Η Αγιότητα και η αναμαρτησία της Θεοτόκου

Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης

Μας αξιώνει, ο Θεός και εφέτος να ακούσουμε τον θαυμάσιον αυτόν ύμνον που ονομάστηκε "Ακάθιστος Ύμνος", το υπέροχο αυτό φιλολογικό και λογοτεχνικό δημιούργημα, στου οποίου την δομή και τη σύνθεση αναφερθήκαμε τα προηγούμενα χρόνια. Είναι ένα έξοχο λογοτεχνικό κατασκεύασμα, το οποίο θαυμάζουν όλοι οι ειδικοί. Η Εκκλησία μας με πολλή σοφία και σύνεση έθεσε αυτήν την ακολουθία μέσα στην Αγία και μεγάλη Τεσσαρακοστή, ώστε μαζί με τις κατανυκτικές λειτουργίες των Προηγιασμένων, τα μεγάλα απόδειπνα κ.ά. να υπάρχει και αυτή η ανοιξιάτικη νότα. Αυτή η χαρούμενη νότα με τα πολλά χαίρε, για να γεμίσει τις καρδιές μας από χαρά, σαν ένα προανάκρουσμα της Αναστάσεως.

Δεν πρόκειται εφέτος κατά την διάρκεια των πέντε Παρασκευών να αναφερθούμε στο περιεχόμενο αυτού του Ύμνου και να αναλύσουμε τις βασικές γραμμές και κατευθύνσεις του, όπως κάναμε σε προηγούμενα χρόνια, ούτε επίσης πρόκειται να αναφερθούμε στον θαυμάσιο κανόνα του υμνογράφου Ιωσήφ, τα θαυμάσια τροπάρια του οποίου πέρυσι αναλύσαμε.

Εφέτος θα εκμεταλλευθώ αυτήν την ευκαιρία, την αφιερωμένη στην Παναγία μας, των πέντε Παρασκευών, και πολύ σύντομα, σε δεκάλεπτα περίπου κηρύγματα, θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω, ποια είναι η διδασκαλία της Εκκλησίας μας για την Υπεραγία Θεοτόκο, τί πιστεύει η Εκκλησία μας, και ποια είναι η απάντηση σε ορισμένες άλλες διδασκαλίες και παρεκκλίσεις, οι οποίες παρερμηνεύουν την παράδοση και την πίστη της Εκκλησίας. Ένα από τα βασικά θέματα το οποίο η Εκκλησία μας προβάλλει για το σεπτό πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου είναι ότι χαρακτηρίζεται ως Παναγία. Χαίρε Αγία, Αγίων μείζων. Είναι κατά πάντα Αγία, σε όλα είναι Αγία^. δεν υπάρχει τίποτε το μεμπτόν στη ζωή της, στις σκέψεις της, στις επιθυμίες της, στις πράξεις της, στις θελήσεις της, στα έργα της, στις κινήσεις και στην εμφάνισή της, στο παρουσιαστικό της, όλα είναι άγια και όλα είναι αγνά, "'Αγνείας θησαύρισμα", καθ' όλα Αγία, Παναγία.

1. Φυσική η γέννηση της Θεοτόκου

Πού όμως οφείλεται αυτή η αγιότης της Πα­ναγίας μας; Μπορούμε άραγε εμείς οι θνητοί άνθρωποι, οι απλοί πιστοί να αποκτήσουμε αυτήν την αγιότητα; Κι αν δεν γίνουμε και εμείς πανάγιοι, κι' αν δεν γίνουμε παναγίες, μπορούμε τουλάχιστον να γίνουμε άγιοι ή να ακολουθήσουμε ένα δρόμο που οδηγεί προς την αγιότητα; Τί το εξαιρετικό είχε η Παναγία και κατόρθωσε και απέκτησε αυτήν την αγιότητα; Η Παναγία ως γνωστόν ήταν ένας άνθρωπος καθ' όλα όμοιος προς εμάς, γεννήθηκε από ένα γεροντικό άγιο ζευγάρι, τον Ιωακείμ και την Άννα ως καρπός προσευχής. Σε μεγάλη ηλικία, ώριμοι, άτεκνοι παρακάλεσαν τον Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί. Κάποια φορά μάλιστα λέγει η παράδοση ότι ο Ιωακείμ εξεδιώχθη από τους ιερείς μέσα από τον Ναό του Σολομώντος, διότι πήγε να προσφέρει δώρα. Επειδή στην Παλαιά Διαθήκη η ατεκνία εθεωρείτο όνειδος, όποιος δεν είχε παιδιά εθεωρείτο ατιμασμένος, πως δεν ήταν ευλογημένος από τον Θεό - δεν ισχύει αυτό για την Καινή Διαθήκη, ανατράπηκε αυτό, σημασία έχουν οι πράξεις, όχι τα παιδιά - επειδή λοιπόν έτσι επιστεύετο, ότι όποιος δεν έχει παιδιά δεν είναι ευλογημένος από τον Θεό, έδιωξαν οι ιερείς τον γέροντα Ιωακείμ από τον ναό, και εκείνος με δάκρυα στα μάτια, πήγε στην έρημο επί 40 ημέρες και παρακαλούσε θερμά το Θεό εν προσευχή και νηστεία να του δώσει παιδί. Το ίδιο έκαμε και η μητέρα της Παναγίας, η Άννα, στο σπίτι της. Και ο Θεός άκουσε τις προσευχές τους και τους χάρισε όχι απλώς ένα παιδί σαν όλα τα άλλα^· τους χάρισε εκείνο το παιδί από το οποίο επρόκειτο να λυτρωθεί ο κόσμος, να γεννηθεί ο λυτρωτής του κόσμου. Δεν υπάρχουν άλλοι γονείς οι οποίοι να έχουν αυτό το προνόμιο που είχαν οι άγιοι Ιωακείμ και η Άννα, να γεννήσουν μια κόρη, να αποκτήσουν ένα παιδί από το οποίο επρόκειτο να γεννηθεί ο Θεός.

Ήταν λοιπόν καρπός προσευχής η γέννηση της Παναγίας μας. Κατά τα άλλα όμως η Παναγία ήταν ένας συνηθισμένος άνθρωπος σαν όλους εμάς. Και κάνω αυτή την επισήμανση ότι η Παναγία προήλθε από συζυγία φυσιολογική δύο ανθρώπων, του Ιωακείμ και της Άννας, από μία εμπαθή θα έλεγα γέννηση, αφού στην συνάντηση ανδρός και γυναικός, όσο άγιοι και αν είναι οι άνθρωποι, υπάρχει η επιθυμία, υπάρχει η ηδονή, και υπάρχει πάθος^· «Ιδού γαρ εν ανομίαις συνελήφθην, και εν αμαρτίαις εκίσσησέ με η μήτηρ μου» λέγει ο ψαλμός. Η Παναγία λοιπόν γεννήθηκε από αυτήν την συνηθισμένη ανθρώπινη συνάντηση, από την συνηθισμένη συζυγία του Ιωακείμ και της Άννας, δεν είχε τίποτε διαφορετικό από όλους τους άλλους ανθρώπους. Το τονίζουμε αυτό, διότι τον περασμένο αιώνα ο πάπας διετύπωσε ένα δόγμα αντιπαραδοσιακό, εναντίον αυτών που διδάσκει η Αγία Γραφή και η Παράδοση της Εκκλησίας μας, το δόγμα της «ασπίλου συλλήψεως της Θεοτόκου».

2. Η «άσπιλη σύλληψη» της Θεοτόκου

Το δόγμα αυτό, το οποίο διετύπωσε το 1854 ο Πάπας Πίος ο 9ος, σημαίνει ότι η Παναγία γεννήθηκε άσπιλη, αναμάρτητη, δεν είχε το προπατορικό αμάρτημα, όπως το έχουμε όλοι οι άνθρωποι. Η διδασκαλία αυτή βέβαια περί της ασπίλου συλλήψεως δεν στηρίζεται πουθενά, ούτε στην Αγία Γραφή, ούτε στην διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας και έχει επίσης πολλά τρωτά σημεία.

Ένα τρωτό σημείο αυτής της διδασκαλίας είναι ότι προσβάλλει την μοναδικότητα της γεννήσεως του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Μόνο ο Χριστός γεννήθηκε αναμάρτητος εκ Πνεύματος Αγίου, είναι η μοναδική περίπτωση κατά την οποία δεν μεσολάβησε σάρκα και αίμα. Ο Χριστός μας γεννήθηκε από την Παρθένο Μαρία, άνευ συναφείας ανδρός. Δεν ήλθε σε σαρκική ένωση η Παναγία με άνδρα. Το Άγιο Πνεύμα επεσκίασε την Παναγία και δι' Αγίου Πνεύματος εγεννήθηκε ο Κύριός μας^· ο Ιησούς Χριστός γεννήθηκε εκ Πνεύματος Αγίου από την Παρθένο Μαρία, γι' αυτό και είναι αναμάρτητος. Η Παναγία όμως δεν γεννήθηκε εκ Πνεύματος Αγίου^. γεννήθηκε από γονείς φυσιολογικά, κανονικά, από τον Ιωακείμ και από την Άννα. Προσβάλλει επομένως η διδασκαλία αυτή την μοναδικότητα της γεννήσεως του Χριστού. Η μοναδική γέννηση, η οποία έγινε εκ Πνεύματος Αγίου και είναι γι' αυτό άσπιλη, είναι η γέννηση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

3. Οι ακρότητες της Μαριολατρείας και του Αντιδικομαριανισμού

Το δεύτερο στοιχείο για το οποίο αυτή η διδασκαλία δεν είναι ορθή είναι ότι ουσιαστικώς δεν ανεβάζει την Παναγία, την μειώνει, ενώ οι Παπικοί θέλουν να υψώσουν την Παναγία, υπερβολικά μάλιστα. Υπάρχουν εδώ ακρότητες, και ας πω για τις δύο αυτές ακρότητες και θα συνεχίσω τις σκέψεις που έκαμα προηγουμένως. Στην διδασκαλία για την Θεοτόκο υπάρχουν δύο ακρότητες. Η Ορθόδοξος εκκλησία είναι ανάμεσα, ακολουθεί τη χρυσή οδό. Ποιες είναι οι δύο αυτές ακρότητες; Η μια ακρότητα είναι αυτή η οποία υπερεξαίρει την Παναγία, κάνει την Παναγία Θεά, θεοποιεί την Παναγία, είναι η Μαριολατρεία. Διδάσκει ότι η Παναγία είναι Θεός, και αυτή την τάση υπηρετεί η διδασκαλία της Ρωμαϊκής εκκλησίας, της Παπικής εκκλησίας, περί του ότι η Παναγία είναι άσπιλη, την εξισώνει με τον Χριστό, ένα πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.

Στο άλλο άκρο είναι ο λεγόμενος Αντιδικομαριανισμός, οι αντίθετοι, οι αντίδικοι της Μαρίας, οι εχθροί της Μαρίας, στην εποχή μας οι Προτεστάντες¹. Από την μία πλευρά οι παπικοί, οι Ρωμαιοκαθολικοί έχουν την Μαριολατρεία, κάνουν την Θεοτόκο Θεό, και από την άλλη πλευρά στη Δύση και πάλι, στην Ευρώπη, υπάρχει τελείως αντίθετη τάση, των εχθρών της Παναγίας. Ας αναφέρουμε εδώ, αυτό που είπαμε και άλλη φορά, ότι ο πατήρ Θεόκλητος ο Διονυσιάτης σ' ένα βιβλίο το οποίο έχει γράψει για την Παναγία δημοσιεύει ένα γράμμα του γέροντός του, Αθανασίου του Ιβηρίτη, ο οποίος αναφερόταν σ' αυτήν την εχθρότητα που έχουν οι Προτεστάντες εναντίον της Παναγίας. Εάν πάτε σ' έναν ναό προτεσταντικό-ευαγγελικό, υπάρχουν και εδώ στην πόλη μας, γιατί και εδώ υπάρχουν Ευαγγελικοί-Προτεστάντες, δεν θα δείτε πουθενά εικόνες, δεν έχουν καμμία τιμή, κανένα σεβασμό προς την Παναγία. Αντίθετα εκφράζονται υποτιμητικά γι' Αυτήν. Έχοντας λοιπόν κατά νουν ο Γέρων Αθανάσιος ο Ιβηρίτης την ασέβεια προς την Παναγία, εκφράζεται στο γράμμα αυτό πολύ σκληρά για τους Προτεστάντες και τους προτεσταντίζοντες². Δεν διστάζουν οι Άγιοι να χρησιμοποιήσουν σκληρές λέξεις, όταν υβρίζονται άγια πρόσωπα. Για μας αυτό θα φαινότανε βαρύ, τους δήθεν ευγενείς, τους δήθεν προοδευμένους, τους ανθρώπους των σαλονιών. Μπορεί να υβρίζουμε αγίους, αλλά θέλουμε μια εκλεπτυσμένη γλώσσα στις μεταξύ μας σχέσεις. Ανάμεσα λοιπόν στις δύο αυτές τάσεις, από την μια πλευρά της Μαριολατρείας του Παπισμού και της εχθρότητος προς την Παναγία, της μειώσεως της Παναγίας, των Προτεσταντών είναι η δική μας η Ορθόδοξη εκκλησία, η οποία σέβεται και τιμά και υμνεί την Θεοτόκο με τόσους ύμνους, όπως ακούσαμε, δεν κάνει όμως την Παναγία Θεά³. Την τοποθετεί μετά τη Θεότητα^. "τα δευτερεία της Τριάδος η έχουσα". Οι ιερείς μνημονεύουμε πρώτα τον Χριστό και μετά την Παναγία.

Ας επανέλθουμε όμως στο δεύτερο τρωτό σημείο της "άσπιλης σύλληψης". Ενώ λοιπόν νομίζουν ότι με την άσπιλη σύλληψη υπερυψώνουν την Παναγία, ουσιαστικώς την μειώνουν. Γιατί η Παναγία εξυψώνεται πιο πολύ αν παρουσιασθεί ότι αυτά που κατόρθωσε, αυτή η αγιότης την οποία κατόρθωσε, δεν τα κατόρθωσε γιατί ήταν αναμάρτητη εκ φύσεως, τα κατόρθωσε γιατί ενώ ήταν άνθρωπος σαν εμάς, γεννήθηκε από φυσικούς γονείς, από τον Ιωακείμ και την Άννα, ενώ ήταν άνθρωπος καθόλα φυσιολογικός, είχε αυτήν την δική μας τη φύση, η οποία ρέπει προς την αμαρτία, κατόρθωσε εν τούτοις να καλλιεργήσει τις αρετές με πολλή άσκηση, με προσευχή, με νηστείες, με εγκράτεια, με αγνότητα ιδιαιτέρως, και να φθάσει στα ύψη αυτά της αγιότητος, συνεργώντας και κοπιάζοντας η ίδια.

Εμείς αγαπητοί μου, που ζούμε στον χώρο αυτό τον ευλογημένο της Εκκλησίας, θα πρέπει να την έχουμε ως παράδειγμα και ως δίδαγμα και ως στόχο. Εκείνη κατόρθωσε να φθάσει σ' αυτήν την αγιότητα και να υμνείται δι' όλων των αιώνων^."Ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί. Ότι εποίησέ μοι μεγαλεία ο δυνατός". Εκείνη ήταν σκεύος εκλογής λόγω της αγιότητός της κατόρθωσε και είλκυσε την προσοχή του Θεού και έγινε η αγαπητή του Θεού: «Χαίρε Κεχαριτωμένη. Ο Κύριος μετά σου. Ευλογημένη συ εν γυναιξί». Έδειξε με την αγία ζωή της, την άφθαστη υπακοή της, την πολλή ταπείνωση, την ανυπέρβλητη αγνότητα, μέχρι που μπορεί να υψωθεί ο άνθρωπος. Δεν πρόκειται βέβαια εμείς να φθάσουμε το μοναδικό μεγαλείο της Παναγίας^. μπορούμε όμως να μπούμε σ' ένα δρόμο αγιότητος να υψωθούμε και εμείς αναλογικά, να καταπολεμήσουμε τα πάθη και τις κακίες μας, ώστε όταν ψάλλουμε στην Υπεραγία Θεοτόκο, να ψάλλουμε μέσα από αγνές καρδιές και άγια χείλη.

4. Η καθαρή και ασκητική ζωή της

Θα επιμείνουμε λίγο στο θέμα της αγιότητος της Παναγίας και θα παρουσιάσουμε μερικές πτυχές της αγίας και ασκητικής ζωής της, θα δούμε πώς πέρασε τη ζωή της στα 60 περίπου χρόνια που έζησε (59 ετών εκοιμήθη η Παναγία). Πώς λοιπόν πέρασε η Παναγία μας την αγία και ασκητική ζωή της; Τα Ευαγγέλια παραλαμβάνουν τη ζωή της Παναγίας από τον Ευαγγελισμό, από την εμφάνιση του Αγγέλου Γαβριήλ στην Παναγία. Η Εκκλησία βέβαια δεν στηρίζεται μόνο στα Ευαγγέλια, αλλά και στην παράδοση την προφορική, σ' αυτά που προφορικά άφησαν ο Χριστός και οι Απόστολοι^. δεν υπάρχουν όλα μέσα στα Ευαγγέλια. Βάσει λοιπόν αυτής της παραδόσεως η Εκκλησία διδάσκει ότι η Παναγία σε ηλικία τριών ετών παραδόθηκε, αφιερώθηκε, από τους γονείς της τον Ιωακείμ και την Άννα στον Ναό. Τί φοβερό μυστήριο αυτό! Μία ζωή παρακαλούσαν ο Ιωακείμ και η Άννα να αποκτήσουν παιδί, και σε γεροντική ηλικία απέκτησαν αυτό το παιδί, το οποίο τους έκανε να πλεονεκτούν σε σχέση με όλα τα άλλα ζεύγη^. γιατί κανένα άλλο παιδί δεν μπορεί να συγκριθεί με το παιδί αυτό, την Παναγία μας⁴. Και όμως το παιδί αυτό σε ηλικία τριών ετών έρχονται και το παραδίδουν στο Ναό, το αφιερώνουν, το παραδίδουν στους ιερείς. Χάνουν τα παιδικά χαμόγελα, τις φωνές, τις χαρές αυτές της παιδικής ηλικίας.

Η Παναγία παραδίδεται, όπως γιορτάζουμε στα εισόδια της Θεοτόκου, εισέρχεται στα άγια των αγίων και εκεί μέσα στο Ναό, όπως διδάσκει πάλι η παράδοση, φυτεύεται ως ελαία, λέγει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Σαν ελιά φυτευμένη μέσα στο Ναό η Παναγία μας γίνεται κατάκαρπος⁵, φορτωμένη από καρπούς αρετής και αγιότητος^. τα έργα της, οι σκέψεις της και οι επιθυμίες της αποκόπτονται πλέον από τον κόσμο και από τις επιθυμίες του κόσμου, από αυτές τις μικροχαρές και τις τρέλλες της παιδικής ηλικίας. Αυτή η παιδούλα των τριών ετών μέχρι της ηλικίας των δέκα πέντε ετών, δώδεκα ολόκληρα χρόνια, γίνεται μέσα στο Ναό η μεγαλύτερη ασκήτρια, η μεγαλύτερη ησυχάστρια, όπως λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Πα­λαμάς⁶. Γι' αυτό η Παναγία είναι πρότυπο των Μοναχών και την σέβονται τόσο πολύ οι Μοναχοί, διότι από βρεφικής ηλικίας εμόνασε, έγινε Μοναχή, ασκήτρια και ησυχάστρια μέσα εις τον Ναό.

Δώδεκα ολόκληρα χρόνια μέσα στο Ναό συντροφιά μόνο με ιερείς, με την προσευχή, με τους ύμνους, με τις σκέψεις της και τις επιθυμίες όλες στραμμένες στο Θεό, μακριά από τον κόσμο.

Έτσι λοιπόν αυτή η φυτευμένη μέσα εις τον Ναό ελαία κατέκτησε αυτούς τους καρπούς της αρετής και της αγιότητος, της ασκήσεως και της καθαρότητος, της αγιότητος και της ταπεινώσεως. Σε αυτήν την ηλικία των 15 ετών την επισκέφθηκε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, "Άγγελος Πρωτοστάτης" ακούσαμε την προηγουμένη Παρασκευή, για να της μεταφέρει το χαρμόσυνο μήνυμα, να την ονομάσει "κεχαριτωμένη"^· "Χαίρε, Κεχαριτωμένη".

Παλαιά στην αρχή του Κόσμου μια άλλη γυναίκα, η Εύα, έφερε την κατάρα σ' όλο το ανθρώπινο γένος με την παρακοή της^· τώρα η Παναγία με την αγία ζωή της, με την άσκηση, επισύρει την ευλογία και την χαρά και γίνεται η κεχαριτωμένη. Πόσο θαυμαστές είναι αυτές οι σκηνές του Ευαγγελισμού, όπως τις περιγράφει ο ευαγγελιστής Λουκάς⁷, της μεταφέρει το μήνυμα ο Αρχάγγελος πως θα αποκτήσει υιόν, θα γεννήσει. Η Παναγία ταράχθηκε^. "πώς έσται μοι τούτο, επεί άνδρα ου γινώσκω;". Εγώ όλη μου τη ζωή την πέρασα, παιδούλα, από τα μικρά μου χρόνια μέσα στο Ναό και άνδρα δεν εγνώρισα, για να ακούσει την απάντηση του Αγγέλου. "Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε, και δύναμις Υψίστου επισκιάσει σοι". Δύναμις θεϊκή θα σε επισκιάσει, το παιδί το οποίο θα γεννηθεί από σένα δεν θα είναι όπως τα συνηθισμένα παιδιά, θα γεννηθεί ο Θεός, θα γίνεις Θεοτόκος, θα έλθει το Άγιον Πνεύμα και εξ αιτίας του Αγίου Πνεύματος θα κυοφορήσεις, θα εγκυμονήσεις, και δύναμις υψίστου θα σε επισκιάσει.

5. Η ταπείνωση και η υπακοή της

Ας φαντασθούν οι παριστάμενες εδώ γυναίκες μητέρες και αδελφές, πώς θα αντιδρούσαν σε μία παρόμοια περίπτωση. Τί παράξενα ρήματα, τί μυστήριο είναι αυτό που εξαγγέλλει ο Άγγελος, απίστευτα πράγματα, πώς θα γίνει αυτό; Και όμως η Παναγία μετά από αυτήν την πρώτη επιφύλαξη "πώς έσται μοι τούτο;" και μετά από την διαβεβαίωση του Αγγέλου για το θαύμα επιδεικνύει τώρα και μία άλλη μεγάλη αρετή. Μέχρι τότε επέδειξε την αγνότητα, την καθαρότητα, την άσκηση, τώρα επιδεικνύει και την μεγάλη της ταπείνωση^· "Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου"^· είμαι μπροστά σου Κύριε, στον απεσταλμένο Σου τον Άγγελο, και αφού εσύ έτσι προστάζεις, να γίνει το μεγάλο αυτό θαύμα, να γεννήσει μία γυναίκα χωρίς συνάφεια ανδρός, αφού το θέλημα Κυρίου είναι έτσι, "Ιδού η δούλη Κυρίου γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου". Και επε­σκίασε το Άγιο Πνεύμα και ολοκλήρωσε την καθαρότητα της Παναγίας μας.

Διδάσκουν οι Πατέρες της εκκλησίας ότι μέχρι την εποχή εκείνη η καθαρότητα, η αγνότητα ήταν δική της κατάκτηση, δικό της έργο, δική της συνεργεία. Τώρα έρχεται το Άγιο Πνεύμα και ολοκληρώνει αυτή τη κάθαρση και ολοκληρώνει αυτήν την αγνό­τητα⁸. Αφαιρεί τον προπατορικό ρύπο, γιατί από εκεί μέσα επρόκειτο να γεννηθεί ο Θεός, ως επιβράβευση της υπακοής, της αγνότητος και της καθαρότητος.

Η Παναγία, ως γνωστόν, εγέννησε τον Κύριόν μας Ιησούν Χριστόν, και πέρασε μαζί του όλα τα παιδικά του χρόνια μέχρι της ανδρικής ηλικίας, μέχρι της ωριμάνσεώς του και της δημόσιας δράσης του. Πώς συμπεριφέρθηκε η Παναγία κατά την διάρκεια που ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός πραγματοποιούσε το κοσμοσωτήριο έργο του; Έμεινε διακριτικά στο περιθώριο, με ταπείνωση και πάλι. Ενθυμείσθε από τον γάμο της Κανά ότι, όταν εκεί η Παναγία του είπε "οίνον ουκ έχουσι", ήρθαμε σε γάμο εδώ και δεν έχουν κρασί, της μίλησε αυστηρά ο Χριστός. "Τί εμοί και σοι, γύναι; Μη αναμειγνύεσαι σε θέματα τα οποία εγώ κατευθύνω, να κρατήσεις τη θέση σου". Και εκείνη ταπεινά και υπάκουα αντέδρασε. Είπε σ' αυτούς που διακονούσαν "ό,τι αν λέγη υμίν, ποιήσατε"⁹. Κάντε ό,τι σας πει. Δεν διεμαρτυρήθη, δεν θύμωσε­^. "ποιήσατε ό,τι αν λέγη υμίν".

Σε μια άλλη περίπτωση επίσης, ενώ ο Χριστός εδίδασκε, κάποια γυναίκα από τον όχλο "επάρασα την φωνήν", είπε: "Μακαρία η κοιλία η βαστάσασά σε και μαστοί ους εθήλασας". Επηρεασμένη από την διδασκαλία του Χριστού, -ποιος δεν θα ήθελε να ακούσει αυτά τα λόγια σωτηρίας από το στόμα του Κυρίου μας- ενθουσιάστηκε η γυναίκα αυτή και είπε: Μακαρία η μάνα σου, ευτυχισμένη η μάνα σου η οποία σε γέννησε και οι μαστοί τους οποίους εθήλασες.

Εδώ ό Χριστός επαινεί την μητέρα του, αλλά συγχρόνως δίδει και σε μας το κίνητρο της μιμήσεως της Παναγίας μας. Είναι συγκλονιστική αυτή η διδασκαλία του Κυρίου μας, αν την προσέξει κανείς. Απαντάει σ' αυτήν την εκφώνηση της γυναίκας και λέγει: "Μενούνγε, μακάριοι οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάσσοντες αυτόν"¹⁰. Το "μενούνγε" είναι βεβαιωτικό^. σωστά είπες γυναίκα^. είναι μακαρία η μητέρα μου, δίκαιο έχεις, γιατί σ' όλη της την ζωή έκανε υπακοή, ετήρησε το θέλημα του Θεού. Γι' αυτό και μπορούν να γίνουν όλοι μακάριοι, πάντες οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και τηρούντες αυτόν.

Στο τέλος να θυμόμαστε πόσο διακριτικά η Παναγία στάθηκε στο πάθος του Κυρίου και στο κήρυγμα των Αποστόλων. Οι Απόστολοι εκήρυτταν εδώ και εκεί. Η Παναγία υπό την προστασία του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, δεν αναμειγνύεται στο έργο, που δεν είναι δική της διακονία, όπως σήμερα επιχειρούν πολλές γυναίκες να ανατρέψουν το σύμπαν, δεν ανέχονται να είναι στο περιθώριο των ανδρικών δραστηριοτήτων ξεσηκωμένες από τα φεμινιστικά κινήματα προσπαθούν ακόμα και μέσα στο ιερό να εισέλθουν, και ιέρειες να γίνουν, και την Ιερωσύνη να κατακτήσουν. Η Παναγία ταπεινά και διακριτικά μένει στο περιθώριο και επιδεικνύει σ' όλη της τη ζωή αυτή την ταπείνωση και την αγιότητα, την καλωσύνη και επιείκεια.

6. Ζωγραφισμένες όλες οι αρετές

Γι' αυτό και λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και τελειώνω μ' αυτό: Στο πρόσωπο της Παναγίας ο Θεός ζωγράφισε μια εικόνα, έκανε ένα πίνακα, επάνω στον οποίο ζωγράφισε ό,τι ωραιότερο υπήρχε, όποια αρετή υπάρχει, όποια καλωσύνη υπάρχει, όποιο κάλλος πνευματικό και υλικό υπάρχει, γιατί και σωματικά η Παναγία ήταν σεμνή και όμορφη. Όλα τα κάλλη, πνευματικά και σωματικά ζωγράφισε ο Θεός στο πρόσωπο της Παναγίας. Η Παναγία διέσωσε το "κατ' εικόνα" του ανθρώπου, είναι η πραγματική εικόνα του ανθρώπου.

Και ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης λέγει, ότι αν συνέβαινε ποτέ, μια υπόθεση κάνει, αν συνέβαινε ποτέ τα εννέα τάγματα των Αγγέλων να επαναστατήσουν και να γκρεμισθούν από τον ουρανό και να γίνουν δαίμονες, αν συνέβαινε όλοι οι άνθρωποι να γίνουν κακοί, και αν συνέβαινε να επαναστατήσει ολόκληρη η κτίσις, ο ουρανός, η γη, τ' αστέρια. Όλα αυτά, λέγει, αν συνέβαιναν, αρκούσε η αγιότητα της Παναγίας μας για να είναι ευχαριστημένος ο Θεός. Όλα ας έλλειπαν, φτάνει η αγιότης της Παναγίας¹¹.

Αυτήν λοιπόν την αγιότητα της Παναγίας μας, μπορούμε και εμείς αγαπητοί μου να την μιμηθούμε, αρκεί όχι μόνο να ακούμε αλλά και να πράττουμε το θέλημα του Θεού^. "Μακάριοι οι ακούοντες τον λό­γον του Θεού και φυλάσσοντες αυτόν".

* Απομαγνητοφωνημένο κείμενο ομιλιών κατά την ακολουθία των Χαιρετισμών (Α' και Β' Παρασκευή 26-2-1999 και 5-3-1999) στον Ι. Ν. Αγίου Αντωνίου Θεσσαλονίκης. Απομαγνητοφώνησε ο Πρόδρομος Βασματζίδης.

1. Υπήρχαν και στην αρχαία Εκκλησία αντίδικοι της Μαρίας, οπαδοί του Αντιδικομαριανισμού, τους οποίους συνεχίζουν σήμερα οι Προτεστάντες. Περί αυτών βλ. την καλύτερη ορθόδοξη μελέτη που έχει γραφεί για την Υπεραγία Θεοτόκου, του καθηγητού I. Καλογηρου, Μαρία η αειπάρθενος Θεοτόκος κατά την Ορθόδοξον πίστιν, Θεσσαλονίκη 1957, σελ. 125ε.
2. Μοναχού Θεοκλήτου Διονυςιατου, Μαρία η Μητέρα του Θεού, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 31: «Πρόσεχε από τους κατακλύζοντας την Ελλάδα προτεστατίζοντας και φθάσαντας ακόμη πλησιστίους μέχρι των στηλών των θρησκευτικών οργάνων. Προσπαθούν και τους φθάνει εν πρώτοις αυτούς να θεωρούν την Παναγίαν (την λέγουν Μαρίαν), μίαν εκ των συνήθων αγίων και δεν δέχονται, ωσάν τον διάβολον, ιδιαιτέραν δι' Αυτήν τιμήν... Φοβερόν να έχη διαποτισθή μόνον η Ελλαδική Εκκλησία με τόσον πνεύμα Ορθολογικόν, Γερμανικόν, προτεσταντικόν ακόμη, ώστε να μου λέγουν ότι οι ύμνοι μας προς την Θεομήτορα είναι ποίησις. Αυτά εδιδάχθησαν από το Μόναχον^. η Μαρία είναι (ήτο) μια καλή μητέρα (οι σκύλοι!!!)».
3. Ήδη ο Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός αποκρούει αυτήν την υπερβολική διδασκαλία, διότι υπενθυμίζει την πολυθεΐα της ειδωλολατρείας. Λόγος εις την Κοίμησιν 2,15, PG 96, 744: «Ούτω Θεού μητέρα την Παρθένον ταύτην γινώσκοντες την ταύτης πανηγυρίζομεν κοίμησιν, ου Θεόν ταύτην φημίζοντες^· άπαγε, της ελληνικής τεθρείας τα τοιαύτα μυθεύματα». Προς τους διαβάλλοντας τας αγίας εικόνας 3, 41, PG 94,1357: «Προσκυνήσωμεν και λατρεύσωμεν μόνω τω κτίστη και Δημιουργώ ως φύσει προσκυνητώ Θεώ. Προσκυνήσωμεν και τη αγία Θεοτόκω, ουχ ως Θεώ, αλλ' ως μητρί Θεού κατά σάρκα».
4. Βλ. το προ του συναξαρίου της Γεννήσεως της Παναγίας δίστιχο (8 Σεπτεμβρίου):
Πάσας αληθώς, Άννα, νικάς μητέρας
Μήτηρ έως αν ση γένηται θυγάτηρ

Αυτό σημαίνει ότι η Άννα με τη γέννηση της Υπεραγίας Θεοτόκου νικά όλες τις γυναίκες. Η νίκη όμως αυτή διαρκεί μέχρι της στιγμής που η κόρη της, η Παναγία, έγινε μητέρα. Νικήθηκε από την κόρη της, που εγέννησε όχι άνθρωπο, αλλά Θεό^· είναι όχι ανθρωποτόκος, αλλά Θεοτόκος.

5. Ιωάννου Δαμάσκηνου, Έκδοσις Ορθοδόξου πίστεως, PG 94, 1160Α: "Είτα εν τω οίκω του Θεού φυτευθείσα τε και πιανθείσα τω Πνεύματι ωσεί ελαία κατάκαρ­πος, πάσης αρετής καταγώγιον γέγονε, πάσης βιοτικής και σαρκικής επιθυμίας τον νουν αποστήσασα συν τω σώματι ως έπρεπε, την Θεόν εγκόλπιον υποδέχεσθαι μέλλουσαν^. άγιος γαρ ων εν αγίοις αναπαύεται^. ούτω τοίνυν αγιωσύνην μετέρχεται και ναός άγιος και θαυμάσιος του υψίστου Θεού αναδείκνυται άξιος".
6. Γρηγοριου Παλαμά, Ομιλία 53, Εις τα Εισόδια, ΕΠΕ 11, 260ε.
7. Λουκά 1,26-38.
8. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατηχήσεις 17, 7, PG 33, 976: "Τούτο το Πνεύμα το Άγιον εστι, το ελθόν επί την αγίαν Παρθένον Μαρίαν. Επειδή γαρ Χριστός ην ο Μονογενής ο γεννώμενος, δύναμις Υψίστου επεσκίαζεν αυτή, και Πνεύμα Άγιον επελθόν επ' αυτήν ηγίαζεν αυτήν προς το δυνηθήναι δέξασθαι τον δι' ου τα πάντα εγένετο". Γρηγοριου Θεολόγου, Έπη Δογματικά 9, 68, PG 37, 462Α και 10, 5, PG 37, 469Α: "Την Πνεύμα ήγνισε πρόσθεν ανυμφέα μητέρα κεδνήν" και "Το Πνεύμα επήλθε Παρθένω καθάρσιον". Βλ. I. Καλογηρου, αυτόθι, σελ. 78-79.
9. Ιω. 2,1-5.
10. Λουκά 11,28.
11. Βλ. Θεοκλήτου Διονυςιατου, αυτόθι, σελ. 21.

ΠΗΓΗ: "ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ"
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΔΙΔΑΧΗΣ
ΤΕΥΧΟΣ 1 ^. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 1999

http://www.impantokratoros.gr/C60D3D63.el.aspx