ο ασίκης

Ασίκης, στα τουρκικά, είναι ο εραστής, ο ερωτευμένος, ο παράφορα παθιασμένος με κάτι στη ζωή. Αsik σημαίνει έρωτας και ο έρωτας του ασίκη δεν περιορίζεται στη συναισθηματική ή στην αισθησιακή εκδοχή του ερωτικού φαινομένου, αλλά γίνεται έρωτας της φύσης, της ελεύθερης ζωής, της δικαιοσύνης της παγκόσμιας αγάπης. Είναι πρόσωπο που χαίρει μεγάλης εκτιμήσεως και θεωρείται, εκτός από μουσικός, σύμβουλος και ηθικό στήριγμα.

Η λέξη ασίκης στην ελληνική γλώσσα σημαίνει τον αρρενωπό άντρα, γεμάτο ερωτικό πάθος, τον λεβέντη.

Ο ασίκης είναι λαϊκός καλλιτέχνης της Ανατολής, κληρονόμος των βάρδων της Κεντρικής Ασίας, ποιητής, μουσικός και τραγουδιστής συγχρόνως, που πηγαίνει από τόπο σε τόπο και ερμηνεύει τα τραγούδια που του δίδαξε η παράδοση και, με βάση την παράδοση, αυτοσχεδιάζει καινούργια. Τα τραγούδια είναι λυρικά ερωτικά (με την ευρεία έννοια) ή εποποιίες ηρωικές, πολεμιστών, ή ληστών που κατέφυγαν στο βουνό για κάποιο έγκλημα τιμής ή εναντίον της καταπίεσης από τους άρχοντες.

Σύντροφος αχώριστος του ασίκη είναι το σάζι του, το θεωρεί ιερό, είναι η ίδια η ψυχή του (παλιές τουρκικές παροιμίες: «του ασίκη η ζωή, ένα σάζι και δυο τραγούδια», «ο ερωτευμένος με το νάζι του, ο ασίκης με το σάζι του»).

Σαζ, στα τουρκικά, σημαίνει μουσική, όργανο, ρυθμός, μελωδία. Ήταν γνωστό στην Κεντρική Ασία και στο Βυζάντιο. Είναι είδος αχλαδόσχημου λαούτου, με μακρύ βραχίονα. Είδη σαζιού υπάρχουν πολλά, σε διάφορα σχήματα και μεγέθη, με διαφορετικό αριθμό χορδών π.χ. Ασίκ σαζί, Μποζούκ σαζί, Μπαγλαμά σαζί, Τζουρά, Ταμπουρά.

Δεν υπήρχε κωδικοποιημένος τρόπος μετάδοσης της πολύπλευρης τέχνης των ασίκηδων. Πολλές φορές η μαθητεία αρχίζει στους κόλπους της οικογένειας, από τον πατέρα, ή τον θείο, ή κάποιο φίλο της οικογένειας, ή, ακόμη, από τη μητέρα. Για να γίνει κάποιος ασίκης, μαθητεύει για πολλά χρόνια κοντά σε έναν αναγνωρισμένο δάσκαλο (usta). Τον συνοδεύει στις περιοδείες του, τον βοηθάει στις παραστάσεις που δίνουν με τα σάζια και μυείται στα μυστικά της τέχνης με τις προφορικές οδηγίες του δασκάλου και, κυρίως, βλέποντας και ακούγοντάς τον: ακούει τα τραγούδια – αργότερα, στηριγμένος σ’ αυτά θα συνθέσει τα δικά του - βλέπει πώς κουρδίζει ο δάσκαλος, πώς χειρίζεται το σάζι για να πετύχει τον ήχο που θέλει, πώς ερμηνεύει την κληρονομιά της παράδοσης. Ο μαθητής (cirak), αποκτάει τον τίτλο του ασίκη όταν φτάσει να έχει δικό του στυλ και να κατέχει συγκεκριμένο (τεράστιο) αριθμό «makam» (ο όρος αυτός, στα αγροτικά μουσικά περιβάλλοντα, δεν σημαίνει μουσικό τρόπο, αλλά εξατομικευμένες μελωδίες και μελωδικά μοντέλα που μπορούν να προσαρμοστούν σε ατέλειωτο αριθμό ποιητικών κειμένων).

Με παρόμοιο, μυητικό, τρόπο παραδίδεται η μυστικιστική παιδεία από τον πνευματικό δάσκαλο στους μαθητές του, στα τάγματα των δερβισών∙ και στα ορθόδοξα μοναστήρια ο υποτακτικός μυείται στη νοερά προσευχή ζώντας κοντά στον «γέροντά» του.

Μπορεί κανείς (με προσοχή πάντοτε, δεδομένου ότι είναι ξεχωριστές και ιδιότυπες περιπτώσεις, που εμφανίζονται σε διαφορετικούς χώρους και εποχές και υπό άλλες συνθήκες), να αποδώσει καλλιτεχνική συγγένεια των ασίκηδων της Ανατολής με τους προομηρικούς αοιδούς και ραψωδούς, τους μεσαιωνικούς τροβαδούρους, ακόμη και με μια κατηγορία τσιγγάνων μελωδών, με τους λυράρηδες της Κρήτης που συνεχίζουν και ανανεώνουν την κρητική μαντινάδα, ίσως και με κάποιους αυθεντικούς ρεμπέτες.

Θεοδώρα Τζόλα

Οι δεκαετίες του 1920 και 1930 ήταν μία εποχή κατά την οποία η ασίκικη μουσική παράδοση πέρασε σε μία νέα, διαφορετική περίοδο, εξαιτίας των μεγάλων κοινωνικο-πολιτικών και οικονομικών αλλαγών. Αυτήν την περίοδο εμφανίζεται στο μουσικό προσκήνιο έντονα ένας μεγάλος καλλιτέχνης, ο Âşık Veysel Şatıroğlu (1894 – 1973), ο οποίος σύντομα αναδείχτηκε μοναδικός στο είδος αυτής της μουσικής παράδοσης την οποία υπηρέτησε αδιάκοπα και με πάθος ως το τέλος της ζωής του. Καταγόταν από ένα χωριό της επαρχίας της Σεβάστειας και σε όλη διαδρομή της ζωής του, οδηγόταν στη μουσική του από από τια κοινωνικές συνθήκες του χωριού του που βρισκόταν στην καρδιά της κεντρικής Μικράς Ασίας, και από τον εσωτερικό του κόσμο και τις προσωπικές του αναζητήσεις που ήταν έντονες. Πολύ συχνά έδινε έμφαση στην ποίησή του στην κοινωνική δομή του χωριού και το περιβάλλον. Κάποια βασικά χαρακτηριστικά που είναι τυπικά της ασίκικης παράδοσης, απουσιάζουν από τον Veysel. Για παράδειγμα, δε συμμετείχε ποτέ στους περίφημους “αγώνες” μεταξύ ασίκηδων, δε χρησιμοποίησε τη διαδεδομένη τεχνική κατά την οποία τα χείλη δεν έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, και δε μαθήτευσε ποτέ κοντά σε κάποιο δάσκαλο. Όμως, εκπλήρωσε το βασικότερο χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της μουσικής παράδοσης: έπαιζε και τραγουδούσε τους δικούς του στίχους, συνοδευόμενος από το αγαπημένο του σάζι.

Απολαύστε αυτόν τον μοναδικό καλλιτέχνη σε δύο βίντεο που επιλέξαμε και ξεχωρίζουμε:

Εγώ φεύγω, το όνομά μου μένει πίσω,

φίλοι, να με θυμάστε…

Γάμοι, γιορτές, έρχονται και φεύγουν,

φίλοι, να με θυμάστε…

Σ’ ένα δρόμο μακρύ και στενό
μέρα και νύχτα εγώ περπατώ.
Δεν μπορώ που ανήκω να βρω,
μέρα και νύχτα εγώ περπατώ.

Με το που ήρθα στον κόσμο εδώ,
από εκείνη τη στιγμή πολεμώ.
Δυο πόρτες έχει το χάνι αυτό,
μέρα και νύχτα εγώ περπατώ.

Υπνοβατώ και δε βρίσκω σκοπό
το σκοτάδι ή το φως να καρτερώ.
Ταξιδιώτες στο δρόμο σωρό,
μέρα και νύχτα εγώ περπατώ.

Στα πενήντα μου κι ακόμα εγώ
σε ερήμους και βουνοκορφές σεργιανίζω.
Σε ξένους τόπους βήμα βήμα προχωρώ,
μέρα και νύχτα εγώ περπατώ.

Χρόνια ο δρόμος χωρίς τελειωμό
κι όλο μακραίνει απ΄ τη θωριά εκείνο που ζητώ,
μα τέλος φέρνει στο ταξίδι η στιγμή οριστικό.
Μέρα και νύχτα εγώ περπατώ.

Θρήνος ή γέλιο, ποιο είναι πιο σωστό;
- αναρωτιέμαι προς το τέρμα όπως πάω -
γι’ αυτό τον άπιαστο, μακρινό μου σκοπό
μέρα και νύχτα εγώ θα περπατάω.

Δείτε, τώρα, αυτό το τελευταίο πολύ όμορφο τραγούδι του Veysel σε μία εντελώς διαφορετική, σημερινή εκδοχή στην οποία συμμετέχουν πολλοί καλλιτέχνες κυρίως από την Τουρκία, αλλά και από αλλού (ανάμεσά τους κι ο δικός μας Παντελής Θαλασσινός).

το είδαμε εδώ:http://trelogiannis.blogspot.com/2010/10/blog-post_883.html

πηγή:http://stavrodromi.wordpress.com/2010/10/06/%CE%BF-%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%BA%CE%B7%CF%82/