν απλότητα της γεννήσεως Του άγγελοι ψάλλουσιν εν ουρανώ επί τη γεννήσει Του, το «δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γής ειρήνη! Τί πλούτος όταν η απλή Μαρία κοκκινίζη, όταν ο άγγελος ομιλή περί γεννήσεως τέκνου! Τί πλούτος ευγενείας εις τον τέκτονα Ιωσήφ, όταν ιδών αυτήν έγγυον «εβουλήθη λάθρα απολύσαι αυτήν», ώστε να συμβιβάση τον νόμον με την αγάπην του προς την μνηστήν του! Ποίος πλούτος, όταν τρέφωνται με 5 άρτους 5.000 άνθρωποι καθήμενοι εις χορτάρια ! Ποίος πλούτος όταν ο καθήμενος επί των Χερουβίμ και περιπατών επί πτερύγων ανέμων κάθηται επί εδάφους άνευ πολυθρόνας ουδέ επί προσκεφαλαίου και βαδίζη κοπιάζων εκ της οδοιπορίας Του! Ποίος πλούτος, όταν δί’ απλών, αγραμμάτων Αποστόλων φωτίζη τους σοφούς της γής! Πόσος πλούτος, όταν εμβριμάται ο Κύριος συγκρατών τα δάκρυά Του διά τον θάνατον του φίλου Του Λαζάρου! Πόσον πλουσία είναι η πτωχεία Του και τα απλά ενδύματα Του! Πόσος πλούτος η φυσικότης και αυθορμησία της υποδοχής κατά την είσοδόν Του εις τα Ιεροσόλυμα! Ο Κύριος θρηνεί μετά λυγμών την πώρωσιν των Ιουδαίων. Πόσος ψυχικός πλούτος! Αφθαστος είναι η ποικιλία της απλότητος και του πλούτου του Ιησού!

Απλότης—πλούτος ημών:

Μεγάλοι σκιτσογράφοι είναι εκείνοι, οι οποίοι με δύο η τρεις γραμμές επιτυγχάνουν πλουσίαν απόδοσιν. Μεγάλοι ζωγράφοι είναι εκείνοι, οι οποίοι με ολίγες πινελιές ζωγραφίζουν ό,τι δεν δύνανται να κάμωσιν άλλοι με πολλές πινελιές. Ρήτωρ και σοφός ονομάζεται εκείνος, ο οποίος λέγει ολίγα και σε αναγκάζει να σκέπτεσαι πολλά. Η λαϊκή παροιμία δεν λέγει, ότι τα πολλά στολίδια χαλάνε την νύμφη; Επομένως η καλή τέχνη και μεγάλη σοφία είναι εκεί όπου υπάρχει απλότης—πλούτος!

Πολύ περισσότερον πρέπει να είναι απλότης—πλούτος ο χριστιανός. Τούτο επιτυγχάνει ούτος όταν εξωτερικώς είναι απλούς και εσωτερικώς πλούσιος. Και συγκεκριμένως. Βλέπετε μίαν χριστιανήν κόρην, η οποία ενδύεται απλά, αλλά κοκκινίζει, όταν της ομιλής. Πόσος πλούτος εις την μεγάλην απλότητα και εντροπήν της! Την προσέχουν ανήθικοι και ηθικοί άνδρες. Βλέπετε γυναίκα χριστιανήν,η οποία σκέπτεται πολύ και ομιλεί ολίγον. Τί πλούτος ψυχικός εις την πτωχείαν, την σκέψιν, την απλότητα, των λόγων της! Βλέπετε άλλην γυναίκα, η οποία πονεί πολύ, αλλά δεν ξεμαλλιάζεται από τον πόνον της ούτε έχει ξεφωνητά και λιποθυμίες, αλλά δακρύει ηρέμα. Πόσος πλούτος ψυχικός εις την απλότητα των δακρύων της!

Βλέπετε ένα άνδρα πλούσιον, ο οποίος δύναται να χρησιμοποίηση, πολυτελέστατον μεταφορικόν μέσον και χρησιμοποιεί όχι από φιλαργυρίαν αλλά από απλότητα, σύνηθες μεταφορικόν μέσον. Πόσος πλούτος ψυχικός εις το απλούν μεταφορικόν μέσον! Ένας πίνει, όταν διψά και τρώγει, όταν πεινά, αποφεύγων να μασουλά κάθε λεπτόν της ώρας. Ας μή έχη φαγητά πλούσια διεγερτικά του λάρυγγος, ας τρώγη ολίγα και λιτά, πόσος πλούτος είναι η πείνα και η δίψα εις την απλότητα και λιτότητα των φαγητών! Η πείνα και η δίψα δεν είναι το νοστιμώτερον, το φυσικώτερον, το πλουσιώτερον μπαχαρικόν; Ο χριστιανός ως άνθρωπος θα καθίση. Πόσον αναπαυτικόν και πλούσιον είναι το απλούστατον κάθισμά του, όταν προηγουμένως κουρασθή ορθοστατών ή βαδίζων διά μίαν καλήν πράξιν! Επέτυχες κάτι και η δόξα σου είναι μεγάλη. Ο λαός σου κάμνει θρίαμβον, όπως εις τον Χριστόν. Πόσον πλούτον ψυχικόν θα δείξης, όταν αποφεύγης τάς περιαυτολογίας σου, είσαι λιτός, απλούς εις τους επαίνους των άλλων. Τοιαύτη είναι η σχέσις του εσωτερικού μας πλούτου και της εξωτερικής απλότητος! Και πολύ ορθώς διά τον εξής λόγον.

Όσον ολίγα υλικά αγαθά έχομεν και πολλά ψυχικά, τόσον περισσότερον απλοί και πλούσιοι είμεθα. Διά τούτο δεν πρέπει να βλέπωμεν τί υλικά αγαθά μάς λείπουν και έτσι να χάνωμεν την ψυχικήν μας ειρήνην, αλλά και τί έχομεν, ώστε να δοξάζωμεν τον Θεόν. Όσα υλικά αγαθά και αν έχωμεν, πάντοτε κάτι θα μάς λείπει και όσα αν μάς λείπουν, κάτι θα έχωμεν. Εις τα πνευματικά αγαθά όμως δεν θα βλέπωμεν τί έχωμεν, αλλά τί μάς λείπει, ίνα προοδεύωμεν. Αν βλέπωμεν ποία πνευματικά αγαθά έχομεν και όχι ποία μάς λείπουν, θα μείνωμεν στάσιμοι. Πόσον σοφός είναι ο συνδυασμός εις τον Χριστόν και χριστιανόν πλούτου και απλότητος, πλούτου εσωτερικού και απλότητος εξωτερικής! Ας έχη δόξαν ο Θεός! Ας φροντίσωμεν να έχωμεν τοιούτον εσωτερικόν πλούτον και τοιαύτην εξωτερικήν απλότητα.

Ο ευαγγελιστής Ιωάννης μετά την διήγησιν της θριαμβευτικής εισόδου του Κυρίου εις Ιεροσόλυμα και προ του Μυστικού Δείπνου, θέτει την ζήτησιν του Χριστού υπό των Ελλήνων (12, 20—36) και τον έλεγχον της τυφλώσεως των Ιουδαίων (12, 37—50). Και τα δύο ταύτα πρέπει να τοποθετηθώσι την ημέραν της θριαμβευτικής εισόδου του Κυρίου εις Ιεροσόλυμα, διότι ο ευαγγελιστής Ιωάννης συνδέει την θριαμβευτικήν είσοδον και τα πράγματα αυτά διά του «δέ» εν τη φράσει «Ήσαν δε Έλληνές τινες….» εν 12,20.

http://vatopaidi.wordpress.com/

«Είναι παραμύθι ο πλούτος της Εκκλησίας»

O προκάτοχός του στην Αρχιεπισκοπή, ο Χριστόδουλος, έλεγε στους νέους «ελάτε στην Εκκλησία όπως είστε». Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ακολουθεί αντίθετη πορεία. «Εγώ πηγαίνω όπως είμαι σε αυτούς», λέει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» για τον τρόπο που έχει επιλέξει να προσεγγίσει τη νεολαία. Σταθερός στη θέση που έχει διατυπώσει τις τελευταίες ημέρες, λέει ότι δέχεται να φορολογηθεί η Εκκλησία αλλά όπως όλοι, όχι άδικα. Προσθέτει ότι είναι «παραμύθι» τα περί αμύθητου θησαυρού που κατέχει η Εκκλησία. Κάνει μάλιστα μία πρόταση προς την κυβέρνηση: να αποδεσμεύσει τα κτήματα της Εκκλησίας και ένα από αυτά, όσο κάνει, να δοθεί στο Ταμείο Στήριξης της Ελλάδας. Όταν ερωτάται αν τώρα είναι η ώρα να περιοριστεί η «χλιδή» της Εκκλησίας - οι χρυσοί σταυροί, τα ακριβά άμφια- απαντά ότι παίρνει μισθό 2.300 ευρώ. «Τι χλιδή μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος με 2.300 ευρώ;».

Ηελληνική οικονομία βρίσκεται στη χειρότερη στιγμή της. Δεν θα έπρεπε και η Εκκλησία να βοηθήσει με τη φορολόγησή της;

Υπάρχει μία παρεξήγηση. Ποιος είπε ότι η Εκκλησία δεν φορολογείται; Πρώτα πρώτα πρέπει να ξέρετε ότι τον τελευταίο χρόνο η Εκκλησία διέθεσε 100 εκατ. ευρώ για το φιλανθρωπικό έργο της σε όλη την Ελλάδα. Και θα συνεχίζει να τα προσφέρει. Ξεχνιόμαστε και δεν δεχόμαστε ότι η Εκκλησία έχει, συμπληρώνοντας την Πολιτεία, περί τα 750 ιδρύματα που προσφέρουν αυτήν τη στιγμή και εξυπηρετούν τους ανθρώπους.

Και κάτι άλλο. Αυτό το θέμα του αμύθητου θησαυρού της Εκκλησίας είναι ένα παραμύθι. Και θα πρέπει κάποτε να απομυθοποιηθεί αυτό το θέμα.

Θα σας πω την προσωπική μου άποψη. Όπως όλοι οι Έλληνες, τα φυσικά πρόσωπα, και εμείς οι κληρικοί, να φορολογούμαστε και φορολογούμαστε με τον ίδιο τρόπο. Και έπειτα η Εκκλησία δεν είναι ένας ενιαίος διοικητικός οργανισμός. Είναι και τα εκατοντάδες νομικά πρόσωπα που έχει, ναοί, μοναστήρια. Είμαι απόλυτα σύμφωνος, όπως όλα τα νομικά πρόσωπα της επικράτειάς μας, έτσι να φορολογούνται και τα νομικά πρόσωπα της Εκκλησίας. Δηλαδή, έσοδα τόσα. Έξοδα τόσα. Καθαρό αποτέλεσμα. Φορολογία. Δεν έχουμε αντίρρηση. Καμία απολύτως.

Προσφέραμε, προσφέρουμε και θα προσφέρουμε στον λαό. Χωρίς να μας ζητηθεί. Χωρίς να το «διαφημίζουμε». Αλλά αυτή η λογική, από αυτά που έχεις τα παίρνω χωρίς να λογαριάζω ποια είναι τα έξοδά σου, δεν είναι ούτε νόμιμη ούτε δίκαιη.

Να εκφράσω μία τολμηρή άποψη; Έκανε μία πολύ ωραία πρόταση ο πρόεδρος της Βουλής, ο κ. Πετσάλνικος, για μία πρωτοβουλία που ανέλαβε, μία ωραία προσπάθεια, όλοι να συνεισφέρουμε στο Ταμείο που έχει φτιάξει για να βοηθήσουμε στην εξόφληση του χρέους της πατρίδας. Να μας αποδεσμεύσει η Πολιτεία τα κτήματα που έχει δεσμευμένα. Αυτά που κάποιοι ονομάζουν «φιλέτα»- όλα αυτά είναι δεσμευμένα- να μας τα απελευθερώσει. Και ένα από αυτά, ολόκληρο, όσο κι αν κάνει, να πάει σε αυτό το Ταμείο. Να δώσουμε ένα ποσό. Αλλά από τη μία μεριά μάς τα κρατάει δεσμευμένα. Θέλει να τα φορολογεί χωρίς να μας δίνουν έσοδα. Έτσι, μας κρατάει σε ομηρεία. Μιλάνε για τις μετοχές. Το 2009 δεν μας έδωσαν μέρισμα. Κανένα έσοδο. Το 2010 κανένα μέρισμα. Πιστεύω ότι το ίδιο θα γίνει και το 2011.

Επομένως, πρότασή μου είναι: πρέπει να γίνει ένας ειλικρινής διάλογος μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας, χωρίς προκαταλήψεις και στερεότυπα. Και πιστεύω ότι θα βρεθούν τρόποι οι οποίοι θα βοηθήσουν τον λαό μας.

Μήπως έχει έρθει η ώρα να σκεφτείτε κάποιους τρόπους ώστε να περιοριστεί αυτό που ο κόσμος αντιλαμβάνεται ως «χλιδή» της Εκκλησίας; Βλέπει ακριβά άμφια. Βλέπει χρυσούς σταυρούς. Ακριβά αυτοκίνητα σε κάποιες περιπτώσεις...

Κοίταξε, εδώ σε εμάς ισχύει το ρητό που λέει «ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός». Τα πιο πολλά από αυτά είναι πλαστικά (πιάνει το εγκόλπιο που φοράει και το δείχνει). Θα μου πεις, γιατί τα χρησιμοποιείτε; Δεν είναι τόσο το κόστος, όπως παρουσιάζεται. Αλλά εκεί, ας πούμε ότι είναι και μία παράδοση ή και μία ιδιοτροπία μερικών ανθρώπων. Κι αυτό θα πρέπει να το δούμε...

Ο Αρχιεπίσκοπος τι μισθό νομίζετε ότι παίρνει στην Ελλάδα; 2.300 ευρώ. Λοιπόν, τι χλιδή μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος με 2.300 ευρώ; Όταν κατέβω τώρα κάτω, δέκα άνθρωποι θα περιμένουν να τους δώσω κάτι. Ένα βοήθημα. Μπορώ να το αρνηθώ;

Είναι ώρα να δούμε όλοι την αλήθεια κατάματα. Και να παλέψουμε όλοι μας για να κάνουμε μία νέα αρχή. Όλο αυτό το μπάχαλο το δημιουργήσαμε μόνοι μας. Και δεν θα διορθωθεί εάν δεν το διορθώσουμε μόνοι μας. Εμείς πρώτοι, παπάδες, πολιτικοί, όλοι. Δεν θα το διορθώσουν άλλοι για εμάς. Αυτό θα ήταν επικίνδυνο. Πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία εσωτερικά. Αυτό εννοούμε όταν λέμε μετάνοια. Μη νομίζετε ότι έχει άλλο νόημα. Αλλάζουμε μυαλό, τρόπο ζωής, τρόπο συμπεριφοράς.

Ο Αρχιεπίσκοπος τι παίρνει στην Ελλάδα; 2.300
ευρώ. Λοιπόν, τι χλιδή μπορεί να κάνει;

«Δεν είναι φυσικό το “πολύ φαίνεσθαι” κάποιων ιεραρχών»

Σε αυτά τα δύο χρόνια έχετε κάνει λάθη;

Κοιτάξτε, λάθη οπωσδήποτε γίνονται.

Το θέμα είναι ποια είναι αυτά που γίνονται συνειδητά, που τα καταλαβαίνουμε δηλαδή και ποια εκείνα που κάποιος άλλος μας τα επισημαίνει. Μέσα μου έχω μερικές αμφιβολίες εάν ενήργησα σωστά. Το πρώτο είναι εάν ήταν σωστό αυτό που έκανα να μη μιλήσω καθόλου για το παρελθόν. Παλεύω. Αλλά λέω «καλά έκανα». Έτσι το βλέπω γιατί πρέπει να σέβομαι πολλά πράγματα σ΄ αυτήν τη ζωή. Το μεγάλο λάθος μου νομίζω, αυτό που μου αναλογεί γιατί δεν είναι μόνο δικό μου, είναι ότι δεν ξεκαθάρισα από την πρώτη στιγμή όλες εκείνες τις ενέργειες που έχουν γίνει και έχουν βυθίσει σε χρέος την Αρχιεπισκοπή. Και εννοώ την Αλληλεγγύη. Θα έπρεπε από την αρχή να είχε τελειώσει αυτό το θέμα. Αλλά είπα ότι θα προσπαθήσω σιγά σιγά να εξυγιάνω αυτόν τον οργανισμό, πράγμα που είναι πάρα πολύ δύσκολο.

Προσφάτως ένας μητροπολίτης είπε ότι εάν δοθεί η ιθαγένεια στους μετανάστες «Εάλω η Ελλάδα»- θα το έχετε ακούσει. Η Σύνοδος πήρε θέση ανακοινώνοντας ότι είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της Πολιτείας. Αυτό αποτελεί και προσωπική σας άποψη;

Κοιτάξτε, εάν μπει γενικά η αρχή ότι όλοι οι μετανάστες θα πάρουν ιθαγένεια, αυτό μας βρίσκει όλους- και εμένα προσωπικά- αντίθετους. Γιατί το πρόβλημα είναι τεράστιο. Όταν όμως ένα παιδί γεννήθηκε από νόμιμους μετανάστες, μεγάλωσε, έγινε 18 ετών, ξέρει τα ελληνικά καλά, έχει ζήσει εδώ πέρα, το βλέπω λίγο άστοχο σε αυτό το παιδί να μη δώσουμε ελληνική ιθαγένεια. Εκείνο που θα έλεγα είναι ότι θα πρέπει να υπάρχουν αυστηρά κριτήρια και να υπολογίζονται και οι ευαισθησίες και οι ιδιαιτερότητες του ελλαδικού χώρου, είτε σε νοοτροπία, είτε σε περιοχές.

Δημιουργούν κάποιες φωνές μητροπολιτών- που μιλούν για πολιτικά ή εθνικά θέματα- προβλήματα στην Εκκλησία; Με την έννοια πως φαίνεται να ακούγονται μόνο αυτές...

Φυσικό είναι. Φαίνεται, ναι. Πρέπει να πούμε και κάτι άλλο. Η Εκκλησία δεν είναι για να φαίνεται. Η Εκκλησία είναι για να είναι. Το πολύ το φαίνεσθαι της Εκκλησίας δεν είναι φυσιολογικό.

Όλους τους ιεράρχες, όλους τους κληρικούς, μας απασχολούν και μας πονούν τα εθνικά θέματα. Όλοι αγαπάμε την πατρίδα μας, όπως και όλοι οι Έλληνες ανεξαιρέτως, και είμαστε έτοιμοι, εάν μας το ζητήσει η υπεύθυνη Πολιτεία, να κάνουμε αυτό που πρέπει. Λιγότερο και περισσότερο πατριώτες δεν δέχομαι ότι υπάρχουν. Και ο πατριωτισμός του καθενός δεν μετριέται ούτε με τον αριθμό των λέξεων που λέει, ούτε με την ένταση της φωνής του. Όλοι οι Έλληνες στο ίδιο καράβι είμαστε.


Πρώτος στόχος η επιμόρφωση των ιερέων

Ποια είναι τα δύο-τρία έργα που έχετε σχεδιάσει και θέλετε οπωσδήποτε να υλοποιηθούν;

Κατ΄ αρχάς πρέπει να πούμε ποιο είναι το έργο της Εκκλησίας. Το έργο της Εκκλησίας δεν είναι τα κτίσματα. Το πρώτο μέλημά της είναι πώς θα βοηθήσει τον άνθρωπο. Δηλαδή, αυτό που λέμε και ψάλλουμε για τη σωτηρία των ψυχών. Πώς μπορεί η ενορία να είναι ένας πνεύμονας που ξεκουράζει τον άνθρωπο, τον αναγεννά, τον φέρνει πιο κοντά στον Θεό. Αυτό είναι το πρωταρχικό έργο της Εκκλησίας.

Για να γίνει όμως αυτό όπως πρέπει, θα πρέπει να υπάρχουν και αυτοί που το διακονούν, οι άνθρωποι οι οποίοι θα έχουν τα προσόντα. Θα ήθελα να πω και ότι και μέσα στον χώρο της Αρχιεπισκοπής υπάρχουν πάρα πολλοί λαμπροί κληρικοί, αξιόλογοι άνθρωποι. Αλλά είναι και μερικοί που είναι ερασιτέχνες. Θα πρέπει σε αυτόν τον τομέα να γίνει πολλή δουλειά.

Με τη δική μου σκέψη και φροντίδα, δημιουργήθηκε ένα κέντρο για επιμόρφωση και εξειδίκευση των κληρικών μας. Να πάρουμε ένα πρόβλημα σήμερα ποιμαντικό, κοινωνικό, όπως είναι τα ναρκωτικά. Δεν σημαίνει ότι κάποιος που έγινε κληρικός και θα ήθελε να ασχοληθεί με τα παιδιά που υποφέρουν είναι αυτονόητο πως μπορεί να πάει ανάμεσά τους να ζήσει και να βοηθήσει. Πρέπει να έχει μία εξειδίκευση, μία προετοιμασία.

Επομένως, το πρώτο και βασικό έργο που έχει να κάνει η Αρχιεπισκοπή είναι να επιλέξει να βοηθήσει τα στελέχη της Εκκλησίας, ώστε το ποιμαντικό έργο της να είναι πιο αποτελεσματικό.

Αλλά όσο κι αν έχουμε μία οργανωμένη καλή ενορία, έναν ναό, το έργο της Εκκλησίας και του ιερέως δεν περιορίζεται στους τέσσερις τοίχους της Εκκλησίας. Αντιθέτως, είναι εντολή του Χριστού, η Εκκλησία να έχει διάλογο με την κοινωνία. Και μέσα από αυτήν τη συζήτηση και την επικοινωνία προβάλλουν τα προβλήματα και οι ανάγκες οι καθημερινές. Και έτσι και ο κληρικός, αλλά και το μέλος της Εκκλησίας και οι απλοί άνθρωποι, για να πουν ότι βρίσκονται σε αρμονία με αυτό που πιστεύουν, πρέπει να είναι άνθρωποι αγάπης. Να βγουν προς τα έξω να βοηθήσουν τον άνθρωπο. Κατά τη διδασκαλία του Κυρίου μας και κατά το παράδειγμα του καλού Σαμαρείτη.

Το σχέδιο «όπως στη Λιβαδειά» Τη λειτουργία οκτώ ιδρυμάτων έχει δρομολογήσει η Αρχιεπισκοπή. Ανάμεσά τους είναι ένα ίδρυμα για τα βρέφη που εγκαταλείπονται στα νοσοκομεία. Κατασκηνώσεις για νέους στην Πάρνηθα. «Θα έχουν έναν χώρο όπου θα μπορούν να περνούν θερινές διακοπές αλλά και να τον επισκέπτονται καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους», λέει ο Αρχιεπίσκοπος. Σε συνεργασία με τη Νομαρχία Αθηνών θα κατασκευαστεί ένας χώρος για πρώην χρήστες ναρκωτικών που βρίσκονται στο στάδιο της επανένταξης- «ώστε μέσα από την παραμονή τους εκεί, σιγά σιγά να βρουν μια δουλειά και να ενταχθούν στην κοινωνία»- και ένα παιδικός σταθμός για αυτιστικά παιδιά. Επίσης, έχει προγραμματιστεί να λειτουργήσουν δύο στέγες παιδιών με νοητική υστέρηση. Στα σκαριά είναι και οι ξενώνες για «ανθρώπους που έχουν κάνει εγχειρήσεις από καρκίνο και θέλουν στήριξη. Να μπορούν να κάνουν τη θεραπεία τους και να ξαναγυρίζουν». Επίσης, από την Αρχιεπισκοπή σχεδιάζεται η δημιουργία ενός ξενώνα «για ανθρώπους που γέρασαν, έμειναν κατάκοιτοι και δεν μπορούν να βρουν στέγη. Δεν είναι εύκολο σήμερα μία οικογένεια να συντηρεί συνέχεια έναν κατάκοιτο».


«Το κράτος μάς απομυζά πάντα...»

Χωρισμός Κράτους- Εκκλησίας;

Πότε ήταν ενωμένη η Εκκλησία, κολλημένη με το κράτος; Το κράτος μάς απομυζά πάντα. Να μας αφήσει ελεύθερους... Εμείς οι ταλαίπωροι, από τους Βαυαρούς μέχρι πριν από 20 χρόνια, ήμασταν σκλάβοι. Αποφασίζαμε και μέσα στη συνεδρία ήταν ο βασιλικός επίτροπος και αν δεν υπέγραφε τα πρακτικά ήταν άκυρο ό,τι είχαμε αποφασίσει. Τώρα λίγο έχουμε πάρει μία αναπνοή. Και είμαστε χαρούμενοι. Και θα θέλαμε να μην έχουμε καμία σχέση, να είμαστε εντελώς ελεύθεροι. Αλλά δεν το θέλει η Πολιτεία αυτό το πράγμα.

Η Πολιτεία δεν θέλει τον χωρισμό;

Βεβαίως δεν τον θέλει. Επομένως, φτάσαμε σε ένα σημείο να πούμε ότι δεν υπάρχει σήμερα ένωση. Είμαστε δύο θεσμοί με τους ρόλους του ο καθένας χωριστά. Εκείνο που χρειάζεται είναι να διευκρινιστούν αυτοί οι ρόλοι. Και να δούμε διοικητικά ποιες είναι οι δικές μας αρμοδιότητες και ποιες της Πολιτείας.

Η Πολιτεία γιατί δεν θέλει τον χωρισμό;

Γιατί είναι έξυπνη; Δηλαδή; Κοιτάξτε, μία Εκκλησία η οποία είναι δυνατή, η οποία έστω και κάτω από αυτούς τους δεσμούς μπορεί και ζει, όταν θα είναι ελεύθερη θα έχει περισσότερες δυνάμεις. Και θα είναι και το στόμα της πιο ελεύθερο. Και οι ενέργειές της πιο ελεύθερες. Αν μας πει η Πολιτεία «δεν σας θέλουμε, φύγετε», με γεια της, με χαρά της. Εμείς ζήσαμε χωρίς κράτος. Το κράτος δεν έζησε χωρίς Εκκλησία. Ο λαός δεν έζησε χωρίς Εκκλησία. Λοιπόν, να μην τα πάμε στα άκρα. Δεν υπάρχει λοιπόν πλέον θέμα χωρισμού Εκκλησίας από το Κράτος. Είναι δύο διακριτοί ρόλοι οι οποίοι θέλουν περισσότερη επεξήγηση και διευκρίνιση.

Η υπόθεση του πρώην Μητροπολίτη Αττικής έχει πληγώσει την Εκκλησία, καθώς συνεχίζεται πάνω από επτά χρόνια. Δεν θέλω να μπω στην ουσία της υπόθεσης, που όμως έχει πληγώσει βαθιά την κοινωνία μας και αυτά που πιστεύει και προσδοκά από την Εκκλησία. Έχω στα χέρια μου μία αμετάκλητη απόφαση του Αρείου Πάγου. Ως Έλληνας πολίτης οφείλω αυτή η απόφαση να εκτελεστεί. Και πρέπει να εκτελεστεί. Δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ζήτησε από τη Σύνοδο να περάσει από εκκλησιαστικό δικαστήριο η υπόθεση του πρώην Μητροπολίτη Παντελεήμονα. Δημιουργήθηκε ένταση με το Φανάρι. Πολλοί εξεπλάγησαν διότι δεν την ανέμεναν με εσάς Αρχιεπίσκοπο...

Κοιτάξτε, ούτε έχουν διαταραχθεί οι σχέσεις, ούτε είναι εχθρικές, ούτε έχουμε κάποια αντιπαλότητα. Έχουμε ένα συγκεκριμένο θέμα που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Και η άποψη η δική μας είναι αυτή η θέση. Και η άποψη του Πατριαρχείου είναι διαφορετική. Αυτό δεν σημαίνει ότι εάν δύο άνθρωποι έχουν διαφορετική άποψη είναι και αντίπαλοι και μαλώνουν. Το θέμα δεν έχει λήξει. Θα προχωρήσει. Αλλά η φιλία μας, οι σχέσεις μας, ο σεβασμός στο Πατριαρχείο, αυτά δεν αμαυρώνονται. Θα υπάρχουν πάντα. Διότι και αύριο θα υπάρχει ένα άλλο υπηρεσιακό θέμα όπου θα έχουμε διαφορετική άποψη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δημιουργούνται πολεμικές σχέσεις. Επομένως είναι σχέσεις άριστες, επικοινωνούμε άριστα. Απλώς ένα συγκεκριμένο θέμα- και ξέρετε ποιο είναι...- ο καθένας το βλέπει με άλλο μάτι.


ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ

ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ
«Το Ευαγγέλιο δεν κάνει εκπτώσεις.

Λέει ο άλλος “εμείς συζούμε”. Είναι ελεύθερος. Δεν μπορώ εγώ να κανονίσω τη ζωή του. Αλλά αν μου πει “μπορώ να είμαι έτσι ελεύθερος, να έχω συμβίωση και να έχω το Ευαγγέλιο που θα με καθοδηγεί”; Δεν γίνεται αυτό το πράγμα. Αυτός θα επιλέξει υπεύθυνα. Αλλά από τη στιγμή που θα ζητήσει να έρθει κοντά μου δεν θα του πω επειδή συμβίωνες ή συμβιώνεις είμαστε απέναντι. Σέβομαι την ελευθερία του καθενός. Αλλά δεν μπορώ να του πω ότι καλά κάνει».

ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓ.
ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑ
«Πήγα στον Άγιο Παντελεήμονα. Ήταν δέκα άνθρωποι και μου είπαν: “Μην κοιτάτε άλλο τους ξένους”. Τους απάντησα: ΄΄Και εκείνοι άνθρωποι είναι΄΄. Ό,τι και να ΄ναι αυτός, Σομαλός, Πακιστανός, θα του πεις ΄΄δεν σου δίνω φαγητό”;».

ΓΙΑ ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ
«Είμαι της παλιάς σχολής. Δεν τα καταφέρνω, δεν ξέρω. Είμαι... παλαιοημερολογίτης σε αυτά, δυσκολεύομαι. Πάντως το θέλω. Με βολεύει. Βλέπω την ανάγκη».

ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΚΑΤΟΧΟ ΤΟΥ
«Ήταν ένας άνθρωπος δημιουργικός, πληθωρικός με πολλά χαρίσματα. Έλεγε “ελάτε όπως είστε”. Εγώ, πηγαίνω όπως είμαι. Ακολουθώ αντίθετη πορεία. Δεν έχουμε διαφορά. Ο τρόπος αλλάζει».

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=4567127