Ρεκορ με 2000 κιθάρες

Περισσότερα απο 1800 άτομα πήραν τις κιθάρες τους και συγκεντρώθηκαν στο Luckenbach του Τέξας για να παίξουν και να σπάσουν το παγκόσμιο ρεκόρ που κατείχε η Γερμανία. Το αποτέλεσμα ήταν μοναδικό και τώρα περιμένουν την επίσημη απάντηση του βιβλίου Γκίνες

Ο μύθος του χταποδιού. Χαμογελαστοί εχθροί

Φώτης Κόντογλου

Απόσπασμα από το βιβλίο «Μυστικά Ανθη», Εκδόσεις: Αστήρ – Παπαδημητρίου

Στον καιρό μας βγήκανε πολλές νέες θρησκείες, θρησκείες, που τις πρεσβεύουνε οι άπιστοι κι οι άθεοι. Μια απ’ αυτές είναι κι ο τουρισμός, που τον γέννησε η κούφια και χασομέρικη περιέργεια του ανθρώπου που θέλει να σκαλίζει και να μαθαίνει χωρίς να δίνει καμμιά σημασία σ’ εκείνο που βλέπει κι ακούει.

Οι περισσότεροι τουρίστες βαριούνται τη ζωή τους και θέλουνε να περάσουνε την ώρα τους, χωρίς να σκοτίζουνται μήτε για τα μνημεία, μήτε για τα ιστορικά που τους λένε οι ξεναγοί, που μοιάζουνε σαν να περιποιούνται σ’ ένα τραπέζι κάποιους ανθρώπους που έχουνε ανορεξία. Όσα λένε, από τόνα τ’ αυτί τους μπαίνουν κι από τ’ άλλο βγαίνουν.

Ωστόσο, ποιός έχει το θάρρος να μιλήσει με ασέβεια γι’ αυτή την καινούρια θεότητα, την τουριστική ψυχαγωγία, που φέρνει μαζί της και πολλά προικιά; Γιατί, στην εποχή μας, είναι ιερά και όσια όσα πράγματα φέρνουν λεφτά. Που να τολμήσεις να πεις τίποτα γι’ αυτά! Έβρισες τον Μωάμεθ, έβρισες τον Μαμωνά.Και δεν έφταξε το ότι ο τουρισμός γέμισε τα μουσεία από ένα πλήθος από ανθρώπους κάθε φυλής, που χαζεύουνε μ’ ένα φυλλάδιο στο χέρι και με μία φωτογραφική μηχανή κρεμασμένη στον ώμο τους, δεν έφταξε το ότι κάθε ερημικό βουνό που έχει απάνω του δυο κατατσακισμένες κολόνες είτε ένα σκαλιστό μάρμαρο, πατήθηκε, δεν έφταξε το ότι δεν απόμεινε κανένα μυστήριο του αρχαίου κόσμου κρυμμένο, μήτε τάφος που να μην ανοίχθηκε για να κυττάξουνε μέσα οι νυσταγμένοι περιηγητές, αλλά μπαίνουνε και μέσα στις εκκλησιές και στα ρημοκκλήσια, που τα προσκυνά ο λαός μας, και στέκουνται δίχως να κάνουνε τον σταυρό τους, με τα χέρια πίσω, αδιάφοροι οι δυστυχείς κι ανύποπτοι για το που πατάνε και που βρίσκουνται.

Ο τουρισμός τα εξουσίασε όλα. Μπροστά στην αφεντιά του ανοίξανε όλες οι πόρτες για να τον υποδεχτούνε, καστρόπορτες άπαρτες από πολέμαρχους, μοναστηρόπορτες χιλιαμπαρωμένες, κελλιά και σπηλιές και ερημητήρια που ζήσανε κρυμμένοι κάποιοι αγιασμένοι άνθρωποι. Βγήκανε στα φανερά Αγιες Τράπεζες, αρτοφόρια, δισκοπότηρα, λειψανοθήκες μ’ άγια λείψανα, για να τα δούνε οι περιηγητές.

Στο τέλος παραδόθηκε στον τουρισμό και το μεγάλο κάστρο της Ορθοδοξίας, τ’ Αγιον Όρος.

Σ’ αυτό το περιβόλι της Παναγίας, που, κατά το θέλημά της, δεν το πάτησε θηλυκό ποδάρι, είτε από άνθρωπο είτε από ζωντανό, μπαινοβγαίνουνε τώρα χιλιάδες άνθρωποι από κάθε φυλή, άλλοι με πίπες στο στόμα, άλλοι με κοντά βρακιά, άλλοι μισόγυμνοι, με κουβέντες, με γέλια, αφού πηγαίνουνε για να διασκεδάσουνε, όπως είναι κουρασμένοι από τις δουλειές τους, από τις επιχειρήσεις τους, από τις μηχανές, από τα τραίνα, από τ’ αεροπλάνα, από τα παπόρια, από τ’ αυτοκίνητα, από τα θέατρα, από τα λουτρά, από τα ξενοδοχεία, κι από όλα τα άλλα που καταγίνουνται στην πατρίδα τους.

Αλλά, κι εδώ που έρχουνται, κουβαλάνε μαζί τους τη μυρουδιά απ’ όλα αυτά, και γι’ αυτό δεν είναι σε θέση να νοιώσουνε τίποτα κι είναι ακατάνυκτοι, ολότελα ξένοι στα προαιώνια μυστήρια που κλείνει μέσα του τ’ Αγιον Όρος.Γιατί, πώς είναι τρόπος να μεταδοθεί εκείνη η πνευματική ευωδία σε ανθρώπους που δεν έχουνε πνευματική όσφρηση; Πώς να νοιώσουνε όσα βλέπουνε κι ακούνε, αφού αυτά είναι καρποί υπερούσιοι κι αποκαλυπτικοί της ευσέβειας, της προσευχής, της υψηλής θεωρίας; Δεν φταίγουν αυτοί οι άνθρωποι, που κάποιοι απ’ αυτούς είναι αγαθοί και ταπεινοί, αλλά βρίσκουνται ολότελα μακρυά από την κατάσταση που πρέπει να βρίσκεται όποιος γνωρίζει πως εκείνο το μέρος δεν είναι τόπος για αναψυχή, ή για περίπατο, ή για διασκέδαση, ή και ακόμα για μάθηση, αλλά έχει γραμμένη απάνω του τούτη την επιγραφή :«Ως φοβερός ο τόπος ούτος! Ουκ έστιν άλλο, ειμή οίκος Θεού και αύτη η πύλη του ουρανού».

Δεν γνωρίζουνε, οι δυστυχείς, πως αυτά που βλέπουν και που ακούγουν, δεν καταλαβαίνουνται με τον νου. Που να υποθέσουνε πως μήτε εκείνοι οι ίδιοι που τους οδηγούνε δεν είναι σε θέση να νοιώσουνε την αληθινή σημασία τους, παρά πως η γνώση που έχουνε απ’ εκείνα τα ιερά πράγματα, είναι γνώση εξωτερική, μηχανική, ξώπετση, γιατί «η προς Θεόν σχέσις γίγνεται δια της ψυχικής μνήμης και των δεήσεων της προσευχής και ολοκαυτώσεως».

Εδώ δεν είναι τόπος που να βρίσκει απάντηση η αμαρτωλή περιέργεια του ανθρώπου, αλλά είναι τόπος που άνθρωποι που αρνηθήκανε τον κόσμο, αγωνίζουνται στους πνευματικούς αγώνες, με κακοπάθηση του κορμιού, με εγκατάλειψη στον Κύριο, με νηστεία, με χέρια σηκωμένα κατά τον ουρανό, με στόμα κλεισμένο επί χρόνια, με καρδιά σφαλισμένη σε κάθε εξωτερική συνάφεια. Κατά λάθος πήρατε αυτόν τον δρόμο.

Σεις ζητάτε να ευχαριστήσετε τις αισθήσεις σας και το σώμα σας, ενώ εδώ που σας φέρανε είναι ο τόπος του χαροποιού πένθους κι όσοι ζήσανε και ζούνε εδώ πέρα, δεν θα σας χαροποιήσουν, γιατί ζούνε με τον πόνο της καρδίας, και τους ζεσταίνει ο ζήλος για τη σωτηρία της ψυχής τους. Πώς λοιπόν ήρθατε εδώ, σαν να είναι τράπεζα στρωμένη και γάμος, ενώ είναι καθημερινή θύμηση του θανάτου κι αναστεναγμός και κράξιμο λυπητερό προς τον Θεό;

Οι σημερινοί εχθροί της θρησκείας και του έθνους είναι πιο επικίνδυνοι από τους παλιούς, γιατί μας παραπλανούνε με την ήμερη όψη τους και μας φαίνουνται άβλαβοι, ακίνδυνοι. Τέτοια είναι τα λεγόμενα «αγαθά του πολιτισμού», οι ευκολίες της ζωής που είναι παγίδες φαρμακωμένες, τα θεάματα, οι ψυχαγωγίες, οι τουρισμοί κ.τ.α.

Τούτοι οι εχθροί φαίνουνται άκακοι κι ανίκανοι να μας κάνουνε κακό, γιατί δεν είναι άγριοι και φανεροί, αλλά ύπουλοι και κρυφοδαγκανιάρηδες. Από τους πρώτους προφυλάγεσαι, μα από τους δεύτερους όχι, ως που να σε καταπιούνε, όπως φαίνεται από έναν θαλασσινών μύθο που θα σας πω:
Κάθεται η χταπόδα με το χταποδάκι στον πάτο της θάλασσας. Όπου, με την απόχη πιάνουνε το χταποδάκι, και τ’ ανεβάζουνε απάνω. Το μικρό φωνάζει στη μάνα του: «Με πιάσανε, μάνα!». Εκείνη τ’ αποκρίνεται: «Μη φοβάσαι, παιδί μου!». Το χταποδάκι φωνάζει πάλι: Με βγάλανε από το νερό, μάνα! «Μη φοβάσαι, παιδί μου!». - «Με σγουρίζουνε, μάνα!» - «Μη φοβάσαι, παιδί μου!» - «Με κόβουνε με το μαχαίρι!» - «Μη φοβάσαι!» - «Με βράζουνε στο τσουκάλι!» - «Μη φοβάσαι!» - «Με τρώνε, με μασάνε!» - «Μη φοβάσαι, παιδί μου!» - «Με καταπίνουνε!» - «Μη φοβάσαι!» - «Πίνουνε κρασί, μάνα!» - «Αχ! Σ’ έχασα, παιδί μου!».

Ο μύθος θέλει να πει πως όλα τα σκληρά παιδέματα που κάνανε στο χταποδάκι, δεν ήτανε για θάνατο, μήτε το πιάσιμο, μήτε το σγούρισμα, μήτε το μαχαίρι, μήτε το βράσιμο, μήτε το μάσημα. Μα σαν άκουσε η μάνα του πως πίνανε κρασί εκείνοι που το φάγανε, για να το χωνέψουνε, φώναξε: «Σ’ έχασα, παιδί μου!». Το κρασί, που φαίνεται το πιο ήμερο πράγμα μπροστά στο μαχαίρι και στο μάσημα, στο βάθος είναι για το χταπόδι ο πιο μεγάλος οχτρός.
Έτσι και για μας τους Έλληνες. Περάσανε από την πλάτη μας άγριες ανεμοζάλες κάθε λογής, αγριάνθρωποι σκληροί, φονιάδες με σπαθιά, με κοντάρια και μ’ άρματα κάθε λογής, Πέρσες, Αλαμάνοι, Φράγκοι, Αραπάδες, Τούρκοι κι άλλοι. Μας σφάζανε, μας κομματιάζανε, μας κρεμάζανε, μας σουβλίζανε, μα δεν πεθάναμε, γιατί μας ατσάλωνε ο αγώνας, δίναμε φωτιά στη φωτιά, είχαμε να κάνουμε με οχτρούς φανερούς και σκληρούς.

Τώρα όμως, στον σημερινό καιρό, οι εχθροί αλλάξανε όψη, γινήκανε κρυφοδαγκανιάρηδες, με το χαμόγελο στα χείλια, φίλοι δολεροί, που φαίνουνται άβλαβοι, μάλιστα κι ευεργέτες και καλόβολοι. Τέτοιοι είναι τα αγαθά που έρχουνται με τις μηχανές και με τις άλλες ευκολίες, τα ηλεκτρικά πλυντήρια, τ’ αεροπλάνα, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η γύμνια και τα μπαιν-μιξτ, και τ’ άλλα που θα μας ξεπαραλύσουν και θα μας αφήσουνε χωρίς θρησκεία, χωρίς παράδοση, χωρίς οικογένεια, χωρίς τίποτα δικό μας.Ένα απ’ αυτά τα πονηρά, αγαθά είναι κι ο τουρισμός, που είναι το αθώο το κρασί που σκοτώνει το χταπόδι, ενώ δεν το σκότωσαν μήτε το μαχαίρι, μήτε τα δόντια.

OιΆγιοι της Φιλανθρωπίας

http://oodegr.com/oode/synaxaristis/agioi_filanthrwpias_1.htm

Κάθε άνθρωπος, για να είναι αληθινά ελεύθερος να επιλέξει τον τρόπο σκέψης και ζωής του, πρέπει να γνωρίζει τις δυνατές επιλογές. Ιδού λοιπόν ελάχιστοι από τους πολλούς αληθινούς χριστιανούς, που προβάλλουν ανά τους αιώνες ως δάσκαλοι της ανθρωπότητας και παραδείγματα προς μίμηση.

Αγία Ταβιθά της Ιόππης (1^ος αιώνας μ.Χ.), αρχόντισσα προστάτισσα των φτωχών. Όταν πέθανε ξαφνικά, οι φτωχοί της Ιόππης κατέφυγαν θρηνώντας στον απόστολο Πέτρο, που ήρθε στην Ιόππη και την ανέστησε.

Άγιοι Ανάργυροι, γιατροί που ασκούσαν την ιατρική χωρίς «αργύρια» (χρήματα). Είναι περίπου 15. Οι πιο γνωστοί: Κοσμάς και Δαμιανός (στο βίο τους αναφέρεται και μεταμόσχευση ποδιού), και Παντελεήμων. Προστάτες άγιοι της ιατρικής.

Άγιος Σαμψών ο Ξενοδόχος, άγιος Ανάργυρος (6^ος αι.). Τον αναφέρω χωριστά, γιατί είναι ο πατέρας του θεσμού των νοσοκομείων (ο «Ξενών» του ήταν νοσοκομείο).

Άγ. Σεραπίων ο Σιδώνιος, μοναχός. Πουλιόταν δούλος σε ειδωλολάτρες ή αιρετικούς και, με την αγία ζωή του, τους πλησίαζε στο χριστιανισμό. Έδινε στους φτωχούς τα χρήματα και τα ρούχα του και τυλιγόταν με ένα σεντόνι (γι’ αυτό τον έλεγαν κοροϊδευτικά «Σινδόνιο»).

Άγιος Ζωτικός ο Ορφανοτρόφος (4^ος αι.). Περιέθαλπε κρυφά τους λεπρούς στην ΚΠολη, ενώ υπήρχε νόμος να θανατώνονται. Καταδικάστηκε σε θάνατο (τον έσυραν στους δρόμους δεμένο σε δύο άλογα). Προστάτης άγιος των λεπρών.

Άγιος Γεώργιος, άγ. Αντώνιος ο Μέγας, άγ. Στυλιανός, αγία Μελάνη η Ρωμαία, αγία Μακρίνα η Φιλόσοφος κ.π.ά.: μοίρασαν την περιουσία τους στους φτωχούς. Πολλοί απ’ αυτούς αποσύρθηκαν σε μονές ή στην έρημο ως ασκητές.

Άγιος Παυλίνος, επίσκοπος Καμπανίας της Γαλλίας (5^ος αι.): δαπάνησε όλη την περιουσία της Εκκλησίας και τη δική του, για να απελευθερώσει αιχμαλώτους των Βανδάλων, και τελικά απελευθέρωσε το μοναχογιό μιας χήρας προσφέροντας ως αντάλλαγμα τον εαυτό του.

Μέγας Βασίλειος. Γιατρός, μαθηματικός και φιλόσοφος. Μοίρασε τα πάντα και έγινε αρχικά ρήτορας και έπειτα μοναχός. Μετά, ως επίσκοπος Καισαρείας, μετέτρεψε τα μοναστήρια σε συγκρότημα φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Υποδεχόταν τους λεπρούς με φίλημα. Έγραψε και σπουδαία βιβλία περί πλούτου (και εξήγησε πρώτος επιστημονικά τη Γένεση).

Άγιος Μαρτίνος της Τουρ (Γαλλία) ο Θαυματουργός και Ελεήμων, μεγάλο κοινωνικό έργο στη Γαλλία (397μ.Χ.). Προστάτης και των αιρετικών. Πριν γίνει ιερέας, έκοψε το στρατιωτικό μανδύα του για να ντύσει γυμνό ζητιάνο – ο Γκρέκο φιλοτέχνησε σχετικό πίνακα.

Αγία Γενεβιέβη του Παρισιού (περ. 500 μ.Χ.). Μεγάλη ασκήτρια, μητέρα του γαλλικού μοναχισμού. Έσωσε το Παρίσι από την πείνα οργανώνοντας κρυφές μεταφορές τροφίμων κατά την πολιορκεία από τους Φράγκους. Παρ’ όλα αυτά, τα λείψανά της ρίχτηκαν στο Σηκουάνα από την «προοδευτική» Γαλλική Επανάσταση.

Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Αρχικά διάκονος στην Αντιόχεια της Συρίας με μεγάλο φιλανθρωπικό έργο (καθημερινή διατροφή χιλιάδων φτωχών). Τον διόρισαν πατριάρχη ΚΠολης με… απαγωγή (είχε αρνηθεί την πρόταση). Εκεί έτρεφε κάθε μέρα 7.500 φτωχούς. Εκφώνησε μνημειώδη κηρύγματα για τον πλούτο και την κοινωνική αδικία. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους ανθρώπους του πνεύματος όλων των εποχών. Ως γνωστόν, τον καθαίρεσαν και πέθανε στην εξορία. Εξόριστος, έκανε εράνους και μάζευε χρήματα για να απελευθερώνει αιχμαλώτους από τη ληστρική φυλή των Ισαύρων (βάθη Μικράς Ασίας).

Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων, πατριάρχης Αλεξανδρείας με μνημειώδες οργανωμένο φιλανθρωπικό έργο, που περιέθαλψε και Πέρσες αιχμαλώτους πολέμου («εχθρούς»).

Άγιος Ακάκιος, επίσκοπος της Άμιδας (422 μ.Χ.), διέθεσε όλο τον πλούτο της Εκκλησίας για την απελευθέρωση 7.000 Περσών στρατιωτών, αιχμαλώτων των Βυζαντινών.

Άγ. Πέτρος ο Τελώνης (6^ος αι., εποχή Ιουστινιανού), μοίρασε τα πάντα, ακόμη και τα ρούχα του, και τελικά πουλήθηκε δούλος και έδωσε το αντίτιμο από την πώληση του εαυτού του στους φτωχούς.

Άγιος Φιλάρετος ο Ελεήμων. Γαιοκτήμονας με τεράστια περιουσία, που τη μοίρασε μέχρι δεκάρας στους φτωχούς. Προστάτης άγιος των μελισσών.

Άγ. Ιωάννης Βατάτζης, ο Νέος Ελεήμων, αυτοκράτορας της Νίκαιας (ενώ η ΚΠολη ήταν κατακτημένη από τους σταυροφόρους). Μεγάλος πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης, αντιμετώπισε επιθέσεις των Φράγκων, των Βουλγάρων, των Τούρκων και ντόπιων επαναστατών. Φυσικά, δεν είναι άγιος γι’ αυτό, αλλά για την γνήσια χριστιανική ζωή και πολιτική του. Προώθησε οργανωμένα τις επιστήμες και τις τέχνες, την περίθαλψη και την κοινωνική πρόνοια, προστάτευσε τους φτωχούς, τους μοίρασε γη και εμπόδισε τους γαιοκτήμονες να τους εκμεταλλεύονται. Έγιναν συνομωσίες και απόπειρες εναντίον του. Συνέλαβε συνωμότες, τους φυλάκισε τυπικά και μετά τους απελευθέρωσε. Πέθανε από φυσικά αίτια το 1254. Το σώμα του βρέθηκε άφθαρτο και ευοδιάζον. Φυλασσόταν στη Μαγνησία της Μ. Ασίας, αλλά αγνοείται μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922).

Άγιος Ιωσήφ ο Σαμάκος (17^ος αι.), Κρητικός ιερέας με μεγάλο φιλανθρωπικό έργο στον ενετοκρατούμενο Χάνδακα (Ηράκλειο). Το σώμα του φυλάσσεται άφθαρτο στη Ζάκυνθο.

Αγία Φιλοθέη η Αθηναία (17^ος αι.), από τις σημαντικότερες γυναίκες της Ιστορίας. Μοναχή με τεράστιο κοινωνικό έργο στην τουρκοκρατούμενη Αθήνα, προστασία φτωχών, παιδεία, απελευθέρωση σκλάβων, περίθαλψη κακοποιημένων γυναικών κ.λ.π. Την ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου οι Τούρκοι. Το άφθαρτο σώμα της φυλάσσεται στη μητρόπολη Αθηνών.

Άγ. Μητροφάνης του Βορόνεζ (1803), μητροπολίτης Βορόνεζ της Ρωσίας, προστάτης και βοηθός των φτωχών.

Άγ. Ιωάννης της Κρονστάνδης (1908), έγγαμος ιερέας στη Ρωσία με κολοσσιαίο οργανωμένο φιλανθρωπικό έργο σε κάθε τομέα (ορφανά, άστεγους, αλκοολικούς, παιδεία κ.λ.π.). Πνευματικός χιλιάδων ανθρώπων. Θαυματουργός ήδη ενώ ζούσε.

Αγία Ελισσάβετ Θεοδώροβνα (Ρωσία 1918), Πολωνή ορθόδοξη πριγκήπισσα, σύζυγος του Ρώσου Μεγάλου Δούκα Σέργιου Ρωμανώφ. Έχοντας ήδη μεγάλο φιλανθρωπικό έργο, αφοσιώθηκε εντελώς μετά τη δολοφονία του συζύγου της. Έγινε μοναχή ιδρύοντας το μοναστήρι-νοσοκομείο των αγίων Μάρθας και Μαρίας στη Μόσχα, με τεράστια κοινωνική προσφορά. Επειδή ανήκε στην τσαρική οικογένεια, οι μπολσεβίκοι τη σκότωσαν πετώντας την σ’ ένα πηγάδι μαζί με την αγία μοναχή Βαρβάρα και άλλους κρατούμενους.

Άγιος Λουκάς ο Ιατρός, ο Θαυματουργός (Ουκρανία 1961). Διακεκριμένος χειρούργος, καθηγητής του Παν/μίου της Τασκένδης, πολλά έτη εξόριστος για θρησκευτικούς λόγους. Με 4 παιδιά. Άσκησε την ιατρική χωρίς χρήματα, σε άθλιες συνθήκες, συνήθως εξόριστος. Είναι ένας σύγχρονος άγιος Ανάργυρος. Πέθανε τυφλός, ως αρχιεπίσκοπος Κριμαίας.

Άγιος Ιωάννης της Σαγκάης, Μαξίμοβιτς (1966). Αντισυμβατικός επίσκοπος, κοντός, με μπερδεμένη φωνή, συχνά ξυπόλυτος (γιατί είχε δώσει τα παπούτσια του σε ζητιάνους). Κολοσσιαίο φιλανθρωπικό έργο κάθε είδους σε Κίνα, Γαλλία, ΗΠΑ. Μάζευε παιδιά παρατημένα στα σκουπίδια ή κλεισμένα σε οίκους ανοχής. Εξαιρετικά θαυματουργός και διορατικός, ήδη ενώ ζούσε. Το άφθαρτο σώμα του φυλάσσεται στο Σαν Φρανσίσκο.

Η Γερόντισσα Γαβριηλία (Αθήνα 28.2.1992). Μεγάλη ανθρωπιστική προσφορά ως νοσοκόμα σε διάφορες χώρες, ιδίως της Ασίας.

Φράση της: «Μιλάω πέντε γλώσσες, που τις κατανοούν όλοι οι άνθρωποι της γης: γέλιο, κλάμα, άγγιγμα, προσευχή και αγάπη».

Η γιορτή της Παναγίας...

Σήμερα 15 του Αυγούστου ολόκληρος ο Ορθόδοξος Χριστιανικός κόσμος πλημμυρίσε τις εκκλησιές και τα μοναστήρια, και γιότασε τη Μάνα της Χριστιανοσύνης, την Παναγία.

Χιλιάδες πρόσωπα προσκυνητών, βουβά, χλωμά, συλλογισμένα, καταπονημένα, βασανισμένα, σήκωσαν ευλαβικά το βλέμμα τους και ατένεισαν το χαμόγελο Εκείνης, που χύνει βάλσαμο και παρηγοριά σ’ όλων τις καρδιές.Η κατανυκτική αγάπη του λαού μας, ιδιαίτερα προς την Παναγία, η λατρεία και η αφοσίωση του Έλληνα προς την Θεοτόκο, είναι ανάλογη προς την άπειρη στοργή που ξεχειλίζει από τα μάτια Εκείνης προς όλον τον κόσμο.

Και δεν χρειάζονται υψηλονόητοι και βαθυστόχαστοι "θρησκευτικοί" στοχασμοί για να νιώση κάποιος τη θαλπωρή της ματιάς Της, όταν σε κοιτάζη.

Το γονάτισμα του απλοϊκού προσκυνητή μπροστά στην εικόνα Της είναι η πιο γνήσια μεταφυσική διάσταση της ψυχής του.

Εύγλωττα εξομολογητικοί είναι οι στίχοι του Κωστή Παλαμά σε μια μύχια προσευχή του προς την Παναγία στο ποίημά του «Μυστική παράκληση», που είναι μια δραματική, καθαρά εκκλησιαστική έκφραση της ψυχής του:

«Δέσποινα,κανένα φόρεμα τη γύμνια μουδε φτάνει να σκεπάσει

Πρόστρεξε, Μυροφόρα,μονάχα εσένα πίστεψα

και λάτρεψα μονάχα εσένα,

κι ως τώρα μέσ’ στα αιματοστάλαχτα

μιας οργισμένης δύσης

Δέσποινα, στήριξέ με εσύκαι μη μ’ αφήσεις.....

«Η σκέπη και του ανθρώπου εσύ,

τ’ αγγέλου εσύ και η δόξα,

με τη χαρά σου χαίρεται, χαριτωμένη η κτίση!

Μητέρα των ανέλπιδων κι όλου του κόσμου σκέπη,

κάτω από σε και οι ανέλπιδοι κι όλος ο κόσμος ίσοι!

Μπρος στην εικόνα σου γυρτός ο κόσμος με το στόμα

τρεμουλιαστό, κρεμάμενο μόνο απ’ τόνομά σου

κι από τη σκέψη σου, Κυρά, κι από τ’ανάβλεμμά σου,

μ’ ένα τροπάρι μυστικό, με μια πνιχτή μουρμούρα

δυό απέραντα μονόλογα: Χαίρε Χαριτωμένη!...».

Στα κάστρασ' ανιστόρησα

οδηγήτρια

και στ' αδυσώπητοτο κρίμα / απάνουσε ξανάδα

γρηγορούσα...

Μια σύντομη ιστορία τής Ορθόδοξης Εκκλησίας στις Βρετανικές Νήσους

Η Ορθόδοξη Πίστη, όπως υπήρχε από περίπου το 37 μ.Χ. και μέχρι το Μεγάλο Σχίσμα το 1054 μ.Χ.

Η Εκκλησία της Ουαλίας, Αγγλίας, Σκωτίας, Κορνουάλης, Βρετάνης και Ιρλανδίας κατά την 1η χιλιετία του Χριστιανισμού.

Πηγή: http://oodegr.com/

Όταν ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός ίδρυσε την Εκκλησία, έδωσε εντολή στους Μαθητές Του να μεταφέρουν το Ευαγγέλιο έως τα πέρατα της γης. Εντός λίγων δεκαετιών, η Εκκλησία εξαπλώθηκε και στις Βρετανικές Νήσους και σύντομα εγκαταστάθηκε επίσημα ανάμεσα στους λαούς της Βρετανίας.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΤΡΕΙΣ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΧΡΟΝΙΑ

Γνωρίζουμε πλέον ότι οι Βρετανικές (Κασσιτερίδες) Νήσοι έχουν συχνά κατοικηθεί από μια σχετικά ανεπτυγμένη, οργανωμένη κοινωνία επί περίπου 6-7 χιλιάδες χρόνια. Οι αρχαιολογικές αποδείξεις τοποθεσιών όπως το Κάστρο Cadbury στο Σόμερσετ δείχνουν μια αδιάκοπη χρήση τους από προοδευτικούς, εγκατεστημένους λαούς, από περίπου το 3250 π.Χ. μέχρι και το 1060 μ.Χ.. Στην αρχή της περιόδου αυτής, τα εδάφη κατοικούντο από μια φυλή που συχνά αναφερόταν -εσφαλμένα- σε παλαιότερα κείμενα ως "οι Ίβηρες". Οι άνθρωποι αυτοί είχαν μια οργανωμένη θρησκεία, την οποία είχαν από κοινού με τους σύγχρονούς τους στην αρχαία Γαλλία. Η θρησκεία τους τους έκανε αξιόλογους οικοδόμους, παρουσιάζοντας ογκώδεις κατασκευές όπως το Avebury και το υποδεέστερο Stonehenge, που χτίσθηκαν γύρω στο 4700 π.Χ., καθώς και πολλά άλλα οικοδομήματα.

Οι κατοπινοί Κέλτες φαίνεται να μετανάστευσαν σε δύο αρκετά εμφανή κύματα, πιθανώς αρχίζοντας γύρω στο 700-500 π.Χ., και μάλλον απορροφώντας παρά κατακτώντας τους προηγούμενους κατοίκους κατά το διάστημα αυτό: το μεν πρώτο κύμα ήταν οι Goidels (ή Gaels), ακολουθούμενο από τους Βρετανούς.

Οι νεοαφιχθέντες Κέλτες φαίνεται πως ακολούθησαν την θρησκεία των εγχώριων λαών, που ήταν ο δρυϊδισμός. Ο δρυϊδισμός δίδασκε την αιώνια ζωή μετά τον θάνατο, την μετανάστευση των ψυχών, έναν ανώτατο (τριαδικό) θεό, καθώς και ένα πάνθεο κατώτερων θεών. Οι Κέλτες των Βρετανικών νήσων βρίσκονταν στο δυτικότερο άκρο της "Κέλτικης Ημισελήνου" που εκτεινόταν πάνω από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, από τις Βρετανικές Νήσους (Βρετανία) στην Δύση, περνώντας μέσα από την Britony-Galicia στην Ισπανία, την Bretagne-Gaul στην Γαλλία, την Galicia στην νότια Πολωνία, μέχρι την τελευταία Κέλτικη εξάπλωση γύρω στο 300 π.Χ. στην Γαλατία της Μικράς Ασίας.

ΡΩΜΑΪΚΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

Η πρώτη Ρωμαϊκή εισβολή στην Βρετανία άρχισε με την άφιξη του Ιουλίου Καίσαρα το 55 π.Χ.. Μετά από 90 χρόνια ειρήνης, οι Βρετανοί ξεσηκώθηκαν πάλι, και ο Ιούλιος Καίσαρ έστειλε στρατό με διοικητή τον Πλώτιο προκειμένου να κατακτήσει τους πρόσφατα εξεγερθέντες Βρετανούς, το 43 μ.Χ.. Οι Ρωμαίοι ποτέ δεν κατέκτησαν εντελώς τις Βρετανικές Νήσους - άλλωστε αυτό δεν ήταν η πρόθεσή τους, παρά μόνο ήθελαν να εξασφαλίσουν την Γαλλία (Gaul). Η μεταγενέστερη περίοδος Ρωμαϊκής διακυβέρνησης στην Βρετανία μπορεί να χαρακτηριστεί ως μάλλον ειρηνική, με Ρωμαίους και Ρωμαιο-Βρετανούς πολίτες και εν αποστρατεία αξιωματικούς του στρατού να μοιράζονται την διοίκηση σαν μια κατασταλαγμένη και άκρως πολιτισμένη μέση-ανώτερη κοινωνική τάξη. Αν και η διοίκηση εφαρμοζόταν με την Λατινική γλώσσα, η Κελτική γλώσσα παρέμεινε κυρίαρχη σε όλη την χώρα.

Ο ΕΡΧΟΜΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΒΡΕΤΑΝΙΚΕΣ ΝΗΣΟΥΣ

Κατά την παράδοση της Εκκλησίας, ο Χριστιανισμός μεταφέρθηκε από ανθρώπους της περιοχής της Εφέσου, και είχε εγκατασταθεί στις Βρετανικές Νήσους μέχρι το 45 μ.Χ.. Αυτή η πληροφορία ενισχύεται κάπως από το γεγονός ότι η Εκκλησία στις Βρετανικές Νήσους υποστήριζε πως η αρχική Θεία Λειτουργία της ήταν εκείνη του Αγίου Ιωάννου, ο οποίος ως γνωστόν έζησε στην Έφεσο στα κατοπινά του χρόνια. Ο Άγιος Gildas ο Σοφός (Ουαλός μοναχός, μαθητής του Αγίου Illtyd, † 512 μ.Χ.) υποστήριζε στην "Ιστορία" του ότι ο Χριστιανισμός ήρθε στην Βρετανία κατά το τελευταίο έτος του Τιβερίου Καίσαρα, δηλαδή το 37 μ.Χ..

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να σημειώσουμε πως η αρχαιότητα της Βρετανικής Εκκλησίας είχε επιβεβαιωθεί αναμφίβολα από πέντε Παπικές συνόδους: την σύνοδο της Πίζα (1409), την σύνοδο της Κωνστάντης (1417), την σύνοδο της Σενς (1418), την σύνοδο της Σιέννας (1424) και την σύνοδο της Βασιλείας (1413). Και οι πέντε αυτές σύνοδοι όρισαν πως η Εκκλησία στις Βρετανικές Νήσους είναι η παλαιότερη Εκκλησία των εθνικών, παρ' ότι θα ήταν πολιτικά πιο συμφέρον για τους πάπες να το αγνοήσουν αυτό το γεγονός, δεδομένου ότι θα μπορούσαν να είχαν προσβάλει την Γαλλία και την Ισπανία, οι οποίες την εποχή εκείνη ήσαν απείρως πιο ισχυρές από την Αγγλία. Φαίνεται λοιπόν λογικό να υποθέσουμε πως οι καταγεγραμμένες αποδείξεις υπέρ της αρχαιότητας της Εκκλησίας στις Βρετανικές Νήσους θα έπρεπε να ήσαν συντριπτικά πολλές. Ατυχώς, μεγάλο μέρος αυτών των αποδείξεων έχει χαθεί, έχοντας καταστραφεί κατά την διάλυση από τον Ερρίκο Η' των μοναστηριών και τον διασκορπισμό και την καταστροφή των βιβλιοθηκών τους, και τότε, αλλά και κατά την διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου.

Ο Άγιος Αριστόβουλος, ένας εκ των Εβδομήντα Αποστόλων που αναφέρονται στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο (10:1), ο οποίος κοιμήθηκε περίπου το 90 μ.Χ., ήταν, ως Επίσκοπος Βρετανίας, ένας από τους πρώιμους οργανωτές του Χριστιανισμού στους Κέλτες στην Britony και την Βρετανία, σύμφωνα με τον Δωρόθεο Τύρου. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον θεωρεί "Απόστολο της Βρετανίας" και του έχει δώσει τον τίτλο αυτό. Σε αυτόν (και σε άλλους, μαζί του) οφείλουμε τις αρχές της Εκκλησίας στις Βρετανικές Νήσους, γύρω στο 37-45 μ.Χ.

Η νεώτερη αρχαιολογία προτείνει πως τα υπολείμματα του αρχαιότερου κτίσματος εκκλησίας -που έχει αναγνωριστεί ως τέτοιο με βεβαιότητα- χρονολογείται γύρω στο 140 μ.Χ. Γνωρίζουμε επίσης για την ύπαρξη εγχώριων Χριστιανικών ερειπίων παλαιότερης εποχής, στον Νότο της Βρετανίας. Αργότερα βρίσκουμε μια καταγραφή για τον ηγέτη τμήματος της Νοτίου Ουαλίας-Δυτικής Αγγλίας - του Αγίου Lucan, ο οποίος έφερε τον Άγιο Dyfan (συχνά με Λατινοποιημένο το όνομά του, ως Damian) και τον Άγιο Fagan (συχνά με Λατινοποιημένο το όνομά του ως Fugatius) στην περιοχή του, γύρω στο 160-180 μ.Χ.. Μετά έχουμε τον Άγιο Mydwyn και τον Επίσκοπο Άγιο Elvan - και οι δύο τους Βρετανοί - την ίδια ακριβώς περίοδο. Ο Άγιος Elvan λέγεται πως κοιμήθηκε στην πόλη Glastonbury γύρω στο 195 μ.Χ..

Ο Ρωμαίος ιστορικός Τερτυλλιανός σε κείμενό του που γράφτηκε γύρω στο 208 μ.Χ. αναφέρει πως η Εκκλησία στην Βρετανία είχε φτάσει σε περιοχές που δεν είχαν ακόμα κατακτηθεί από τον Ρωμαϊκό Στρατό, κάτι που μας λέει πως η Εκκλησία είχε προχωρήσει πιο πέρα από τις Ρωμαϊκές κτήσεις και πως σίγουρα την θεωρούσαν εγχώρια, όπως σαφέστατα δείχνουν και τα έργα του Αγίου Lucan. Ο Ωριγένης, γράφοντας τριάντα χρόνια αργότερα, επίσης καταγράφει την ύπαρξη της Εκκλησίας στην Βρετανία.

Ο Άγιος Dyfan († 190 μ.Χ.) θεωρείται ο πρώτος Χριστιανός Μάρτυρας των Βρετανικών Νήσων (εξ ου και η ονομασία της πόλεως Merthyr Dyfan νότια της πόλεως Cardiff στην Ουαλία). Οι πρώτοι καταγεγραμμένοι Χριστιανοί Μάρτυρες στην Αγγλία ήσαν: ο λαϊκός Άγιος Alban, ο Επίσκοπος Στέφανος του Λονδίνου, ο Επίσκοπος Σωκράτης της York, ο Επίσκοπος Argulius του Λονδίνου, ο Επίσκοπος Αμφίβαλος του LLandaff, ο Επίσκοπος Νικόλαος του Penrhyn, ο Επίσκοπος Melior της Carlisle, καθώς και άλλοι, κατά το διάστημα 300-304 μ.Χ..

Ο Κωνσταντίνος, γιος του Κωνστάντιου Α' (Χλωρού) και η Φλάβια Ελένη (σύμφωνα με τον Άγιο Αμβρόσιο ήταν πανδοχέας, και σύμφωνα με τον Chesterton και μεταγενέστερους ιστορικούς ήταν πιθανότατα και Βρετανός) συνόδευσε τον πατέρα του από την Boulogne στην York. Εκεί, το 306 μ.Χ., απεβίωσε ο πατέρας του και ο Κωνσταντίνος ανακηρύχθηκε Αύγουστος - ηγέτης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας - στην York. Εν καιρώ έγινε γνωστός στην Ιστορία ως ο Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος ο Μέγας. Ο Κωνσταντίνος, μαζί με τον Licenius εξέδωσαν το λεγόμενο Διάταγμα των Μεδιολάνων για την αναγνώριση του Χριστιανισμού.

Το 314 μ.Χ. ο Επίσκοπος του Eborius (York), ο Επίσκοπος Restitutus του Λονδίνου και ο Επίσκοπος Αδέλφιος του Caerleon και μια μεγάλη συνοδεία είχαν παρευρεθεί στην Σύνοδο της Arles.

Ο Άγιος Αθανάσιος δηλώνει ειδικά πως η Βρετανική Εκκλησία προσυπέγραψε την αποδοχή της στις αποφάσεις της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου που έλαβε χώρα στην Νίκαια το 325.

Ξανά, το 359, Βρετανοί Επίσκοποι παρευρέθηκαν στην Σύνοδο του Rimini. Οι αρχαιολογικές αποδείξεις για την περίοδο αυτή δείχνουν πως τα παρεκκλήσια στο Lullingstone και το Silchester χρονολογούνται από περίπου το 345.

Εν ολίγοις, η Εκκλησία δεν ήταν απλώς καλά εγκατεστημένη σε μεγάλο μέρος των Βρετανικών Νήσων μέχρι αυτήν την περίοδο, αλλά έχουμε και τον ίδιο τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο να μαρτυρεί πως ήταν και πλήρως Ορθόδοξη στην διδασκαλία της. (Chrysostomi Orat.’O Qeos Cristos)

Πολύ σύντομα μετά τον ερχομό του μοναχισμού από την Αίγυπτο στην Ανατολική Αυτοκρατορία, εμφανίστηκε και στην Βρετανική Εκκλησία και πολύ γρήγορα έγινε εξαιρετικά δημοφιλής. Μάλιστα, η Βρετανική Εκκλησία από τον 5ο αιώνα και μετά, οργανώθηκε σε αυστηρά μοναστικές γραμμές - πιθανότατα σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλα τμήματα της Εκκλησίας. Εκατοντάδες μοναστήρια και ερημητήρια - μικρά και μεγάλα - εξαπλώθηκαν σε όλες τις Βρετανικές Νήσους. Ο μοναστικός βίος ασκούσε μεγάλη έλξη στην μυστικιστική τάση του Κέλτικου σκεπτικού.

Η ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ

Κατά την διάρκεια του 4ου αιώνα, η ανατολική Βρετανία άρχισε να υφίσταται επιδρομές από Σάξωνες πειρατές. Η Ρώμη βρέθηκε στην ανάγκη να υπερασπισθεί την Γαλλία και το κέντρο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από επιδρομείς του βορρά. Δεν μπορούσε πλέον να ασχοληθεί με τις επαρχίες της Βρετανίας, και όταν ο Αλάριχος άλωσε την Ρώμη το 410 μ.Χ., η ροή στρατιωτών και διοικητών προς την Βρετανία διακόπηκε εντελώς. Το μεγαλύτερο μέρος της Βρετανίας τώρα περιήλθε σε τοπική διακυβέρνηση, σε μεγάλο βαθμό σύμφωνα με τον εκάστοτε Αρχηγό Οικογένειας ή "Βασιλιά".

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΔΟΥΚΕΣ

Αυτό μας φέρνει στην περίοδο που θα μπορούσε άνετα να περιγραφεί ως περίοδος των Τριών Δουκών (Dux Bellorum), ή Στρατηγών (που πιθανόν να έφεραν τον Κέλτικο τίτλο Pendragon), οι οποίοι ήσαν επικεφαλής των ποικίλων συνδυασμών αποτελούμενων από Κέλτικες Οικογένειες. Ο πρώτος εξ αυτών ήταν ο Vortigern, ο οποίος διοικούσε από την κεντρική Ουαλία και το Gloucester από το 425 περίπου και μέχρι το 457. Μετά τον Δούκα Vortigern ήρθε ο Δούκας Emrys. Ο χρονικογράφος Άγιος Gildas αναφέρει πως ηγείτο των στρατών από το 460 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 480. Φαίνεται πως ο Arthur πήρε την θέση εκείνου περίπου στα μέσα προς το τέλος της δεκαετίας του 480. Ο χρονικογράφος-Ιερέας Nennus σημειώνει πως ο Arthur έφερε επάνω του μια Εικόνα της Παρθένου Μαρίας στην Μάχη του ποταμού Bassas, και μια Εικόνα της Σταύρωσης επί τρεις ολόκληρες ημέρες κατά την διάρκεια της Μάχης του Όρους Badon (Κάστρο Liddington) το 516.

Κατά την περίοδο των Τριών Δουκών, η Εκκλησία ωφελήθηκε τα μέγιστα από την τότε αστική ασφάλεια. Την εποχή του Emrys, ο Άγιος Γερμανός, επίσκοπος της Auxerre, επισκέφτηκε την Βρετανία δύο φορές, συμβουλεύοντας τους Βρετανούς Επισκόπους να ιδρύσουν σχολεία για υποψήφιους χειροτονίας, και εξασφαλίζοντας την εξορία των ελάχιστων εναπομεινάντων Πελαγιανών αιρετικών. Οδήγησε ένα Χριστιανικό στρατό σε μια αναίμακτη απ' ότι φαίνεται νίκη εναντίων των Πικτών και Σαξώνων στον βορρά το 431. Έχει καταγραφεί πως κήρυττε πολύ αποτελεσματικά στο Glastonbury κατά την δεύτερή του επίσκεψή το 447. Από την εποχή αυτή, τα μοναστήρια ως επί το πλείστον διεύθυναν πλέον την Εκκλησία.

Η ΜΟΝΑΣΤΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Το 397 ο Άγιος Ninian ίδρυσε το μοναστήρι του Whitehorn στην επαρχία Galloway και άρχισε να κηρύττει στους Πίκτες και τους Σάξωνες. Αυτό, μαζί με μια πληθώρα από μικρότερα κελιά ερημιτών και ημι-κοινοβιοτικούς μοναχούς, σηματοδότησε την αρχή μιας ανανέωσης στην ζωή της Εκκλησίας στις Βρετανικές Νήσους.

Την περίοδο αυτή, την Εκκλησία την διοικούσαν ως επί το πλείστον τα επαρχιακά μοναστήρια, όπου ο Ηγούμενος διοικούσε την Εκκλησία. Είναι πιθανό (ένα μεγάλο μοναστήρι) να είχε μερικούς Επισκόπους-αναπληρωτές, που τους είχε δοθεί το αξίωμα Επισκόπου λόγω αναγνώρισης της αγιότητας της ζωής τους. Ο Επίσκοπος Χειροτονούσε, Έχριε και Καθαγίαζε, ενώ ο Ηγούμενος διοικούσε. Σε λίγο καιρό, οι θέσεις του Ηγούμενου και του Διοικούντος Επισκόπου άρχισαν να ενώνονται. Συνολικά, η επικρατούσα ατμόσφαιρα ήταν εκείνη της αγιότητας των διαφόρων μοναστικών επισκόπων, ηγουμένων και ερημιτών. Τα μοναστήρια ήσαν τα διοικητικά, μορφωτικά και ιεραποστολικά κέντρα της Εκκλησίας. Από αυτά τα μεγάλα μοναστικά κέντρα η Εκκλησία των Βρετανικών Νήσων είχε αργότερα -κατά την πρώτη χιλιετία- αποστείλει τους περίφημους μοναχούς της σε μακρινά μέρη, όπως: Γερμανία, Κίεβο και Σκανδιναβία. Μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα της ποιότητας των ηγετών της Εκκλησίας την περίοδο αυτή, από τους ακόλουθους ενδεικτικούς αντιπροσώπους:

Το έτος 400 περίπου, ο Διάκονος Calporans της (σημερινής) επαρχίας Cumberland, ο ίδιος γιος Ιερέα, είχε ένα γιο ονόματι Patrick. Γύρω στο 410, τον Patrick τον απήγαγαν Ιρλανδοί επιδρομείς πειρατές και τον πήραν στην Ιρλανδία σαν σκλάβο. Μετά από έξι χρόνια δραπέτευσε και κατέφυγε στην Γαλλία όπου μπήκε σε μοναστήρι και εκπαιδεύτηκε για την Ιερωσύνη. Επέστρεψε στην οικογένειά του κοντά στην περιοχή του Solway of Firth γύρω στο 426 και χειροτονήθηκε Επίσκοπος το 432 όταν εγκαταστάθηκε οριστικά στην Ιρλανδία. Ο Άγιος Patrick διοικούσε ως μοναχός-Επίσκοπος του Armagh τα επόμενα τριάντα χρόνια, ιδρύοντας πολλά μοναστήρια και οικοδομώντας την Εκκλησία της Ιρλανδίας μέχρι την κοίμησή του το 464.

Μέχρι το 450-500 μ.Χ. υπήρχαν γύρω στα 1000-1500 μεγάλα μοναστήρια-μέλη, στην Ουαλία και πιο δυτικά. Την εποχή εκείνη, η Εκκλησία των Βρετανικών Νήσων έτεινε να βλέπει το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ως κέντρο της Εκκλησίας, δεδομένου ότι είχε αποκοπεί σε μεγάλο βαθμό από την Εκκλησία της Ρώμης (αν ήταν ποτέ συνδεδεμένη). Ενώ η διδασκαλία της Βρετανικής Εκκλησίας πιστοποιείται επαρκώς ως απόλυτα Ορθόδοξη (αφού η αίρεση του Πελαγιανισμού δεν απόλαυσε παρά μια παροδική δημοτικότητα στην Βρετανία και απ' ότι φαίνεται είχε εξαλειφθεί πλήρως μέχρι την δεκαετία του 420-439), το σύστημα της Εκκλησιαστικής διοίκησης και η γενική ατμόσφαιρα διέφεραν αισθητά από τα αντίστοιχα της Εκκλησίας της Ρώμης.

Γεννηθείς μόλις μετά την αλλαγή του αιώνα, ο Illtyd έγινε αυλικός και υπουργός στην Ουαλία. Εγκατέλειψε εκείνη τη ζωή και εγκαταβίωσε στο μοναστήρι στο Llancarvan κάτω από την καθοδήγηση του ηγουμένου της Μονής, Αγίου Cadoc. Αργότερα, ο Άγιος Illtyd έφυγε από το Llancarvan και πήγε να ηγηθεί της μεγάλης Μονής του Llantwit (Llanilltyd) το οποίο αργότερα έγινε γνωστό ως "το σπίτι των αγίων" επειδή ανέδειξε τόσους πολλούς ηγέτες της Εκκλησίας. Ο Άγιος Illtyd κοιμήθηκε το 470 και η μνήμη του τιμάται την 6η Νοεμβρίου.

Ο Άγιος David (στην τοπική γλώσσα Dewi Sant) γεννήθηκε νωρίς τον 5ο αιώνα, μορφώθηκε στο Hen Vynyw και εκπαιδεύτηκε για την Ιερωσύνη επί δέκα έτη κάτω από τον γραφέα Paulinus. Ίδρυσε την άκρως ασκητική Μονή της Menevia. Ό Άγιος David ως Ηγούμενος έγινε γνωστός για τα έργα ελεημοσύνης, τον ακραίο ασκητισμό του και την συνήθειά του να κάνει αμέτρητες μετάνοιες. Η Σύνοδος της Brevi τον εξέλεξε Αρχιεπίσκοπο και ως έδρα του ορίσθηκε η Menevia (σήμερα Αγ.David).

Η Ιστορία μας λέει πως μερικοί από τους πιο ισχυρούς ηγέτες της Βρετανικής Εκκλησίας (Άγιος David, Αρχιεπίσκοπος της Menevia, Άγιος Padarn, Επίσκοπος της Avranches και Άγιος Teilo, κατόπιν Αρχιεπίσκοπος της Menevia) έκαναν υπακοή στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων σε μια προφανώς σκόπιμη προτίμηση, αντί οποιουδήποτε άλλου Εκκλησιαστικού ηγέτη. Είναι πιθανό κάποιοι να είχαν όντως λάβει το αξίωμά τους από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων. Στο Κέλτικο σκεπτικό, το κέντρο της Εκκλησίας ήταν ο τόπος της διακονίας του Χριστού. Ο Άγιος David λέγεται πως είχε ταξιδέψει και σε άλλες Κέλτικες χώρες, και έχουμε καταγεγραμμένες αναφορές της παρουσίας του σε Cornwall και Brittany το 547-548. Η επιρροή του ήταν τεράστια σε όλη την επικράτεια των Βρετανικών Νήσων, και σε αυτήν οφειλόταν μεγάλο μέρος της συνένωσης της Εκκλησίας και η διατήρηση του κλήρου και του λαού σε αυστηρή πειθαρχία. Ο Άγιος David κοιμήθηκε το 601, και η Εορτή του είναι εθνική εορτή της Ουαλίας, την 1η Μαρτίου.

Ο Άγιος Columcille γεννήθηκε το 521 στο Gartan. Ταξίδεψε με μερικούς μοναχούς στην Iona της Σκωτίας, όπου ίδρυσε το περίφημο μοναστήρι της Iona, πάνω σε ένα νησί επί μιας ακτής του Ατλαντικού. Εκεί έζησε, εναλλάξ στο ερημητικό κελί του και διοικώντας την Μονή. Έστελνε τους μοναχούς του να κηρύττουν στον λαό. Από τον Ηγούμενο-διάδοχό του, τον Άγιο Adamnan, έχουμε μια βιογραφία που μας λέει περιγραφικά για ένα ψηλό άνδρα με πολύ ισχυρή προσωπικότητα, ο οποίος θαυματουργούσε κατά την διάρκεια της ζωής του.

Ο Columcille έχτισε το Μοναστήρι της Iona και ίδρυσε βοηθητικά μοναστήρια στο Hinba, το Maglunge και το Diuni. Τρία διασωθέντα ποιήματα αποδίδονται σε αυτόν, συμπεριλαμβανομένου του ποιήματος "Altus Prosator" με θέμα την άλλη ζωή και την Τελική Κρίση. Έδινε μεγάλη προσοχή στην εκπαίδευση των μοναχών, εκ των οποίων μερικοί ήσαν μεταστραφέντες από τους Αγγλο-Σάξωνες επιδρομείς της ανατολικής Βρετανίας. Χάρη σε αυτόν μεταστράφηκε ο βασιλιάς των Πικτών Bude, και το 574, έστεψε τον βασιλιά Aiden της Dalriada. Ο Columcille ήταν Επίσκοπος με μεγάλη επιρροή στην Σκωτία και στην Ιρλανδία, καθώς επίσης και σε ολόκληρη την βόρειο Αγγλία, μέχρι τη κοίμησή του, λίγο πριν τον Όρθρο, την 9η Ιουνίου, 597.

Η ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΚΕΛΤΩΝ ΚΑΙ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΣΑΞΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Μετά την Μάχη του Όρους Badon, οι Βρετανοί δεν μπορούσαν πλέον να διατηρήσουν τα εδάφη τους. Οι Σάξωνες μετανάστευαν όλο και περισσότερο από την Ευρώπη, γεμίζοντας την Σαξονική Ακτή και προχωρώντας δυτικά. Ίδρυσαν ένα πλήθος ειδωλολατρικών βασιλειών στα νοτιοανατολικά μέρη, και βορειοδυτικά από αυτό που σήμερα είναι Αγγλία.

Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ

Το 597 μ.Χ. το Πατριαρχείο της Ρώμης αποφάσισε να εξαπολύσει κάτι πού μπορεί να περιγραφεί μόνο ως εκκλησιαστική εισβολή στις Βρετανικές Νήσους. Αυτό πήρε την μορφή μιας απρόσκλητης "αποστολής" που εγκαινιάσθηκε από τον Άγιο Αυγουστίνο στο Canterbury, παρά το γεγονός ότι βρήκε τον Επίσκοπο Liuthard και την εκκλησία του Αγίου Martin να υπάρχουν ήδη εκεί, στο Canterbury. Ο Επίσκοπος Liuthard είχε στενές σχέσεις με την αυλή του Βασιλιά Ethelbert ο οποίος μπορεί να μην ήταν Χριστιανός ο ίδιος, όμως η Βασίλισσα Bertha ήταν. Απτόητος από την προΰπαρξη της επί μακρόν εγκατεστημένης Εκκλησίας στις Βρετανικές Νήσους, ο Αυγουστίνος συνέχισε να εργάζεται ανάμεσα στου μη-Χριστιανούς Σάξωνες εισβολείς που ζούσαν στο Kent.

Δηλώσεις πως ο Αυγουστίνος ήταν Προκαθήμενος της Βρετανίας είναι αναξιόπιστες, δεδομένου ότι η Εκκλησία στις Βρετανικές Νήσους ήδη είχε τον Προκαθήμενό Της - τον διάδοχο του Αγίου David, (ο οποίος κοιμήθηκε περίπου 20 χρόνια πριν από την άφιξη του Αυγουστίνου). Η Εκκλησία στις Βρετανικές Νήσους είχε περίπου 120 επισκόπους και πολλές χιλιάδες Ιερείς, Μοναχούς και Μοναχές. Ο Αυγουστίνος προσπάθησε να διαμαρτυρηθεί για το κύρος του Πάπα Γρηγορίου του Μεγάλου, αλλά οι προσπάθειές του δεν είχαν σε μεγάλο βαθμό επιτυχία, πιο πέρα από την νοτιοανατολική γωνία του νησιού, όπου είχε εργασθεί να μεταστρέψει τους Σάξωνες εισβολείς.

Προκειμένου να λυθούν κάποιες διαφορές ανάμεσα στην Εκκλησία στις Βρετανικές Νήσους και την εισβάλλουσα Ρωμαϊκή αποστολή, συγκλήθηκε σύνοδος το 664 στο Whitby της επαρχίας Yorkshire, με αποτέλεσμα να συγχωνευθεί επίσημα η Κέλτικη Εκκλησία με την Ρωμαϊκή "αποστολή" σε μια Εκκλησία, αν και το Κελτικό τμήμα συνέχισε τα δικά του έθιμα, στη δική τους περιοχή της Βρετανίας. Επειδή αυτή η συγχώνευση ήταν σύγχρονη με την μεγάλης κλίμακας μεταστροφή των Αγγλοσαξόνων εισβολέων της ανατολικής Αγγλίας, αυτή η συνεχιζόμενη Εκκλησία ήταν Κελτο-ΑγγλοΣαξονική στην υφή της, και άρχισε να προσλαμβάνει τον χαρακτήρα και των δύο φυλών. Ήταν ένα αναπόσπαστο τμήμα της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, και, δεδομένου ότι ο Παπισμός την εποχή εκείνη δεν είχε καλά-καλά αναπτυχθεί με την έννοια που σήμερα τον γνωρίζουμε, αυτή η Εκκλησία των Βρετανικών Νήσων παρέμεινε Τοπική Εκκλησία, εντός της οικουμενικής Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας.

Το έτος 666, ο Άγιος Theodore της Ταρσού, Έλληνας Μοναχός, διορίσθηκε στην Έδρα του Canterbury. Αφίχθηκε εκεί το 669 στην ηλικία των 67 και άρχισε μια εικοσαετή επισκοπή προσπαθώντας να πείσει τους Βρετανούς Επισκόπους να τον δεχθούν για Αρχιεπίσκοπο. Ο Theodore βρήκε την Ρώμη αντίθετη με ορισμένες από τις αποφάσεις του, προφανώς στις διαφωνίες του με τον Άγιο Wilfrid. Στο τέλος, ενώ έκανε πολλά για να οργανωθεί η Εκκλησία στις Βρετανικές Νήσους - τις τόσο διαιρεμένες από την Σύνοδο του Whitby - η δύναμή του εκτεινόταν μόνο στο Αγγλοσαξονικό τμήμα της χώρας. Ο Theodore εγκαινίασε σειρά Ιερών Συνόδων, αρχίζοντας με εκείνη του Hertford το 672, όπου συμφωνήθηκαν οι περίφημες δέκα αποφάσεις, παράλληλες σε αξία με τους Κανόνες της Συνόδου της Χαλκηδόνας. Η δεύτερη Σύνοδος στο Hatfield παρήγαγε μια δήλωση Ορθοδοξίας που ήταν σχετική με την διαμάχη του Μονοθελητισμού.

Στο τέλος του 7ου αιώνα, ο Άγιος Wilfrid, τώρα πλέον Επίσκοπος της York, ζήτησε από τον Πατριάρχη της Ρώμης να μεσολαβήσει στην διαμάχη του με τον Άγιο Theodore, Αρχιεπίσκοπο του Canterbury.

Όταν το ζήτημα τέθηκε ενώπιον της Witenagamot (την Βασιλική Βουλή), τα μέλη της (Αντιδήμαρχοι, Ακόλουθοι Φεουδαρχών και Επίσκοποι) απέρριψαν την απόφαση του Πάπα. Το Witenagamot είπε, ουσιαστικά, "Ποιος είναι αυτός ο Πάπας και τι είναι αυτές οι αποφάσεις του; Τι σχέση έχουν αυτές με εμάς, ή εμείς με αυτές;" Ως απάντηση, έκαψαν την Παπική περγαμηνή και έβαλαν τον Wilfrid στην φυλακή, επειδή τόλμησε να ζητήσει βοήθεια από έναν παρείσακτο.

Το 747, η αρχή αυτή ξανατέθηκε ως θέμα - και εξ' ίσου απροκάλυπτα. Είχε γίνει εισήγηση στο Witenagamot να παραπέμπονται τα δύσκολα ζητήματα στον Επίσκοπο της Ρώμης, ως πρώτος μεταξύ ίσων. Το Witenagamot, όμως, δήλωσε πως θα υποτασσόταν μόνο στην δικαιοδοσία του Βρετανού Αρχιεπισκόπου.

Η ΕΠΤΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ

Η περίοδος της λεγόμενης "Επταρχίας" εκτεινόταν από το 600 μέχρι περίπου το 850 και οφείλει το όνομά της στην υπεροχή των νέων Σαξονικών βασιλειών - Kent, Wessex, Northumbria, Mercia, East Anglia, Essex και Sussex - που λέγεται σήμερα Αγγλία. Δεν ήταν μια πολιτικά σταθερή περίοδος, με συνεχείς αγώνες για υπεροχή ανάμεσα στα βασίλεια αυτά, βοηθούμενοι από τους οποιουσδήποτε συμμάχους μπορούσαν να συγκεντρώσουν. Στην αρχή της περιόδου, το Kent ήταν ο απόλυτος ηγεμόνας του Essex και του Sussex και ίσως το πιο ισχυρό βασίλειο στην Βρετανία. Όμως κατά τον 6ο αιώνα, το βασίλειο της Northumbria άρχισε να είναι κυρίαρχο. Η Northumbria αποτελείτο από δύο τμήματα, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου μέρους της σύγχρονης επαρχίας Yorkshire. Κάτω από τον Βασιλιά Edwin, ενσωματώθηκε το Σαξονικό βασίλειο της Berenice, το οποίο στην αρχή δεν ήταν Χριστιανικό. Σύντομα όμως μεταστράφηκε. Στο βορεινό τμήμα του βασιλείου ο Edwin έχτισε το Edwins Burgh (=Edinburgh-Εδιμβούργο) στον Κόλπο του Forth.

Ο Edwin σκοτώθηκε σε μάχη με τις μικτές στρατιές του ειδωλολατρικού βασιλείου της Mercia και το Χριστιανικό Βασίλειο της Ουαλίας το 632. Οι αδελφοί Oswald και Oswy είχαν, κατά την βασιλεία του Edwin, ζήσει στο Μοναστήρι της Iona. Με τον θάνατο του Edwin, ο Oswald οδήγησε ένα στρατό της Northumbria εναντίον των Αγγλοσαξόνων και έγινε Βασιλιάς της Northumbria. Το 634 ο Άγιος Aidan, κατόπιν προσκλήσεως του Βασιλιά Oswald, ήρθε από το Μοναστήρι της Iona, για να εγκαταστήσει την Έδρα του στο Lindisfarne, ως Επίσκοπος όλης της Northumbria. Εδώ ίδρυσε το μοναστήρι του, το οποίο επάνδρωσε με μια ομάδα μοναχών που τον είχαν συνοδεύσει από την Iona. Ο Oswald φονεύθηκε σε μάχη το 642 και αργότερα ανακηρύχθηκε άγιος από την Εκκλησία.

ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ

Πριν από τον θάνατό του, ο Βασιλιάς Penda δέχθηκε τους ιεραποστόλους μοναχούς του Αγίου Aidan στην Mercia, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την μεταστροφή αυτού του Σαξονικού βασιλείου. Ο γιος του έλαβε το Βάπτισμα και νυμφεύθηκε μια Χριστιανή Πριγκήπισσα. Κατά το μεγαλύτερο μέρος του επόμενου αιώνα το Βασίλειο της Mercia, επαρχία που διέσχιζε την περιοχή νότια του ποταμού Humber μέχρι τον Τάμεση και από τα σύνορα της Ουαλίας μέχρι τον Κόλπο Wash, ήταν σε άνοδο. Η υπεροχή της Mercia αποκορυφώθηκε την περίοδο της βασιλείας του Βασιλιά Offa (757-796).

Ο Βασιλιάς Offa θεωρείται ο πρώτος Βασιλιάς που είχε τον χαρακτηρισμό Βασιλεύς Πάσης Αγγλίας. Συναλλασσόταν με τον νεώτερό του Ευρωπαίο σύγχρονο, τον Αυτοκράτορα Καρλομάγνο ως ίσο, υπογράφοντας μαζί του το 796 μια εμπορική συμφωνία, ενώ έχει καταγραφεί πως και ο Καρλομάγνος τον θεωρούσε εξέχοντα κυβερνήτη.

Το 850-851 ειδωλολάτρες Δανοί επιδρομείς, που είχαν για αρκετό διάστημα αρκεσθεί με καλοκαιρινές επιδρομές, αποφάσισαν να περάσουν τον χειμώνα στην Νήσο Thanet στον νότο. Αυτό ήταν ουσιαστικά η αρχή της τρομερής επιδρομής των Δανών, που θα έδινε στην Εκκλησία τόσους πολλούς Μάρτυρες, ειδικά μέσα στο έτος 870.

Ο Βασιλιάς Alfred τελικά νίκησε τους Δανούς και εδραίωσε την ηγεμονία του, διατηρώντας την ειρήνη μέχρι που οι Δανοί ξαναεπιτέθηκαν από την Γαλλία το 892. Τελικά ηγήθηκε της νίκης επ' αυτών το 896-897.

Ο Offa και ο Alfred ήσαν - δικαιωματικά - νομοθέτες και λόγιοι, Χριστιανοί Βασιλείς που έχτισαν ένα εκπαιδευτικό σύστημα και που γενικά ενθάρρυναν την μάθηση και την επέκταση της Εκκλησίας.

Η Ορθοδοξία της Εκκλησίας στις Βρετανικές Νήσους έπαυσε, με την εισαγωγή παπικών επισκόπων μετά από την Μάχη στο Hastings τον Οκτώβριο του 1066, όπου ο Νορμανδός Δούκας William, χρηματοδοτημένος από τον σχισματικό πλέον Παπισμό, εισέβαλλε στην Βρετανία.

Τα Βρετανικά Νησιά γύρω στο 802 μ. Χ.

Η Θεοτοκολογία στην υμνολογία των Θεομητορικών εορτών

Δημητρίου Ι. Τσελεγγίδη Καθηγητή Θεολογικής σχολης Α.Π.Θ.

Η αναφορά στο πρόσωπο της Θεοτόκου συναντάται στην όλη ζωή της Εκκλησίας, αλλά με ιδιαίτερα χαρακτηριστικό τρόπο συναντάται στην εικονογραφία, την θεία λατρεία και την υμνογραφία. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις το πρόσωπο της Θεοτόκου δεν είναι αυτονομημένο, αλλά σχετίζεται πάντοτε άμεσα με τον Θεάνθρωπο Υιό της. Την αλήθεια αυτή βεβαιώνουν με τον δικό τους καλλιτεχνικό τρόπο οι τοιχογραφίες της Θεοτόκου ως Πλατυτέρας των Ουρανών

1. Με την καθιέρωση της εικονογραφήσεως της Θεοτόκου ως Πλατυτέρας στο τετρατοσφαίριο της κόγχης του ιερού βήματος η Εκκλησία προβάλλει έντονα την δογματική σημασία, που έχει η εικόνα της Θεοτόκου. Αλλά και οι εικόνες της Αειπαρθένου Μαρίας με το θείο βρέφος 2 στο τέμπλο -στην πιο τιμητική θέση, δίπλα και δεξιά στο Χριστό- αισθητοποιούν την παραπάνω σύνδεση, ενώ παράλληλα το όνομα «Θεοτόκος», με το οποίο επιγράφονται οι εικόνες της, «άπαν το μυστήριον της οικονομίας συνίστησι»

3. Και στην θεία λατρεία, άλλωστε, είναι έντονα εμφανής η σύνδεση της Θεοτόκου με τον Χριστό. Αυτό βεβαιώνουν χαρακτηριστικά η ιδιαίτερη «μερίδα» της στην Προσκομιδή (από τον 12° αιώνα) κατά την Θεία Λειτουργία, όπως και η εξαιρετικά τιμητική μνεία της στην Αναφορά αμέσως μετά την επίκληση του Αγίου Πνεύματος για τον καθαγιασμό των τιμίων δώρων. Το πιστοποιούν ακόμη και όλοι οι ύμνοι, τους οποίους ψάλλει η Εκκλησία προς την Θεοτόκο κατά τις διάφορες Θείες Λειτουργίες

4. Αλλά και γενικότερα από την όλη υμνογραφία της Εκκλησίας μας δεν λείπει ποτέ η αναφορά στην Θεοτόκο. Έτσι, μνεία της Θεοτόκου γίνεται στην ενάτη Ωδή και στα Θεοτοκία, τα οποία συνοδεύουν όλους τους ύμνους, που αναφέρονται στον Χριστό και τους αγίους. Είναι λοιπόν αυτονόητο, ότι δεν υπάρχει υμνογραφία σε δεσποτική εορτή ή σε εορταζόμενο άγιο, στην οποία να μη γίνεται οπωσδήποτε και αναφορά στην Θεοτόκο. Όλες αυτές οι αναφορές πιστοποιούν με τον πιο εμφαντικό τρόπο τη σημασία που αποδίδει η Ορθόδοξη Εκκλησία στο πρόσωπο της Θεοτόκου, το οποίο συνδέοντάς το άμεσα με τον Χριστό, το συνδέει κατ' επέκταση και έμμεσα με τη σωτηρία των ανθρώπων και του προσδίδει έτσι κατεξοχήν χριστολογικό και ταυτόχρονα σωτηριολογικό περιεχόμενο. Χριστολογία, λοιπόν, Σωτηριολογία και Θεοτοκολογία συνδέονται στενά σ' ολόκληρη την υμνογραφία που αναφέρεται στη μητέρα του Θεού. Αυτό μέσα στο πλαίσιο της Ορθοδοξίας είναι πολύ φυσικό, αφού χαρακτηριστικό γνώρισμα της ορθόδοξης υμνογραφίας είναι το έντονα δογματικό περιεχόμενό της. Το δογματικό αυτό περιεχόμενο εκφράζουν με ιδιαίτερη έμφαση τα Απολυτίκια αλλά και όλοι οι ύμνοι των θεομητορικών εορτών.

Η γέννηση της Θεοτόκου ήταν μήνυμα χαράς σε όλη την οικουμένη, γιατί από αυτήν θα γεννιόταν ο Χριστός, ο οποίος καταργώντας την προγονική κατάρα θα μας έδινε την δυνατότητα να μετέχουμε στην αιώνια ζωή5.

Ζώντας οι πιστοί μέσα στη λατρεία τον λειτουργικό χρόνο -συμπυκνωμένο δηλαδή το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον- βλέπουν στα Εισόδια της Θεοτόκου την «προκήρυξη» της σωτηρίας των ανθρώπων6, ενώ στον Ευαγγελισμό της την φανέρωση του μυστηρίου της σωτηρίας, που συνοψίζεται στο ότι ο Υιός του Θεού γίνεται υιός της Παρθένου, η οποία αποβαίνει κατά τον χαιρετισμό του αρχαγγέλου Γαβριήλ η «κεχαριτωμένη»7. Και αυτό εξαιτίας του πλούτου της Χάριτος που δέχτηκε με τον Ευαγγελισμό της, κατά την σύλληψη δηλαδή του Θεού Λόγου στη μήτρα της.

Τα γεγονότα της ζωής της Θεοτόκου, τα οποία συνδέονται με το έργο της σωτηρίας, ξεπερνούν τους όρους, την «τάξη» της φύσεως και την επιστημονική έρευνα και κινούνται στον χώρο του μυστηρίου8, γι' αυτό και κατανοούνται μόνο με την πίστη9. Η Θεοτόκος γεννημένη από βιολογικά στείρα μητέρα διέλυσε την πνευματική στείρωση της φύσεώς μας, έγινε η απαρχή της καρποφορίας της Χάριτος και η απαρχή της σωτηρίας των ανθρώπων10. Συλλαμβάνοντας τον Θεάνθρωπο «εκ Πνεύματος αγίου», κατά άσπορο δηλαδή και ανέκφραστο τρόπο11, πραγματοποίησε τον συμβολισμό της ράβδου του Ααρών, που βλάστησε12. Φέρνοντας στη μήτρα της τον Χριστό έγινε το κατοικητήριο και το «όχημα» της όλης θεότητας13, ο θείος ναός της «αϊδίου ουσίας», η «έμψυχος κιβωτός» της δόξας του Θεού14, ο «πυρίμορφος θρόνος»1516.

Έγινε «δοχείον» και «βασιλικός θάλαμος», όπου πραγματώθηκε «δημιουργική δυνάμει» το παράδοξο μυστήριο της ανέκφραστης ενώσεως των δύο ξένων μεταξύ τους φύσεων στο πρόσωπο του Θεού Λόγου17. Και αυτό έγινε με τη μία και κοινή θέληση και ενέργεια του Τριαδικού Θεού, με την ευδοκία του Θεού Πατέρα και την συνεργία του αγίου Πνεύματος. «Παρθενική γαστήρ τον Υιόν υποδέχεται», ψάλλει η Εκκλησία, «Πνεύμα άγιον καταπέμπεται· Πατήρ άνωθεν ευδοκεί και το συνάλλαγμα κατά κοινήν πραγματεύεται βούλησιν»18. Εδώ είναι εμφανής ο τριαδολογικός χαρακτήρας του ύμνου που αναφέρεται στη Θεοτόκο, στο πρόσωπο της οποίας υμνείται και δοξάζεται το μυστήριο της Αγίας Τριάδος. του βασιλέως Χριστού και η «άφλεκτος βάτος» του αΰλου πυρός της θεότητας, που καθαρίζει και φωτίζει τις ψυχές των ανθρώπων

Γεννώντας τον Χριστό, που είναι η πραγματική ζωή, έγινε η Θεοτόκος «μητέρα»19 και «τροφός της ζωής»20 και αναδείχτηκε ανώτερη απ' όλα τα κτίσματα21. Έγινε η «μετάρσιος κλίμαξ», απ' όπου κατέβηκε ο Θεός στους ανθρώπους και παράλληλα η «γέφυρα», που τους μεταφέρει στους ουρα­νούς22. Με τη γέννα της συνέδεσε οντολογικά την επίγεια με την ουράνια πραγματικότητα23, το κτιστό δηλαδή και το άκτιστο, πράγμα που εγγυάται την πραγματική λύτρωσή μας24. Χάρη σ' αυτήν, που γέννησε τον σωτήρα Χριστό, απελευθερωθήκαμε από την αμαρτία και τον θάνατο, απαλλα­χθήκαμε από την φθορά, ανακαινισθήκαμε και τέλος θεωθήκαμε. Η θέωση ως «άληκτος ζωή» εν Χριστώ αποτελεί το κορυφαίο περιεχόμενο της σωτηρίας μας25. Εύλογα, λοιπόν, η Θεοτόκος θεωρείται ως χαρά και αγαλλίαση του γένους των ανθρώπων26.

Η Θεοτόκος παρέμεινε με υπερφυσικό τρόπο παρθένος κατά και μετά την γέννηση του Χριστού, γι' αυτό και υμνείται ως αειπάρθενος27. Η «άσπιλη και αμόλυντη»28 μητέρα του Θεανθρώπου δεν διέφυγε την βασική συνέπεια της προπατορικής αμαρτίας, τον θάνατο, γιατί βέβαια η αγνότητα της Θεοτόκου δεν προϋποθέτει αποδέσμευσή της από τις συνέπειες της αδαμιαίας πτώσεως. Η Θεοτόκος λοιπόν πέθανε, ο τάφος της όμως έγινε «κλίμαξ προς ουρανόν», γιατί έχοντας θεοδόχο το σώμα της μεταστάθηκε στον ουρανό29. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η μετάσταση της Θεοτόκου δεν αποτελεί δογματική διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γι' αυτόν, άλλωστε, το λόγο δεν αναφέρουν τίποτε για την μετάσταση της Θεοτόκου οι αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων και η Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως του κατεξοχήν δογματικού θεολόγου της Εκκλησίας, αγίου Ιωάννη Δαμασκηνού. Ωστόσο, η Ορθόδοξη Εκκλησία δέχεται την μετάσταση της Θεοτόκου ως μια κατά χάρη ενέργεια του Θεού, που αποβλέπει να διαφυλάξει την μητέρα του Θεανθρώπου από την «διαφθορά» του θανάτου, πράγμα που αποτελεί μια κατά πρόληψη πραγμάτωση της αναστάσεως30.

Οι πιστοί αναγνωρίζοντας την παρρησία της Θεοτόκου προς τον Υιό της ζητούν την επίμονη και αδιάλειπτη παράκλησή της προς αυτόν για την σωτήρια τους31, την οποία πραγματώνει κυριολεκτικά μόνον ο ίδιος ο Χριστός32. Η συμβολή της Θεοτόκου στο έργο της σωτηρίας των ανθρώπων ήταν έμμεση αλλά πολύ σημαντική, αφού η ίδια έγινε «σκηνή της προς Θεόν καταλλαγής»33 των ανθρώπων με την σύλληψη του Θεανθρώπου στη μήτρα της. Προσλαμβάνοντας ο Θεός Λόγος την ανθρώπινη φύση από την Θεοτόκο έδωσε την οντολογική δυνατότητα στον άνθρωπο να μετέχει χαρισματικώς στην άκτιστη ζωή του Θεού. Όταν λοιπόν οι πιστοί λένε στην Θεοτόκο: «διά σου τω Θεώ κατηλλάγημεν»34, αναφέρονται στο γεγονός της σαρκώσεως του Θεού Λόγου, που εγγυάται το έργο της συμφιλιώσεώς τους με τον Θεό και την ίδια τη σωτηρία τους. Αλλά οι πιστοί εκτός από την λύτρωσή τους από τον εσχατολογικό θάνατο ζητούν τις πρεσβείες και τις ικεσίες της Θεοτόκου για την απελευθέρωσή τους και από τους ποικίλους πειρασμούς και κινδύνους, που απειλούν τη σωτηρία τους35. Έτσι ερμηνεύεται η συχνή αναφορά της υμνογραφίας στο πρόσωπο της Θεοτόκου, η οποία σε καμιά περίπτωση δεν τοποθετείται στο επίπεδο του άκτιστου Θεού. Η Θεοτόκος, ως μητέρα του Θεού και μέτοχος της θείας Χάριτος περισσότερο από κάθε άλλο κτίσμα, αποτελεί την κατεξοχήν πρέσβυ της Εκκλησίας προς τον Υιό της. Η πρεσβεία αυτή για τους πιστούς, όπως, άλλωστε, και η πρεσβεία όλων των αγίων, πρέπει να νοείται μέσα στα εκκλησιολογικά πλαίσια, μέσα δηλαδή στη σχέση της θριαμβεύουσας με την στρατευμένη Εκκλησία.

Η διδασκαλία της Εκκλησίας για την Θεοτόκο, όπως αυτή διαφαίνεται μέσα από την υμνογραφία των θεομητορικών εορτών, δεν διαφοροποιείται από τις δογματικές αποφάνσεις των Οικουμενικών Συνόδων, που ασχολήθηκαν με τη μητέρα του Θεανθρώπου. Ακόμη και όταν γίνεται λόγος στην υμνογραφία για τα γεγονότα της ζωής της Θεοτόκου, που αντλούνται από μη έγκυρες πηγές (όπως είναι λ.χ. τα Απόκρυφα κείμενα), η δογματική διδασκαλία που προϋποθέτουν ή εκφράζουν, παραμένει σύμφωνη ή τουλάχιστον δεν έρχεται σε αντίθεση με την όλη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας. Έτσι, η σχετική υμνογραφία που αναφέρεται στον θάνατο και την μετάσταση της Θεοτόκου και συναντάται σε πατερικές Ομιλίες και στην εικονογραφία, όχι μόνο δεν προσκρούει στην δογματική διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας για τις πανανθρώπινες συνέπειες του προπατορικού αμαρτήματος, αλλά και την εκφράζει με πολλή συνέπεια. Η μετάσταση της Θεοτόκου προϋποθέτει τον θάνατό της, ο οποίος βεβαιώνει κατά τον πιο αδιαμφισβήτητο τρόπο, ότι και αυτή δεν ήταν απαλλαγμένη από τις συνέπειες της πτώσεως.

Αντίθετα, ο Ρωμαιοκαθολικισμός, επειδή δέχεται την Θεοτόκο απαλλαγμένη τελείως από το προπατορικό αμάρτημα, οδηγήθηκε αναπόφευκτα στα νέα δόγματα που θέσπισε γι' αυτήν, το δόγμα δηλαδή της άσπιλης συλλήψεώς της (1854) και της ενσώματης μεταστάσεώς της (1950). Τα νέα αυτά δόγματα του Ρωμαιοκαθολικισμού οφείλονται όχι μόνο στις εσφαλμένες ανθρωπολογικές προϋποθέσεις του, αλλά κυρίως στην αυτονόμηση της Θεοτόκου από την Χριστολογία της μίας και αδιαίρετης Εκκλησίας, πράγμα που κατέληξε και στην ανάπτυξη της γνωστής, ανεξάρτητης «μαριολογίας» της.

* Πρωτοδημοσιεύτηκε στο Περιοδικό Γρηγόριος ο Παλαμάς, 709 (1986), σ. 22-27, με τον τίτλο: «Η Θεοτόκος κατά την υμνογραφία των Θεομητορικών εορτών».

1. Η ονομασία της Θεοτόκου ως Πλατυτέρας των Ουρανών οφείλεται σε χριστολογικούς λόγους. Τους χριστολογικούς αυτούς λόγους εκφράζει και η υμνογραφία του Ευαγγελισμού, όταν λέει για την Θεοτόκο, ότι «ον οι ουρανοί ουκ εχώρησαν, η νηδύς σου κεχώρηκεν ευλογημένη». Βλ. Μηναίον Μαρτίου, Έκδοσις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1973, σελ. 96.
2. Η εικόνα της Θεοτόκου έχει κατά πρώτο λόγο δογματική σημασία, γιατί υποδεικνύει και βεβαιώνει την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου. Έτσι, η γνωστοποίηση της θείας οικονομίας γίνεται όχι μόνο με την εικόνα του Χριστού, αλλά και με την εικόνα της Θεοτόκου. Βλ. Mansi 12, 1014. Για περισσότερα βλ. Δ. Τσελεγγίδη, Η θεολογία της εικόνας και η ανθρωπολογική σημασία της, Θεσσαλονίκη 1984, σελ. 111-114.
3. Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως 3, 12, PG 94, 1029C.
4. Συγκεκριμένα στην Αναφορά της Θείας Λειτουργίας του ιερού Χρυσοστόμου γίνεται μνεία του γεγονότος ότι η λογική αυτή λατρεία προσφέρεται πρωτίστως για όλους τους «κεκοιμημένους» αγίους και «εξαιρέτως» για τη μητέρα του Θεού. Στην Αναφορά μάλιστα της Θείας Λειτουργίας του Μ. Βασιλείου και του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου η Θεοτόκος μνημονεύεται σε σχέση με το όλο έργο της θείας οικονομίας και πιο συγκεκριμένα με την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου, την οποία πιστοποιεί ως αληθινή μητέρα του. Αλλά και στην Αναφορά της Θείας Λειτουργίας του αγίου Ιακώβου του αδελφοθέου η μνεία της Θεοτόκου γίνεται μέσα σε δογματικά πλαίσια, και ειδικότερα σε πλαίσια Χριστολογίας και Σωτηριολογίας. Άλλωστε, πολύ εμφανής είναι και ο χριστο­λογικός χαρακτήρας του ύμνου: «Άξιόν εστιν ως αληθώς...», που ψάλλει ο χορός αμέσως μετά προς την Θεοτόκο κατά την Θεία Λειτουργία του ιερού Χρυσοστόμου. Ανάλογο χριστολογικό περιεχόμενο έχουν και οι αντίστοιχοι ύμνοι προς την Θεοτόκο, που ψάλλονται στις Λειτουργίες τόσο του Μ. Βασιλείου και του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου όσο και στην Λειτουργία του αποστόλου και ευαγγελιστού Μάρκου.
5. Βλ. Απολυτίκιον του Γενεθλίου της Θεοτόκου, στο Μηναίον Σεπτεμβρίου, Έκδοσις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1972, σελ. 57.
6. Βλ. Απολυτίκιον των Εισοδίων της Θεοτόκου, στο Μηναίον Νοεμβρίου, ό.π., σελ. 146.
7. Βλ. Απολυτίκιον του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στο Μηναίον Μαρτίου, ό.π., σελ. 97.
8. Βλ. Μηναίον Δεκεμβρίου, ό.π., σελ. 95-97 και Μηναίον Δεκεμβρίου, ό.π., σελ. 210.
9. Βλ. Μηναίον Δεκεμβρίου, ό.π., σελ. 214.
10. Βλ. Μηναίον Σεπτεμβρίου, ό.π., σελ. 54-55.
11. Βλ. Μηναίον Νοεμβρίου, ό.π., σελ. 143.
12. Βλ. Μηναίον Σεπτεμβρίου, ό.π., σελ. 57.
13. Βλ. Μηναίον Αυγούστου, ό.π., σελ. 89.
14. Βλ. Μηναίον Νοεμβρίου, ό.π., σελ. 143.
15. Βλ. Μηναίον Μαρτίου, ό.π., σελ. 97. Τόσο ο χαρακτηρισμός της Θεοτόκου ως «αφλέκτου βάτου» όσο και ο χαρακτηρισμός της ως «αλατομήτου όρους» υπαινίσσεται την αειπαρθενία της.
16. Βλ. Μηναίον Σεπτεμβρίου, ό.π., σελ. 56.
17. Βλ. Μηναίον Σεπτεμβρίου, ό.π., σελ. 57.
18. Βλ. Μηναίον Μαρτίου, ό.π., σελ. 97. Πρβλ. και Μηναίον Δεκεμ­βρίου, ό.π., σελ. 214, Μηναίον Σεπτεμβρίου, ό.π., σελ. 61 και Μηναίον Μαρτίου ό.π., σελ. 96.
19. Βλ. Μηναίον Μαρτίου, ό.π., σελ. 95.
20. Βλ. Μηναίον Νοεμβρίου, ό.π., σελ. 143.
21. Βλ. Μηναίον Αυγούστου, ό.π., σελ. 83: «Η των ουρανών υψηλοτέρα υπάρχουσα, και των Χερουβίμ ενδοξοτέρα και πάσης κτίσεως τιμιωτέρα· η δι' υπερβάλλουσαν καθαρότητα της αϊδίου ουσίας δοχείον γεγενημένη».
22. Βλ. Μηναίον Μαρτίου, ό.π., σελ. 95.
23. Βλ. Μηναίον Μαρτίου, ό.π., σελ. 97. Πρβλ. Μηναίον Σεπτεμ­βρίου, ό.π., σελ. 55.
24. Βλ. Μηναίον Σεπτεμβρίου, ό.π., σελ. 55.
25. Βλ. Μηναίον Μαρτίου, ό.π., σελ. 96-97 και Μηναίον Σεπτεμ­βρίου, ό.π., σελ. 55.
26. Βλ. Μηναίον Μαρτίου, ό.π., σελ. 96 και Μηναίον Σεπτεμβρίου, ό.π. σελ. 57.
27. Βλ. Μηναίον Νοεμβρίου, ό.π., 143. Οι λόγοι, που επικαλείται η Ορθόδοξη Εκκλησία για την παρθενία της Θεοτόκου, είναι καθαρά χριστολογικοί και συνδέονται με τον υπερφυσικό τρόπο συλλήψεως και γεννήσεως του Χριστού. «εκ Πνεύματος αγίου και Μαρίας της Παρθέ­νου». Την αειπαρθενία της Θεοτόκου απορρίπτουν οι Λουθηρανοί. Την απόρριψη αυτή την θεμελιώνουν σε παρερμηνεία χωρίων της Αγίας Γραφής, όπως είναι τα: Μθ. 1,25· 12,46· 13,55· Λκ. 2,7· Ιω. 2,12 κ.ά. Αλλά και οι λόγοι της φυσιολογίας, που επικαλούνται οι Λουθηρανοί για άρνηση της παρθενίας της Θεοτόκου κατά τη γέννηση του Χριστού, έχουν καθαρά ορθολογιστικά και όχι θεολογικά κριτήρια.
28. Βλ. Μηναίον Νοεμβρίου, ό.π., σελ. 144. Οι λέξεις: «άσπιλη και αμόλυντη», που λέγονται για την Θεοτόκο στην υμνολογία, αναφέρονται στην ηθική καθαρότητά της και δεν έχουν καμιά σχέση με το νεοφανές δόγμα του Ρωμαιοκαθολικισμού για την άσπιλη σύλληψη της Θεοτόκου. Κατά την Ορθόδοξη Εκκλησία μόνη αγνή και άσπιλη είναι η υπερφυσική σύλληψη του Θεού Λόγου «εκ Πνεύματος αγίου και Μαρίας της Παρθένου». Βλ. «Απάντησις της εν Κων/πόλει συνόδου του 1895 προς πάπαν Λέοντα ΙΓ'», στο Ιω. Καρμίρη, Τα δογματικά και συμβολικά μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, Αθήναι 1953, τόμ. 2, σελ. 938. Σχετικώς βλ. Ιω. Καλογήρου, Μαρία η Αειπάρθενος Θεοτόκος κατά την ορθόδοξον πίστιν, Θεσ/νίκη 1957, σελ. 78-84. Και Πρεσβ. Μ. Ναζμ (Michel Najm), Η Θεοτόκος κατά τον Ιωάννην τον Δαμασκηνόν, Θεσ/νίκη 1984, σελ. 57-68.
29. Βλ. Μηναίον Αυγούστου, ό.π., σελ. 82. Ο Ρωμαιοκαθολικισμός δεν δέχεται ότι η Θεοτόκος πέθανε, αλλά ότι μεταστάθηκε ενσώματη, επειδή ήταν εντελώς απαλλαγμένη από το προπατορικό αμάρτημα. Βλ. Μ. Jugie, La mort et Γ assomption de la Sainte Vierge, Vaticano 1944, σελ. 250.
30. Βλ. σχετικώς Ν. Ματσούκα, Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β', Θεσσαλονίκη 1985, σελ. 298.
31. Βλ. Μηναίον Νοεμβρίου, ό.π., σ. 143. Πρβλ. Απολυτίκιον της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Μηναίον Αυγούστου, ό.π., σελ. 84. Μέσα σ' αυτήν την προοπτική πρέπει να κατανοηθεί και η ομολογία των πιστών, ότι αυτή είναι η «σωτηρία των πιστών και η ελπίς των ψυχών ημών», Μηναίον Αυγούστου, ό.π., σελ. 82-83.
32. Βλ. Μηναίον Δεκεμβρίου, ό.π., σελ. 210-214. Πρβλ. και Μηναίον Μαρτίου, ό.π., σελ. 97.
33. Βλ. Μηναίον Σεπτεμβρίου, ό.π., σελ. 63.
34. Βλ. Μηναίον Νοεμβρίου, ό.π., σελ. 143.
35. Βλ. Μηναίον Αυγούστου, ό.π., σελ. 84. Πρβλ. και Μηναίον Νο­εμβρίου, ό.π., σελ. 150. Πρβλ. και Ακολουθία του μικρού και μεγάλου Παρακλητικού Κανόνα εις την υπεραγίαν Θεοτόκον, στο Ωρολόγιον το Μέγα, Έκδοσις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1977, σελ. 543-571.

Μια αγάπη για το καλοκαίρι

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=4529676

Η Κρήτη και ο Ψαραντώνης έχουν επηρεάσει όχι μόνο τη μουσική, αλλά και τη στάση ζωής του Γιάννη Αγγελάκα «Με την Κρήτη είμαι ερωτευμένος από τότε που πρωτοπήγα. Μου αρέσουν οι άνθρωποί της, η ενέργειά τους, η φύση, η παράδοση, πολλά πράγματα μαζί». Η μισή του καρδιά στην Κρήτη βρίσκεται. Στο λιτό της τοπίο που πάει γάντι με τις δοξαριές του Ψαραντώνη.

Το «ζωντανό πνεύμα του Διονύσου» (όπως τον αποκαλεί) έχει επηρεάσει τις μουσικές του Γιάννη Αγγελάκα αλλά και τη στάση του στη ζωή. «Ο Ψαραντώνης», λέει «είναι από τους λίγους Έλληνες δασκάλους μου. Η μουσική του είναι ό,τι πιο αρχαίο και πιο σύγχρονο έχουμε στην Ελλάδα».

Γέννημα-θρέμμα Θεσσαλονικιός, ο Γιάννης Αγγελάκας (και χωρίς αμφιβολία ο πιο αντιπροσωπευτικός εκπρόσωπος μιας σκηνής που εν Ελλάδι απέκτησε νέα ταυτότητα μετά την έλευση του συγκροτήματος Τρύπες), μοιράζει τη ζωή του μεταξύ Κρήτης και Θεσσαλονίκης. «Όταν σε έναν τόπο συναντώνται τόσοι πολιτισμοί», λέει «είναι λογικό να έχει πλούσια παράδοση. Κι αυτό που συμβαίνει εκεί (σ.σ.: στην Κρήτη) δεν συμβαίνει πουθενά αλλού στην Ελλάδα.

Να αντιμετωπίζεται η παράδοση τόσο δημιουργικά, τόσο φυσικά. Είναι ένας "δαίμονας" που τρέχει ακόμα. Σε κάθε γωνιά βλέπεις πιτσιρικάδες που μαθαίνουν λύρα, που χορεύουν, που φτιάχνουν συγκροτήματα. Κάθε σπίτι έχει τους μουσικούς του. Και κάθε γενιά εκείνους που ανανεώνουν την παράδοση. Αυτήν την εποχή η Κρήτη ευτυχεί να ζει με τον Ψαραντώνη. Είναι ο μεγάλος ανανεωτής αυτής της γενιάς».

Οι Κρητικοί ακούνε Ψαραντώνη; Φυσικά. Οι περισσότεροι τον λατρεύουν.

Γιατί; Γιατί αυτός ο άνθρωπος έχει πάει την κρητική μουσική στο Σύμπαν. Της δίνει μέλλον, προοπτική.. 0

Πώς το έκανε αυτό; Θέλω να πω, είναι εμπειρικός μουσικός.... Μα οι μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της λαϊκής και δημοτικής μουσικής δεν έχουν σχέση με ωδεία.. Είναι καλύτεροι μουσικοί γιατί έχουν καλύτερη σχέση με τη ζωή; Μάλλον έχει να κάνει με το DΝΑ τους- με τον τρόπο που ζουν, που μεγαλώνουν, πώς αφομοιώνουν τα πράγματα... Ο Ψαραντώνης είναι γεννημένος μουσικός. Ο μοναδικός ευλογημένος Έλληνας μουσικός. Και ως άνθρωπος είναι ξεχωριστός; Αυτά πάνε μαζί. Πάντα; Όταν έχεις μια ευλογία, μια δύναμη, δεν γίνεται να την έχεις μόνο σε έναν τομέα.

Κι εμένα από παιδί πάντα με ενδιέφεραν οι καλλιτέχνες που η ζωή τους ταυτίζεται με τη δουλειά τους. Ναι, αλλά αυτό δεν είναι κανόνας Ισχύει για μένα. Όταν γνωρίζω έναν άνθρωπο, θέλω να μου προσφέρει και ο ίδιος και η τέχνη του. Αλλιώς δεν βρίσκω νόημα. Σου αρέσει η «ματιά» του Ψαραντώνη στη ζωή... Η ματιά του στη ζωή, στους ανθρώπους, ο τρόπος με τον οποίο βιώνει τη μουσική. Άνθρωπος και μουσική είναι ένα.

Έχεις ακούσει κρητικές μουσικές που σε έχουν σημαδέψει καλλιτεχνικά;

Yπάρχει θησαυρός εκεί κάτω. Από προπολεμικές ηχογραφήσεις μέχρι σήμερα. Σε παραπέμπω σε ένα δεκαπλό CD που έχει βγάλει η εταιρεία του Αεράκη στην Κρήτη, (Οι Πρωτομάστορες της Κρητικής Παράδοσης 1920-1955). Συνθέτες, τραγουδιστές, ριμαδόρους. Φουσταλιέρης, Ροδινός, Σκορδαλός, Λαγός, Δερμιτζογιάννης, Μουντάκης. κ.ά. Δεν είναι ανάγκη να είσαι Κρητικός για να σε συνεπάρει το μεγαλείο τους. Εκεί καταλαβαίνεις πώς κάθε γενιά ανανεώνει το κρητικό ιδίωμα και για ποιον λόγο δεν είναι μουσειακό είδος η κρητική παράδοση. Γιατί δεν φτάνουν σε εμάς τα ονόματά τους;

Γιατί βλέπουμε από το πρωί μέχρι το βράδυ τηλεόραση.

«Αυτό που συμβαίνει στην Κρήτη δεν συμβαίνει πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Να αντιμετωπίζεται η παράδοση τόσο δημιουργικά, τόσο φυσικά»

«Η αγωνία μου είναι να γράψω απλά» «Έχω διδαχτεί από τις κρητικές μαντινάδες. Βέβαια μπορεί να ακούσεις τα πάντα- από μεγάλη σαβούρα μέχρι την απόλυτη σοφία μέσα σε δυο φράσεις», λέει ο Γιάννης Αγγελάκας

Η απλότητα είναι που ψάχνει κανείς όταν κάνει τραγούδι; Tώρα το πάμε πολύ βαθιά το πράγμα.. Ας πούμε ότι η λέξη συντονισμός είναι πιο σωστή- κάτι που μας ξεπερνάει κι εμάς τους ίδιους. Το λέω αυτό γιατί είσαι από τους ανθρώπους που δεν γράφουν τόσο απλά Μπορεί. Η αγωνία μου όμως είναι να γράψω απλά. Πάντως, αν άκουγες ξανά το «Μέσα μου ο αέρας που φυσά» (σ.σ.: σε στίχους δικούς του και μουσική Γιώργη Ξυλούρη) θα καταλάβαινες αμέσως πόσο έχω επηρεαστεί από τις κρητικές μαντινάδες. Ομολογώ ότι εδώ με πιάνεις αδιάβαστη. Θα το ξανακούσω... Γιατί το «Σιγά μη κλάψω» δεν είναι απλό; (σ.σ: από το CD «Από δώ και πάνω» 2005) δεν είναι απλό; Αν δεν είναι αυτό απλό, τι είναι; Νομίζεις ότι έτσι μιλάω; Ό,τι λέω το έχω κάνει πράξη στη μουσική μου. Η Κρήτη και ο Ψαραντώνης έχουν παίξει ρόλο σ΄ αυτό.

Οι αγαπημένες μου μαντινάδες

«Πονεμένη Καρδιά» από τον Φουσταλιέρη (που παίζει μπουλγαρί) και τον Μπαξεβάνη που τραγουδάει: «Σαν είχες άλλο στην καρδιά/ τι μ΄ ήθελες εμένα/ να με πληγώσεις να πονώ/ ώσπου να ζω για σένα» Οι Σητειακές Κοντιλιές: «Την πρώτη μου αγαπητικιά/ θυμούμαι ανάρια-ανάρια/ τότες που ήτανε αγνά/ όρκοι, φιλιά και χάδια» «Μέσα στον πόνο είν΄ η χαρά», του Δερμιτζογιάννη: «Μέσα στον πόνο είν΄ η χαρά/ μέσ΄ τη χαρά ο πόνος/ μέσα στον κόσμο βρίσκομαι/ κι είμαι έρημος και μόνος» «Ο Δίας ήτανε βοσκός», από τον Ψαραντώνη: «Ο Δίας ήτανε βοσκός, στ΄ Ανωγεινό αόρι/ κι ήτανε και το σπίτι ντου μέσα στο Περαχώρι»