ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΘΕΟΛΟΓΙΑ - ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ

Σχόλιο στο κείμενο "Επόμενοι τοίς αγίοις πατράσιν", τού Νικολάου Ασπρούλη (περιοδικό Θεολογία τεύχος 4/2010).
Φωτίζεται πλήρως σιγά-σιγά τό αίτημα τής νεο-πατερικής συνθέσεως. Είναι ακριβώς τό πρόβλημα τών σημερινών χριστιανών οι οποίοι αγνοούν τό θεμέλιο τής χριστιανικής ζωής, «γεννηθήτω τό θέλημά Σου».
Έτσι λοιπόν τό κείμενο στό οποίο αναφερόμαστε ξεκινά θέτοντας επακριβώς τό πρόβλημα: «Είναι τό ζήτημα τού τρόπου ανάγνωσης καί ειδικότερα ερμηνείας τής Παράδοσης».
Γιά νά μπορέσουμε νά μετάσχουμε σ’αυτή τή μεγαλειώδη Ρωσική νεο-πατερική σύνθεση, πρέπει νά κάνουμε μερικές προσαρμογές στήν πίστη μας. Πρέπει να πετάξουμε σάν άχρηστα, γεγονότα πού είναι βασικά στήν Παράδοσή μας, όπως η Θεοτόκος. Πρέπει νά χωρίσουμε αναγκαίως γεγονότα τά οποία μέχρι τώρα θεωρούσαμε αρρήκτως συνδεδεμένα : τον Χριστό από τό Άγιο Πνεύμα. Όπως ακριβώς οι αιρετικοί τής Ρώμης είχαν χωρίσει κάποτε τόν Πατέρα από τό Άγιο Πνεύμα.
Μέ δυό-τρία πετυχημένα διαζύγια λοιπόν, όπως μάς φωτίζει καί ο πατήρ Παΐσιος στήν επιστολή του, μπορούμε νά αποκτήσουμε σύζυγο νέα καί ωραία μέ πλούσια προίκα. Η δική μας γέρασε καί τό πιό σημαντικό είναι πολύ σοβαρή γιά νά μπορέσει νά συμμετάσχει στά όργια τής σεξουαλικής απελευθερώσεως τής εποχής μας κάι στά ιστορικά προβλήματα πού προκύπτουν, καλώντας κατεπειγόντως τούς ιατρούς-θεολόγους νά βρούν λύσεις.
Πρέπει νά δούμε τήν ενσάρκωση τού Κυρίου σάν ιστορική Αυτο-αποκάλυψη τού Θεού, όπως αυτή καταγράφηκε στήν Παλαιά καί Καινή Διαθήκη. Τήν Οικονομία τής Σωτηρίας, πού αφορά τήν Αγία Τριάδα, σάν ιστορία τής Σωτηρίας, πού αφορά τήν ανθρωπότητα.
Πρέπει νά ξεχάσουμε τήν ενσάρκωση σάν νέα-Δημιουργία, αλλά νά δούμε τήν εκκλησία σάν ένα ιστορικό όχημα τό οποίο πορεύεται προς τήν αναμενόμενη Βασιλεία. Το εισιτήριο πού θά μάς δώσει τό δικαίωμα νά επιβιβαστούμε στό όχημα αυτό τής εκκλησίας, τό παραλαμβάνουμε από επιλεγμένους ιερείς καί θεολόγους, όπως μάς διαφημίζει ο παπα-Σαράντος καί η ακαδημία Βόλου. Διότι υπάρχουν δύο τρόποι μετοχής καί σωτηρίας. Ό ένας είναι μέσω τής συνεχούς θείας εξομολογήσεως (καί όχι μέσω τής συνεχούς Θείας Μεταλήψεως) καί τής Κανονικής μετοχής στήν Θ.Ευχαριστία, πού διευθύνεται από αντιπροσώπους τού θεού, επιλεγμένους από τόν ίδιον. Μιά προσπάθεια πού μέ τήν αγάπη τού θεού κάνει τούς ανθρώπους πρόσωπα καί ικανούς καί άξιους νά ταξιδέψουν πρός τήν αναμενόμενη Βασιλεία, τά έσχατα.
Ένας άλλος θεολογικός τρόπος προτείνεται από τήν ακαδημία Βόλου αφού έχει πλήρως επεξεργαστεί από τούς κορυφαίους Ρώσους θεολόγους Φλωρόφσκυ καί Μπουλγκάκωφ. Η πλούσια εκκλησιαστική παράδοση λοιπόν επαναδιατυπώνεται σέ νέα, μέσω τής εκάστοτε κυριαρχούσης φιλοσοφικής γλώσσας, μέ τήν αγνή πρόθεση καί προοπτική βεβαίως τής επικαιροποίησής της. Γιαυτό καί η ακαδημία είναι γεμάτη μέ λαμπρούς νεο-φιλοσόφους όπως ο ίδιος ο επίσκοπος Βόλου, ο Καλαϊτζίδης, ο Αμπατζίδης, ο Γιαγκάζογλου καί άλλοι πολλοί διδάκτορες.
Διότι ο Χριστός δέν έκανε τίποτε άλλο από τό νά μάς προσφέρει τό κατ’εξοχήν κριτήριο τής ερμηνείας τής Ιουδαϊκής παραδόσεως καί κατ’επέκτασιν τής ιστορίας, διότι η εβραϊκή πνευματικότης ήτο πάντοτε ιστορική. Προσέφερε τό ίδιο τό πρόσωπό Του.
Δέν έχει σημασία άν οι Εβραίοι δέν έγιναν χριστιανοί καί έγιναν οι Έλληνες. Οι Έλληνες βύθισαν τόν χριστιανισμό σέ έναν τρόπο ουσιοκεντρικό, από τόν οποίο απαλλαχτήκαμε μέ δυσκολία μέ τήν βοήθεια τού Βίκο καί τού ιστορικισμού. Μέ τούς Ρώσους λοιπόν ξαναγυρίζουμε μέ θάρρος, οπλισμένοι μέ τό ιστορικό κριτήριο τού προσώπου τού Χριστού, στήν επικίνδυνη ιστορική σχετικότητα, τήν οποία είχαν αποφύγει οι επαρχιώτες Έλληνες από έλλειψη θάρρους καί είχαν απομονωθεί γιά χρόνια σέ ένα ουσιοκρατικό καταφύγιο.
Ο Χριστός έκανε όμως καί κάτι ακόμη πού μάς τό αποκαλύπτουν σήμερα οι μεγάλοι Θες/νικείς ισαπόστολοι θεολόγοι, Στογιάννος καί Καραβιδόπουλος: Μέσω τού Άγίου Πνεύματος έδωσε τήν ανανέωση. Καθότι ήδη στούς χρόνους τού Απ.Παύλου είχε δημιουργηθεί μιά σκληρή παράδοση τήν οποία ανανέωσε ο Παύλος μέ τήν ενέργεια τού πνεύματος. Η οποία παράδοση είχε δημιουργηθεί μέ τή σειρά της μέ τήν ενέργεια τού πνεύματος. Φαίνεται πώς αυτή η ενέργεια παγώνει γρήγορα καί χρειάζεται ανανέωση. Αφού όπως μάς ομολογούν οι θεολόγοι μας, ήδη λίγο μετά τήν ανάσταση η παράδοση χρειαζόταν ανανέωση.
Τό ίδιο μάς είχε πληροφορήσει καί ο Ιερώνυμος ο οποίος είχε γράψει στόν Αυγουστίνο: ανανέωσες μιά νεκρή πίστη χωρίς ελπίδα, μιά παγωμένη παράδοση. Παγώνει γρήγορα, διότι ο Αυγουστίνος έδρασε ανανεωτικά γύρω στό 400 μ.Χ. Σήμερα ποιός ξέρει σέ τί παγωμάρα θά βρίσκουν τήν παράδοση οι ισαπόστολοι τής ακαδημίας Βόλου. Ευτυχώς δέν μαθαίνουμε όλες τίς λεπτομέρειες. Σάν αρχαιολόγοι τύπου Ιντιάνα Τζόουνς, φέρνουν στήν επιφάνεια μέ κίνδυνο τής ζωής τους, τίς πηγές τής αιώνιας ζωής πού κρύβονται μέσα σέ μιά παγωμένη ήδη παράδοση. Δόξα τώ Θεώ.
Τί σόϊ πράγμα είναι αυτή η ενέργεια τού πνεύματος πού παγώνει τόσο γρήγορα, είναί μεγάλο μυστήριο. Είχε δίκαιο μάλλον ο Αυγουστίνος πού υποπτευόταν πώς γιγνεται καί απογίγνεται, σάν κάθε τι τό κτιστό καί γέννησε τήν ανθρωπολογία.
Απλά δέν πρέπει νά ανησυχούμε, μάς καθησυχάζει ο μέγας Φλωρόφσκυ. Διαθέτουμε δύο βασικές παραμέτρους : αφ’ενός τό απόλυτο κριτήριο τής αλήθειας, τό χριστολογικό κριτήριο, τό πρόσωπο τού Χριστού, τό οποίο κριτήριο πορεύεται μαζί μας πρός τά έσχατα, σέ αντίθεση μέ τίς Βυζαντινές αοριστολογίες ότι ό ίδιος ο Κύριος παρέμεινε γιά πάντα μαζί μας. Τελικά ήταν τό κριτήριό Του.
Αφ’ετέρου τήν ιστορική προοπτική, όπως κατανοείται κάτω από τήν ενέργεια τού πνεύματος (αυτού πού παγώνει. Περισσότερες πληροφορίες περί τού πνεύματος τούτου θά βρούμε στόν Χέγγελ καί στίς πολυάριθμες αναρτήσεις μας), ως ιστορία τής σωτηρίας, πού αποτελεί εξάπαντος τό πλαίσιο εντός τού οποίου οφείλει η θεολογία νά επιχειρεί επανερμηνεία τής ζώσης (έστω καί κατεψυγμένης) παραδόσεως, αναδεικνύοντας διαρκώς στήν εκάστοτε συγκεκριμένη ιστορική συνάφεια τό εκκλησιαστικό φρόνημα.
Χριστός Ανέστη.
Καί φρόνημα χριστιανοί. Κουράγιο. Κρατάμε γερά τό κριτήριο πλέον.
Αμέθυστος