ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

4 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1941 Εκτελείται, κατά τη διάρκεια της κατοχής, εξαιτίας της αντιστασιακής του δράσης εναντίον των Γερμανών, ο Γεώργιος Ιβάνωφ, κολυμβητής και πολίστας του Ηρακλή Θεσσαλονίκης. Προς τιμήν του, η ομάδα του Ηρακλή δίνει το όνομά του στο κλειστό γήπεδο καλαθοσφαίρισης.

7 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1944 Οι Γερμανοί προβαίνουν στο σκοπευτήριον Καισαριανής στην εκτέλεσιν 52 Ελλήνων πατριωτών.

13 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1941 Η Γερμανική αεροπορία εβομβάρδισε την Πρέβεζαν.

26 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1944 Έξω από την Κοζάνη εκτελούνται 43 Έλληνες από τα στρατεύματα κατοχής.

31 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1943 Ο δείκτης κόστους ζωής φτάνει στις 2.085 μονάδες από τις 125 μονάδες που βρισκόταν στις 31 Ιανουαρίου του 1941. Λίγους μήνες αργότερα (Οκτώβριος του 1943) θα εκτοξευθεί στις 22.825 μονάδες.

4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1940 Γερμανικό υποβρύχιο τορπιλίζει χωρίς προειδοποίηση, το ελληνικό φορτηγό "Ελένη Σταθάτου", με αποτέλεσμα να πνιγούν 12 Έλληνες ναυτικοί.

4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1943 Εκτελείται από τους γερμανούς ο Αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας Κώστας Περρίκος, που ήταν από τους πρώτους που ανέπτυξαν παράνομη αντιστασιακή δράση στην Αθήνα (μέγιστη επιτυχία η ανατίναξη της προδοτικής ΕΣΠΟ).

6 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1943 Ο οικονομικός πληρεξούσιος του Ράιχ στην Ελλάδα Νέστλερ σε έγγραφό του προς την Τράπεζα της Ελλάδος αναφέρει μεταξύ των άλλων: «Από τα κατά τον μήνα Φεβρουάριο 1943 εμβασθέντα 6.000.000.000 δραχμές, αναλογούν 3.000.000.000 δραχμές εις τον Γενικόν Λογαριασμόν (δηλαδή έξοδα κατοχής) και 3.000.000.000 εις τον Ειδικόν Λογαριασμόν (δηλαδή πιστώσεις)». Αυτή η επισήμανση καταδεικνύει ότι οι αρχές Κατοχής «δανείζονταν» χρήματα από την Ελλάδα.

9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1941 Η Γερμανική αεροπορία εβομβάρδισε την Πρέβεζαν.

23 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1942 Η ελληνική κυβέρνηση αποστέλλει σε διακόσια σημαίνοντα πρόσωπα των εκκλησιών, του Τύπου και της πολιτικής των συμμαχικών χωρών υπόμνημα, στο οποίο περιγράφει το λιμό που μαστίζει τον ελληνικό λαό εξαιτίας τον Γερμανών και κάνει έκκληση για αποφασιστική βοήθεια.

24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1943 Διήμερη γενική απεργία στην Αθήνα και τον Πειραιά, λόγω της εξαγγελίας εφαρμογής από τους Γερμανούς κατακτητές του μέτρου της πολιτικής επιστρατεύσεως.

28 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1942 Λόγω της Κατοχής των Γερμανών, 15.000 άπορα παιδιά σιτίζονται στα δημοτικά παιδικά συσσίτια, που λειτουργούν χάρη στις γενναίες εισφορές εύπορων οικογενειών και της Εκκλησίας της Ελλάδος.

6 ΜΑΡΤΙΟΥ 1943 Η καταστροφή των Σερβίων Κοζάνης. Στις 6 Μαρτίου 1943 Ιταλική φάλαγγα που πήγαινε από την Ελασσόνα στη Σιάτιστα, πέρασε από τα Σέρβια της Κοζάνης και έμεινε 2-3 μέρες ώσπου να κατασκευάσει καινούργια γέφυρα στον Αλιάκμονα. Σε συνεννόηση με τους Γερμανούς οι Ιταλοί τις μέρες αυτές καταστρέφουν και ρημάζουν 1.100 σπίτια. Τα Σέρβια καταστρέφονται ολοκληρωτικά, μόνο το ορφανοτροφείο και 2 η 3 σπίτια γλιτώνουν από τη μανία των κατακτητών. Πάνω από 40 Σερβιώτες εκτελούνται η καίγονται ζωντανοί, τη μαύρη εκείνη ημέρα του ολοκαυτώματος. Ο αριθμός των νεκρών ξεπερνά τους 70 τις επόμενες μέρες.

13 ΜΑΡΤΙΟΥ 1941 Νέα δελτία ψωμιού εκδίδονται στην κατεχόμενη Ελλάδα. Οι Ναζί αποκτούν το δικαίωμα να ταξιδεύουν δωρεάν με τον ηλεκτρικό.

13 ΜΑΡΤΙΟΥ 1943 Οι Γερμανοί αρχίζουν την μεταφοράν των διαμενόντων εις την Ελλάδα Εβραίων εις Γερμανίαν, Πολωνίαν και άλλας χώρας. Οι απαχθέντες εξ Ελλάδος Εβραίοι υπολογίζονται συνολικώς εις 46.061.

14 ΜΑΡΤΙΟΥ 1942 Υπογράφεται η Συμφωνία της Ρώμης, η οποία προβλέπει τη μορφή του «δανείου» για τα επιπλέον των εξόδων κατοχής ποσά που θα λάμβαναν οι αρχές Κατοχής από την Τράπεζα της Ελλάδος. Η συμφωνία, η οποία γνωστοποιήθηκε επισήμως στην ελληνική κυβέρνηση με την 160ή ρηματική ανακοίνωση του πληρεξουσίου του Γ΄ Ράιχ στην Ελλάδα, προβλέπει αποπληρωμή των δανείων «εν καιρώ». Ο καθηγητής Α. Αγγελόπουλος υπολόγισε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 το απαιτητό κεφάλαιο μόνο στα 3.000.000.000 δολάρια (1993).

15 ΜΑΡΤΙΟΥ 1943 Αναχωρεί από τη Θεσσαλονίκη ο πρώτος συρμός με Έλληνες και Έλληνες Εβραίους με προορισμό το Άουσβιτς. Συνολικά πάνω από 48.000 Ελληνοεβραίοι εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς, στο Μπιργκενάου και στο Μπέργκεν-Μπέλσεν. Μόνο 2.000 τελικά θα επιστρέψουν στην Ελλάδα μετά το τέλος του πολέμου.

19 ΜΑΡΤΙΟΥ 1945 Ο Αδόλφος Χίτλερ δίνει την διαταγή «Νέρων», βάσει της οποίας η Βέρμαχτ πρέπει, όσο οπισθοχωρεί, να καταστρέφει τα πάντα, ώστε ο εχθρός να βρει μονάχα καμμένη γη.

20 ΜΑΡΤΙΟΥ 1943 Στην Καστοριά οι Ιταλοί εκτελούν ντόπιους και τον ιερέα Χρ. Παπαχρήστου.

23 ΜΑΡΤΙΟΥ 1944 Στις 23 Μαρτίου 1944 οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους εκτελούν κατοίκους του Ελευθεροχωρίου και πυρπολούν το χωριό. Το χωριό καίγεται και ο τόπος ερημώνει. Το Ελευθεροχώρι έδωσε 19 νεκρούς στον αγώνα.

Τον Απρίλιο του 1943 οι δυνάμεις κατοχής συνέλαβαν τους Εβραίους της Πρέβεζας (περίπου 420 άτομα) και τους έστειλαν μαζικά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γερμανίας.

4 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1944 Οι Γερμανοί κατέστρεψαν ολοκληρωτικά την μαρτυρική Δροσοπηγή (παλαιά Μπελκαμένη) του Νομού Φλωρίνης.

Το χωριό ξανακτίζεται με κόπους τρία χρόνια αργότερα (1947) αλλά δοκίμασε και πάλι την πυρπόληση και αναγκαστική μετεγκατάσταση στην Σκοπιά για τρία χρόνια και εν συνεχεία στην Κάτω Υδρούσα. Το 1952 μπαίνουν τα θεμέλια του νέου χωριού στην τοποθεσία όπου βρίσκεται σήμερα και αποτελεί συνέχεια του Παλιού ως προς την ωραιότητα. Το χωριό σήμερα έχει 300 περ. κατοίκους.

5 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Η σύμμαχος της Ιταλίας Γερμανία κυρήσσει τον πόλεμον εναντίον της Ελλάδος και επιτίθεται μ’ όλα τα μέσα της προσβάλλουσα την γραμμήν Μεταξά.

1944 Οι Γερμανοί εκτελούν 280 Έλληνες της Κλεισούρας Καστοριάς σε αντίποινα για τον φόνο 2 Γερμανών στρατιωτών. «Επιστρέφουμε…..αφήνοντας πίσω μας ένα χωριό 2.000 κατοίκων να κλαίει για 280 γυναικόπαιδα αδικοσκοτωμένα, να πονά για 40 τραυματίες, να βλέπει αστέγους (150 σπίτια καμένα), να κλαίει για τον παπά του και δέκα γέροντες, εργατικούς συγχωριανούς του, που έμειναν και βρήκαν σκληρό θάνατο και να διερωτάται κανείς κάθε στιγμή για την ύπαρξή του, γενικά, από απόψεως ασφάλειας, ζωής, τροφής, κατοικίας και ενδυμασίας.»

6 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Έναρξη της κατά της Ελλάδος γερμανικής επιθέσεως, διενεργηθείσης δι‘ ισχυρών δυνάμεων πεζικού, πυροβολικού αλεξιπτωτιστών και στούκας. Η γερμανική αεροπορία πλήττει δια μαγνητικών τορπιλών το εις τον λιμένα Πειραιώς ηγκυροβολημένον αγγλικόν σκάφος «Κλάν Φρέϋζερ», όπερ ήτο πλήρες πολεμεφοδίων. Εκ της επακολουθησάσης τρομερής εκρήξεως κατεστράφησαν πλείσται οικίαι του Πειραιώς.

7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Η γερμανική αεροπορία εβομβάρδισε τον Πειραιά.

8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη.

—Το οχυρόν Νυμφαία, μετά διήμερον ηρωικήν αντίστασιν, πίπτει εις χείρας των Γερμανών, οίτινες εχρησιμοποίησαν εναντίον του βαρύ πυροβολικόν και αεροπλάνα καθέτου εφορμήσεως. Είχον καταστραφή άπαντα τα πυροβόλα του και οι χειρισταί των είχον φονευθή η τραυματισθή.

—Μεραρχία γερμανικών τεθωρακισμένων συγκρούεται με Ελληνική μηχανοκίνητη στην περιοχή της Δοϊράνης και κατόπιν καταλαμβάνει την πόλη του Κιλκίς.

9 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1943 Το ολοκαύτωμα του χωριού Αγία Ευθυμία (Αγιαθυμιά) Φωκίδος.

Η αντίσταση κατά των κατακτητών που άνθισε στην περιοχή στάθηκε η αιτία για να καεί δύο φορές το χωριό. Η πρώτη φορά ήταν στις 9 Απριλίου 1943 οπότε και κατέκαψαν την Αγιαθυμιά οι Ιταλοί και ό,τι απέμεινε το έκαψαν οι Γερμανοί τον Αύγουστο του 1944. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από τα 423 σπίτια του χωριού 365 κατεστράφησαν ολοσχερώς και τα 20 μερικώς.

10 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 1943 Το Ολοκαύτωμα της Βουνιχώρας Φωκίδος από τους φασίστες.

…«Ακολουθεί η βάρβαρη εκτέλεση των αδύναμων πατέρων και παππούδων, ανάμεσά τους ο Ηλίας Κατσάκουλας, ανάπηρος του Αλβανικού έπους με κομματιασμένα τα δύο του πόδια από κρυοπαγήματα στηριζόμενος στις πατερίτσες που τόλμησε να φωνάξει «Ζήτω η Ελλάδα». Ο Γερμανός αξιωματικός του έκοψε τη γλώσσα μπροστά στα μάτια του πατέρα του…»

12 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στα Γιαννιτσά στις 11 Απριλίου 1941 (Μεγάλη Παρασκευή) στις 10 το πρωί. Στις 20 Απριλίου 1941 εγκαθίσταται προσωρινά μία μεραρχία Αυστριακών Αλπινιστών. Οι κάτοικοι μαρτυρούν τη βίαιη συμπεριφορά τους. Εισβάλουν στα καταστήματα, καταστρέφουν και αρπάζουν ό,τι βρουν.

—Βυθίζεται κοντά στον Καφηρέα, από γερμανικό βομβαρδιστικό, το πλωτό νοσοκομείο "Αττική", υπό τον πλοίαρχο Δημ. Μελετόπουλο. Το πλοίο έφερε εμφανώς τα διεθνή χαρακτηριστικά των πλωτών νοσοκομείων του Ερυθρού Σταυρού. Το ‘’Αττική’’ είχε αποπλεύσει από την Καβάλα και την Θάσο και μετέφερε στον Πειραιά 11 ασθενείς στρατιώτες, 28 αδελφές νοσοκόμους, 17 στρατιωτικούς γιατρούς με πλήρωμα (αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και ναύτες) 110 άνδρες. Συνολικά πνίγηκαν 22 άτομα και σκοτώθηκαν 28, μεταξύ των οποίων και ο κυβερνήτης του πλοίου Πλοίαρχος Δημήτριος Μελετόπουλος. Στη διάσωση των ασθενών τόσο το πλήρωμα όσο και οι γιατροί και οι νοσοκόμες επέδειξαν αξιοθαύμαστη αυταπάρνηση και ψυχραιμία.

—Η γερμανική αεροπορία εβομβάρδισε τον Πειραιά.

13 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί επιτίθενται κατά των Βρεττανοελληνικών δυνάμεων στον Γιδά Μακεδονίας και αναγκάζουν αυτές να συμπτυχθούν νοτιότερα.

14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί επιτίθενται σφοδρώς εναντίον των Βρεττανοελληνικών δυνάμεων εις το Λιτόχωρον Μακεδονίας.

—Η Γερμανική αεροπορία βομβαρδίζει τον Πειραιά.

—Το αντιτορπιλικό Βασιλεύς Γεώργιος Α’, ενώ βρίσκονταν στο Σοφικό του Σαρωνικού σε διασπορά δέχθηκε σφοδρή αεροπορική επίθεση από τους Γερμανούς και έπαθε σοβαρές ζημιές.

—1944 Οι πρώτοι Έλληνες και Εβραίοι φτάνουν στο κολαστήριο του Άουσβιτς.

15 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί συνεχίζουν την επίθεσίν των εναντίον των Βρεττανοελληνικών δυνάμεων στο Λιτόχωρο και αναγκάζουν αυτές να συμπτυχθούν.

—Η Γερμανική αεροπορία εβομβάρδισε τον Πειραιά, τα Τρίκαλα, την Σπάρτη και την Κυπαρισσία.

16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί επιτίθενται εναντίον των Βρεττανοελληνικών δυνάμεων εις τον Πλαταμώνα καθώς και του άμαχου πληθυσμού.

17 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί πιέζουν τις Βρεττανοελληνικές δυνάμεις και τις αναγκάζουν να συμπτυχθούν στις Θερμοπύλες.

—Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Κατερίνη και τα Γρεβενά.

—Οι κάτοικοι της Θάσου συγκρούονται με τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής, οι οποίες προσπαθούν να απομακρύνουν από το νησί το σύνολο των αποθηκευμένων τροφίμων.

18 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί συνεχίζουν την προέλασίν τους προς Νότον, μάχονται με οπισθοφυλακές των Βρεττανοελληνικών δυνάμεων.

—Η γερμανική αεροπορία κατέστρεψε την Λαμίαν και την Χαλκίδα.

—Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν τα Σέρβια Κοζάνης και την Καλαμπάκα.

—1943 Κανονιοφόρα πλοία των εχθρών της Ελλάδος στον Βόλο κατέστρεψαν τα πλοία που ήταν προσαραγμένα στο λιμάνι της Νέας Αγχιάλου. Στις 20 βομβάρδισαν και τη Νέα Αγχίαλο.

—1944 Τρίτη του Πάσχα, η Καλοσκοπή (Κουκουβίστα) της Φωκίδος καίγεται από τους Γερμανούς, φονεύονται δύο άνδρες χωριανοί, ο Ευθ. Μώρης (Μαλαμούρης) και ο Αθαν. Τομαράς (Τσιαμτσιούρης).

Κατά την Γερμανική κατοχή η Καλοσκοπή (Κουκουβίστα) γνώρισε το μένος των κατακτητών με συχνές επιδρομές και βομβαρδισμούς. Τις πιο δραματικές στιγμές όμως οι κάτοικοι του τις έζησαν το Πάσχα του 1944 και τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, όταν οι κατακτητές έκαψαν το χωριό δύο φορές.

20 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί μπαίνουν στην Λάρισα και τα Τρίκαλα.

—Η γερμανική αεροπορία εβομβάρδισε τον Πειραιά, Καλαμάτα και Μέγαρα.

—Βύθιση του Αντιτορπιλλικού «ΨΑΡΑ» στον κόλπο Μεγάρων από Γερμανικά βομβαρδιστικά (Κυριακή του Πάσχα). Φονεύονται 37 άνδρες του πληρώματος.

—Το Καταδιωκτικό λαθρεμπορίου του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, Α2, βυθίζεται μετά από αεροπορική επιδρομή κοντά στις ακτές του Ρίου.

—1943 Κανονιοφόρα πλοία των εχθρών βομβάρδισαν την Νέα Αγχίαλο Βόλου.

21 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Βυθίζεται στον Κορινθιακό κόλπο από γερμανικά βομβαρδιστικά το γεμάτο τραυματίες πλωτό νοσοκομείο "Ελληνίς" με κυβερνήτη τον πλοίαρχο Χ. Ρεβίδη και το "Έσπερος" έξω από το Μεσολόγγι.

22 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Βυθίζεται στον όρμο Αντικύρων στον Κορινθιακό κόλπο από γερμανικά βομβαρδιστικά το πλωτό νοσοκομείο “Σωκράτης” με κυβερνήτη τον πλοίαρχο Κ.Αρβανίτη.

—Οι Γερμανοί έρχονται σε επαφή με τις Βρεττανοελληνικές δυνάμεις εις Θερμοπύλας, καταλαμβάνουν την Λαμίαν και η αεροπορία των βομβαρδίζει τον Πειραιά.

—Τουλάχιστον 35 Γερμανικά αεροσκάφη επιτίθενται εναντίον του ‘’Βασίλισσα Όλγα’’. Πολλά θύματα, μεταξύ των και ο κυβερνήτης του σκάφους.

—Βυθίζεται έξω από τις Λαγούσες νήσους πλησίον της Αίνινας, από Γερμανικά βομβαρδιστικά το αντιτορπιλικό Ύδρα. Φονεύεται ο Κυβερνήτης Θ. ΠΕΖΟΠΟΥΛΟΣ και 38 Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί και Ναυτοδίοποι.

—1944 Το δεύτερο ολοκαύτωμα του χωριού Μεσόβουνο στο Νομό Κοζάνης। To Oλοκαύτωμα του Μεσόβουνου σε δύο φάσεις, 23-10-1941 / 22-4-1944. Τα Γερμανικά στρατεύματα Κατοχής το 1941 σκότωσαν η έκαψαν ζωντανούς 157 κατοίκους του χωριού και το 1944 άλλους 108 και έκαψαν το χωριό.

23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Η Γερμανική αεροπορία εβομβάρδισε τον Πειραιά, τα Μέγαρα και την Κόρινθο.

—Το Τορπιλοβόλο Αλκυόνη αυτοβυθίζεται, αφού είχε προηγηθεί γερμανική αεροπορική σφοδρή επίθεση εναντίον του στον όρμο της Βουλιαγμένης. Το ίδιο έπραξε και το τορπιλοβόλο Δωρίς στο Πόρτο Ράφτη. Βύθιση των πολεμικών μας «ΘΥΕΛΛΑ», «ΑΞΙΟΣ», «ΠΛΕΙΑΣ», «ΝΕΣΤΟΣ», «ΑΛΙΑΚΜΩΝ» στο Σαρωνικό από Γερμανικά βομβαρδιστικά στην ίδια περιοχή.

—Οι Γερμανοί μάχονται με όλες τους τις δυνάμεις εναντίον των Βρεττανοελληνικών δυνάμεων στις Θερμοπύλες.

—1942 Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, σύμφωνα με το νέο αγορανομικό κώδικα, τιμωρούνται με θάνατο όσοι αφαιρούσαν η έκρυβαν τρόφιμα η άλλα αγαθά.

24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Το θωρηκτόν «Κιλκίς», ευρισκόμενον εις τον Ναύσταθμον, εβλήθη υπό γερμανικών αεροπλάνων και εβυθίσθη. Την ίδια τύχη είχε και το καταδιωκτικό Α4, μετά από σφοδρή αεροπορική επίθεση στους Παξούς και αφού πρώτα είχε αποβιβάσει Βρετανούς στρατιωτικούς.

—Το Τ/Β ΑΙΓΛΗ 60, 02 διατάχθηκε η αυτοβύθισή του κοντά στις νήσους Φλέβες του Σαρωνικού μετά από ανεπανόρθωτες ζημιές που είχε υποστεί σε αεροπορική επιδρομή.

—Μετά την ραγδαία προέλαση των δυνάμεων της 12ης Γερμανικής Στρατιάς στο εσωτερικό της Ελλάδος, αρχίζει από την νύχτα 24/25 Απρ. η επιβίβαση του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος στα πλοία και η αποχώρησή του προς Κρήτη και Αίγυπτο.

—Η Γερμανική αεροπορία βομβαρδίζει την Αίγινα, την Κόρινθο και τον Πειραιά.

—Το επίτακτο πλωτό νοσοκομείο Άνδρος, βυθίζετε στο Λουτράκι από αεροπορική επιδρομή, παρ’ όλο που έφερε τα διακριτικά των Νοσοκομειακών πλοίων.

—1944 Τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής θανατώνουν μαρτυρικά 318 κατοίκους στον Πύργο Κοζάνης. Οι 180 από αυτούς κάηκαν ζωντανοί στους αχυρώνες του χωριού. «318 ψυχές εκείνο το πρωινό της 24ης Απρίλη 1944 πέταξαν από τη βασανισμένη και ηρωική γη της Καστράνιτσας στον ουρανό πάνω από τις κορυφές του Βερμίου εκεί που ταιριάζει να ζουν αιώνια. 318 ψυχές, νήπια, παιδιά, γυναίκες, άνδρες, ηλικιωμένοι, θυσιάστηκαν στο Βωμό του μίσους και της αλαζονείας, της καταπίεσης των λαών, της στέρησης της ελευθερίας, σε έναν τόπο που γέννησε τη λευτεριά. Οι Γερμανοί όσους δεν σκότωσαν τους μάζεψαν και αφού λεηλάτησαν το χωριό, τους έφεραν με τα πόδια 30 χλμ. μακριά στην Πτολεμαΐδα. Το χωριό ερήμωσε, οι καπνοί υψώνονταν από σπίτια – αχυρώνες - στάβλους, το αίμα, η καμένη σάρκα Βεβαίωναν μια καταστροφή χωρίς προηγούμενο, χωριό ερημωμένο, άψυχα κορμιά που περίμεναν την ταφή τους μαρτυρούσαν τις φρικαλεότητες του κατακτητή…»

— Στις 24 Απριλίου 1944 στον Καρακόλιθο για αντίποινα σε ενέδρα αντιστασιακών ομάδων οι Γερμανοί εκτελούν 110 ομήρους-πατριώτες από τις φυλακές Λειβαδιάς.Το δε απόγευμα της ίδιας μέρας άλλους 24 ομήρους.

25 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Η Γερμανική αεροπορία εβομβάρδισε το χωριό Αγία Ευθυμία (Αγιαθυμιά) Φωκίδος.

Η Αγία Ευθυμία βομβαρδίστηκε στις 25 Απριλίου 1941 και από τον βομβαρδισμό έπαθε ζημιές ο κεντρικός ναός «Το γενέθλιον της Θεοτόκου» ενώ οι Γερμανοί πυρπόλησαν και κατέστρεψαν τον ναό του πολιούχου Αγίου Ευθυμίου τον Απρίλιο του 1944.

—Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Χαλκίδα και εισβάλλουν στην Αττική.

—Γερμανοί αλεξιπτωτιστές καταλαμβάνουν τον ισθμό της Κορίνθου.

—Οι Γερμανοί μπαίνουν στην Θήβα.

—Η Γερμανική αεροπορία εβομβάρδισε τα Μέγαρα και την Κέα.

—1944 Αντάρτες ανατινάσσουν γερμανική στρατιωτική αμαξοστοιχία, με αποτέλεσμα στρατιώτες να βρουν το θάνατο. Σε αντίποινα εκτελούνται 99 Έλληνες.

26 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί για να αποκόψουν τις υποχωρούσες βρεττανοελληνικές δυνάμεις ρίχνουν αλεξιπτωτιστές στην Κόρινθον ενώ δύο Βρεττανοί αξιωματικοί ανατινάσσουν την γέφυρα της διώρυγας.

—Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν τον Μαραθώνα και την Πάτρα.

—Εξόριστοι κρατούμενοι του Άη-Στράτη επιχειρούν να δραπετεύσουν. Η φρουρά σκοτώνει τρεις απ' αυτούς, ενώ οι υπόλοιποι παραδίδονται στους Γερμανούς που, μετά από δυο μέρες, κατέλαβαν το νησί.

27 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Τα γερμανικά στρατεύματα μπαίνουν στην Αθήνα.

—1943 Το ολοκαύτωμα της Νέας Αγχιάλου. Στις 27 Απριλίου δόθηκε από τον Διοικητή (Κομαντάντ) του Βόλου η διαταγή για την πυρπόληση του χωριού Nέα Aγχίαλος Βόλου. Από τα 700 πέτρινα σπίτια τα 650 έγιναν στάχτη σε μία μέρα. Οι Ιταλοί κατέστρεψαν ακόμη και το εξατάξιο δημοτικό σχολείο που είχε κτιστεί με δωρεά του Συγγρού το 1910. Στις 20 Απριλίου του 1943 οι τοίχοι του σχολείου κατατρυπήθηκαν από σφαίρες. Οκτώ ημέρες αργότερα, 28 Απριλίου, το κτίριο παραδόθηκε στις φλόγες καθώς έφευγαν οι Ιταλοί.

28 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι ιταλοί καταλαμβάνουν την Κέρκυρα.

—Οι Γερμανοί συνεχίζουν την προέλασή τους και καταλαμβάνουν το Ναύπλιον.

—Η γερμανική αεροπορία εβομβάρδισε την Πάτρα.

—Το Καταδιωκτικό λαθρεμπορίου του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, Α3, βυθίζεται μετά από αεροπορική επιδρομή κοντά στις ακτές του Ρίου.

29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί συνεχίζουν την προέλασί των προς Τρίπολι, την οποία εβομβάρδισε η αεροπορία τους.

30 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941.—Αρχίζουν οι επιχειρήσεις των Γερμανών κατά της Κρήτης. Οι Γερμανοί διέθεσαν 315 βομβαρδιστικά αεροπλάνα, 60 δικινητήρια καταδιωκτικά, 240 στούκας, 270 μονοκινητήρια καταδιωκτικά και υπέρ τα 104 μεταγωγικά αεροπλάνα.

—Οι Γερμανοί προελαύνουν προς Καλαμάτα.

—1942 Η υπηρεσία επισιτισμού ανακοινώνει ότι η διανομή ψωμιού θα γίνεται τρεις φορές την εβδομάδα. Κάθε κάτοχος δελτίου δικαιούται 80 δράμια ψωμιού τη φορά.

1 ΜΑΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί κατόπιν μάχης με Βρεττανικές δυνάμεις καταλαμβάνουν την Καλαμάτα.

—1944 Τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής εκτελούν 200 Έλληνες στο σκοπευτήριο της Καισαριανής.

2 ΜΑΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Κεφαλληνία.

3 ΜΑΙΟΥ 1941 Τα γερμανικά στρατεύματα παρελαύνουν στους κεντρικούς δρόμους των Αθηνών, ενώ γερμανικά αεροπλάνα πετούν για 3 ώρες πάνω από την πόλη. Η Αθήνα παρουσιάζει κατά το διάστημα της παρελάσεως εικόνα νεκρής πόλεως, με έρημους δρόμους και κλειστά τα παράθυρα σπιτιών. Στο δημαρχείο της πόλεως κρατούνται από το γερμανικό φρουραρχείο 12 επιφανείς Αθηναίοι πολίτες, ως όμηροι για την πρόληψη τυχόν αποδοκιμασιών.

—1944 Οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής, εκτελούν 50 Έλληνες στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου.

— (3 και 4 Μαΐου) Το Ολοκαύτωμα του χωριού Λοχριά του Ρεθύμνου.

Αφορμή για το κάψιμο του χωριού ήταν η απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε από τους Άγγλους και τις αντιστασιακές ομάδες. 3 Μαΐου 1944 περικύκλωσαν το χωριό τα Γερμανικά στρατεύματα. Μάζεψαν τους άνδρες και τους πήγαν στις Μοίρες. Σκότωσαν δυο εντός του χωριού και εννιά κράτησαν ομήρους και τους βούλιαξαν στη θάλασσα. Την επομένη μέρα 4 Μαΐου μάζεψαν τα γυναικόπαιδα και τους επέτρεψαν να φύγουν προς τα δυτικά χωριά της Επαρχίας Αμαρίου – ‘Αρδακτος Πλάτανος. «Τα γυναικόπαιδα έκλαιγαν και τα ζώα εφώναζαν που τέτοια σκηνή φρίκης δεν εσυνάντησα ποτέ (Απομνημονεύματα οπλαρχηγού Σκουτελογιώργη, σελ. 242).

Ο φόρος αίματος του μικρού και φτωχού χωριού Λοχριάς ήταν βαρύς. Είκοσι δυο (22) νεκροί. Με δυναμίτες και φωτιά ισοπέδωσαν το χωριό.

—Την ίδια ημέρα 60 Έλληνες πατριώτες εκτελούνται από τους γερμανούς στην Καισαριανή.

4 ΜΑΙΟΥ 1941 Ο Χίτλερ, εις εκφωνηθέντα λόγον του δια την εν γένει πολεμικήν κατάστασιν, αναλύων τα συμπεράσματα εκ των νικών του γερμανικού στρατού, εξήρε την ανδρείαν του Έλληνος στρατιώτου. «Η ιστορική δικαιοσύνη, ετόνισεν, επιβάλλει την υποχρέωσιν να διαπιστωθή ότι από όλους τους αντιπάλους τους οποίους αντιμετωπίσαμεν, ό ελληνικός στρατός ιδίως επολέμησε με ύψιστον ηρωϊσμόν και αυτοθυσίαν».

—Τα γερμανικά στρατεύματα καταλαμβάνουν τη Χίο.

—1944 Τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής καταστρέφουν ολοσχερώς το χωριό Σακτούρια του Ρεθύμνου και φυλακίζουν όλους τους άνδρες άνω των 15 ετών και τους οδηγούν στον Άγιο Κύριλλο στη θέση ενός απότομου γκρεμού όπου είχαν στήσει τα πολυβόλα. Η εκτέλεση δεν πραγματοποιείται και οι συλληφθέντες οδηγούνται στις φυλακές της Φορτεντζας στο Ρέθυμνο. Κατά διαστήματα αφήνουν ορισμένους ελεύθερους. Στις 16-5-1944 εκτελούν 16 από τους φυλακισθέντες.

Τα γυναικόπαιδα οδηγούνται στην εξορία στην περιοχή ‘Αδελε- Κόρνια του Νομού. Λίγο μετά την απομάκρυνση των γυναικόπαιδων κατέστρεψαν το χωριό.

—Εκτελέσεις από τους Ναζί στο Μαγαρικάρι Ηρακλείου Κρήτης.

Ο αρχηγός και εμψυχωτής της Εθνικής Αντίστασης στην περιοχή της Μεσσαράς και στον Ψηλορείτη Πετρακογιώργης είχε την καταγωγή του από το Μαργαρικάρι. Αυτό ήταν η αιτία που στις 4 Μαΐου 1944 οι Γερμανοί βοηθούμενοι στο έργο τους από τους Ελληνικής καταγωγής προδότες έκαψαν εξ ολοκλήρου το χωριό εκτός από την εκκλησία και την φάμπρικα Πετράκη. Εφτά (7) άτομα από εκείνα που συνέλαβαν εκτέλεσαν στο χωριό Σκούρβουλα με άλλους 40 και 13 άτομα μαζί με άλλα πολλά επιβίβασαν σε καράβια και στην συνέχεια τα βούλιαξαν.

—Στις 4 Μαΐου 1944, βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς το χωριό Καμάρες (Ηρακλείο Κρήτης) και πυρπολήθηκε. Όσοι από τους κατοίκους δεν πρόλαβαν να διαφύγουν εκτελέστηκαν επί τόπου. Ο αριθμός των εκτελεσθέντων ανδρών και γυναικών ανέρχεται στους 28.

7 ΜΑΙΟΥ 1941 Εισέρχονται στην Ελλάδα οι γερμανικές ποινικές διατάξεις. Συλλαμβάνονται υπουργοί και άλλα πρόσωπα της προηγούμενης κυβέρνησης.

8 ΜΑΙΟΥ 1941 Οι γερμανοί καταλαμβάνουν τελικώς την νήσο Μήλο.

9 ΜΑΙΟΥ 1944 Απαγχονισμός 10 Ελλήνων στα Ψηλά Αλώνια Πατρών.

10 ΜΑΙΟΥ 1941 Απαγορεύονται στην Ελλάδα οι προβολές αγγλικών και αμερικανικών ταινιών, ενώ ζητείται η παράδοση των ραδιοφωνικών πομπών.

—Οι γερμανοί καταλαμβάνουν την Κέα.

1944 Οι γερμανοί εκτελούν Έλληνες ομήρους στην Καισαριανή.

11 ΜΑΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί ενεργούν αλλεπαλλήλους αεροπορικάς επιθέσεις εναντίον του αεροδρομίου Μαλέμε (Κρήτης ), το οποίον υπερασπίζουν Βρεττανοί και Έλληνες στρατιώται.

13 ΜΑΙΟΥ 1941 Η Σαμοθράκη και η Θάσος παραδίδονται από τους γερμανούς στους βούλγαρους.

—Λίγο μετά τη γερμανική εισβολή, οι Αθηναίοι αρχίζουν να προμηθεύονται το ψωμί με δελτίο, ενώ οι Ναζί αποκτούν το δικαίωμα να ταξιδεύουν δωρεάν με τον ηλεκτρικό.

14 ΜΑΙΟΥ 1941 Η γερμανική αεροπορία αρχίζει σφοδρούς βομβαρδισμούς, με κύριους στόχους τα αεροδρόμια της Κρήτης και τους λιμένες Ηρακλείου και Σούδας. Από την δράση της παρεμποδίζεται η άφιξη από την Μέση Ανατολή του μεγαλύτερου μέρους του πολεμικού υλικού, που προοριζόταν για την άμυνα της Κρήτης.

15 ΜΑΙΟΥ 1941 Βυθίζεται από Γερμανική αεροπορική επιδρομή το Αντιτορπιλικό ‘’Λέων’’ στον όρμο στης Σούδας.

16 ΜΑΙΟΥ 1941 Καταργείται το οικογενειακό δελτίο τροφίμων και καθιερώνεται ατομικό νέου τύπου σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το γάλα μοιράζεται στο εξής μόνο σε ασθενείς και παιδιά.

—1944 Τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής αφού πριν καταστρέφουν ολοσχερώς το χωριό Σακτούρια του Ρεθύμνου και φυλακίζουν όλους τους άνδρες άνω των 15 ετών, τους οδηγούν στον Άγιο Κύριλλο στη θέση ενός απότομου γκρεμού όπου είχαν στήσει τα πολυβόλα. Η εκτέλεση δεν πραγματοποιείται και οι συλληφθέντες οδηγούνται στις φυλακές της Φορτεντζας στο Ρέθυμνο. Κατά διαστήματα αφήνουν ορισμένους ελεύθερους. Σαν σήμερα στις 16-5-1944 τελικά εκτελούν 16 από τους φυλακισθέντες.

Τα γυναικόπαιδα οδηγούνται στην εξορία στην περιοχή Άδελε- Κόρνια του Νομού. Λίγο μετά την απομάκρυνση των γυναικόπαιδων κατέστρεψαν το χωριό (βλ. και 4 Μαϊου).

19 ΜΑΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί επέταξαν όλα τα πλωτά ελληνικά μέσα.

20 ΜΑΙΟΥ 1941 Αρχίζει η Μάχη της Κρήτης με την ρίψη Γερμανών αλεξιπτωτιστών (επιχείρηση Ερμής). Η αντίσταση των συμμαχικών στρατευμάτων της Μεγαλονήσου και του άμαχου πληθυσμού της κατέπληξε τον κόσμο ολόκληρο.

—Οι Γερμανοί ρίπτουν εις τα Χανιά εμπρηστηκάς βόμβας, αίτινες προεκάλεσαν μεγάλας πυρκαϊάς. Επετέθησαν ταυτοχρόνως κατά του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου. Εις την τελευταίαν πόλιν, οι Γερμανοί στρατιώται εισήλθον, αφού έβαλαν μπροστά των γυναικόπαιδα ως ασπίδα. Αλλά εξωντώθησαν ακολούθως εις σκληράς οδομαχίας. Κατά την ιδίαν ημέραν, διεξήχθησαν σφοδραί μάχαι πέριξ του αεροδρομίου Μαλέμε.

21 ΜΑΙΟΥ 1941 Το Ηράκλειο βομβαρδίζεται σφοδρότατα. Οι γερμανοί μπαίνουν στην πόλη, αλλά μετά από αντεπίθεση, στην οποία συμμετέχουν και ένοπλοι πολίτες, απωθούνται. Οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές, αφού ενισχύθηκαν, καταλαμβάνουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε και, παρά τα πυκνά πυρά πυροβολικού της 2ης νεοζηλανδικής μεραρχίας, κατορθώνουν να μεταφέρουν με κανονική προσγείωση, ένα ακόμη τάγμα.

24 ΜΑΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί συνεχίζουν τας αποβάσεις εις Κρήτην και τας φονικάς μάχας εναντίον των ηρωικών υπερασπιστών Κρητών και Βρεττανών.

26 ΜΑΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί συνεχίζουν τις μάχες των εναντίον των Ελληνοβρετανών εις Κρήτην και καταστρέφουν τας υπό των Ελλήνων κατεχομένας περιοχάς. Ο στρατηγός Φρέιμπεργκ, διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων, εξαιτίας των δυσμενών εξελίξεων, διατάζει την εκκένωση της Κρήτης.

—Οι γερμανοί καταλαμβάνουν τις Μουρνιές Χανίων.

27 ΜΑΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν τα Χανιά.

29 ΜΑΙΟΥ 1941 Οι γερμανοί καταλαμβάνουν το Ρέθυμνο. Τα βρετανικά τμήματα του Ηρακλείου επιβιβάζονται κρυφά σε 8 πολεμικά πλοία και αναχωρούν για την Αίγυπτο. Τα Ελληνικά τμήματα αναγκάζονται να παραδοθούν στους γερμανούς.

30 ΜΑΙΟΥ Αποσπάται την νύχτα από τον Ιερό Βράχο της Ακροπόλεως η γερμανική σημαία από τους Έλληνες φοιτητές Απόστολο Σάντα και Μανώλη Γλέζο. Το τόλμημα αυτό κόστισε πάρα πολύ και πληρώθηκε με πολύ αίμα.

31 ΜΑΙΟΥ 1941 Οι Ναζί διατάζουν τον περιορισμό της κυκλοφορίας των Ελλήνων πολιτών από τις 10 το βράδυ μέχρι το πρωί.

1 ΙΟΥΝΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί επέτυχον την υποδούλοσιν της Κρήτης και προέβησαν εις συλλήψεις Κρητών τους οποίους μετέφερον εις Γερμανίαν.

2 ΙΟΥΝΙΟΥ 1941.—Σφαγές από τους Γερμανούς στο Κοντομαρί της Κρήτης.

—1944 Οι Γερμανοί καίνε το Δοξάτο Δράμας και σφάζουν 233 Έλληνες, μαζί και τον ιερέα Σωτ. Ζήση και 12 γυναικόπαιδα που είχαν καταφύγει στην οικία του.

3 ΙΟΥΝΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί, έπειτα από σκληρές και πολυήμερες μάχες, μπαίνουν στην Κάνδανο Χανίων, σκοτώνουν όσους υπερασπιστές είχαν μείνει και ανασκάβουν το χωριό από τα θεμέλια. Σε ανάμνηση της θηριωδίας τους τοποθέτησαν επιγραφή που έλεγε “Εδώ ήτο η Κάνδανος”.

—1942 Τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής εκτελούν στο χωριό Γάζι του Ηρακλείου 62 προκρίτους της πόλεως Ηρακλείου, σε αντίποινα δολιοφθοράς στο αεροδρόμιο της πόλεως από Έλληνες και Βρετανούς δολιοφθορείς.

4 ΙΟΥΝΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί εκτελούν τους πρώτους Έλληνες πατριώτες στην Αθήνα.

—1942 Ο πρώτος τυφεκισμός στο σκοπευτήριο Καισαριανής από τους Γερμανούς. Εκτελούνται οι Πλωτάρχες του Λ.Σ., Η. ΚΑΖΑΚΟΣ και Γ. ΚΩΤΟΥΛΑΣ.

5 ΙΟΥΝΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί φονεύουν τον αρχιμανδρίτη Φώτιο Θεοδοσάκη και δύο άλλους Κρήτες στο Σκαλάνι μπροστά στους κατοίκους του χωριού.

—1944 Το Ολοκαύτωμα των Αγίων Αναργύρων Λακωνίας.

Ανήμερα της εορτής του Αγίου Πνεύματος, τις προμεσημβρινές ώρες, Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, επιστρέφοντας από εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στον Πάρνωνα, πέρασαν μέσα από την Ζούπαινα και στην έξοδό τους δέχθηκαν ένα πυροβολισμό εκ του οποίου τραυματίσθηκε ένας εκ των Ναζιστών. Η ύπουλη αυτή πράξη, τους προκάλεσε μανία εκδίκησης και μην βρίσκοντας άλλον πιο εύκολο τρόπο εκτόνωσης επέστρεψαν στο χωριό και ρίχτηκαν με «λύσσα» σε ένα όργιο εγκληματικών ενεργειών. Φωτιά και μαχαίρι χωρίς έλεος γέμισε το χωριό πτώματα και σκόρπισε την οδύνη, παντού όπου μαθεύτηκε. Ανεξακρίβωτος αριθμός θυμάτων, άλλοι λένε 24 άλλοι 27. Καταγραφή καμία, ακόμη ούτε ληξιαρχική γιατί το αρχείο του χωριού κάηκε και αυτό τότε, και κανείς μετέπειτα δεν νοιάστηκε να συντάξει κάποιο έγγραφο που να το αναφέρει. Άλλους έκαψαν μέσα στα σπίτια, άλλους ξεκοίλιασαν, άλλους τουφέκισαν.

Αυτή την στιγμή, και ύστερα από 57 χρόνια θα τολμήσω να αναφέρω τα 21 σίγουρα μαρτυρικά ονόματα σε έρευνα του ιδίου, (Δημ. Π. Κουτσοβίτη) όπως αναφέρονται στα αρχεία της Βουλής των Ελλήνων.

Αλεξανδρή Σοφία.

Βλάχου Παναγιώτα Λυμ.

Γεωργίτσος Κώστα Ν.

Γεωργίτσου Άννα Γε.

Γεωργίτσου Όλγα Δ.

Γεωργίτσου Αντωνία Δ.

Γεωργίτσου Σταμάτα Ν.

Γεωργίτσου Κατήγκω Ιω.

Γερασίμου Ματούλα Γ.

Γερασίμου Σοφία Γ.

Γερασίμου Σταμάτα Ιω.

Κωστιάνη Κασσιανή Αθαν.

Κωστιάνη Γιαννούλα Αθαν.

Κωστιάνη Kαννέλα Πετρ.

Κουτσοβίτη Διαμάντω Γε.

Κουμουτζή Αντωνία Δημ.

Λάσκαρη Αντωνία Ιω.

Πολίτη Μεταξία.

Πλαγάκη Σοφία.

Μπενέκος Ιωάννης Πάνος.

Μπενέκου Γαρουφαλιά Ιω.

Διαδόθηκε στο χωριό τότε, χωρίς ποτέ να εξακριβωθεί, πως τον αίτιο του κακού πυροβολισµό, τον έριξε η ανταρτική οµάδα του Περπενίτη Αργύρη Γερότζου (Γούνη) που την προηγούµενη µέρα πέρασε από το χωριό. Η διάδοση περιλάµβανε και εκµυστήρευση του οµαδάρχη Γούνη προς την Γιαννούλα Αθ. Κωστιάνη: Λεγόταν πως της είπε να φύγει από το χωριό γιατί τη επόµενη µέρα οι Γερµανοί θα το έκαιγαν. Αυτή δεν τον πίστεψε και παρέµεινε. Δεν έζησε όµως να το επιβεβαιώσει γιατί σφαγιάστηκε και αυτή όπως η µικρή κορούλα της Κασσιανή από τους θηριώδεις Ναζιστές

10 ΙΟΥΝΙΟΥ 1941 Η Ελλάδα, έπειτα από απόφαση της Ανώτερης Γερμανικής Διοίκησης, χωρίζεται σε ζώνες κατοχής, τη γερμανική, την ιταλική και τη βουλγαρική.

— Οι Γερμανοί, εκδικούμενοι δια τας εναντίον των επιθέσεις των ανταρτικών ομάδων, εισέρχονται δια δολίου τεχνάσματος εις το Δίστομον και εξολοθρεύουν ολόκληρον σχεδόν τον πληθυσμόν του, μη φεισθέντες ουδέ των νηπίων, των οποίων έσπαζαν τα κεφάλια εις τους τοίχους ήτα εξεκοίλιαζαν μπροστά εις τους γονείς των. Τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας ανήλθον εις 218 από τους οποίους 20 βρέφη, 15 παιδιά και 42 υπερήλικες.

—Πυρπολείται από τους Ναζί το χωριό Αργίνια της Κεφαλληνίας. Από τα 35 σπίτια, που είχε το χωριό, κάψανε τα 25.

11 ΙΟΥΝΙΟΥ 1940 Περιοριστικά μέτρα παίρνονται στην Ελλάδα κατά τη διάθεση και τη μεταφορά διαφόρων τροφίμων από νομό σε νομό, καθώς και στη διανομή τους κατ' οίκον.

14 ΙΟΥΝΙΟΥ 1942 Οι Γερμανοί σκοτώνουν 50 Έλληνες στο Ηράκλειο της Κρήτης.

15 ΙΟΥΝΙΟΥ 1941 Αρχή οργανώσεως "Διαφυγής" από την κατεχόμενη από τους Γερμανούς Ελλάδα στελεχών του Π.Ν. και Λ.Σ. στη Μέση Ανατολή, με διάφορα πλωτά μέσα.

—943 Οι Γερμανοί σκοτώνουν 19 Έλληνες σε αντίποινα ανατίναξης ιταλικού πλοίου στον Πειραιά.

17 ΙΟΥΝΙΟΥ 1944 Το Ολοκαύτωμα της Υπάτης.

Στις 17 Ιουνίου 1944, ημέρα Σάββατο, γράφτηκε ίσως η πιο μελανή σελίδα στην νεότερη ιστορία της Υπάτης. Στρατιωτικά τμήματα της κεντρικής Γερμανικής διοίκησης Λαμίας επιτέθηκαν κατά της Υπάτης, εκτελώντας 28 άτομα, τραυματίζοντας 30, καταστρέφοντας 375 από τα 400 σπίτια της πόλης, βυζαντινές εκκλησίες και ιστορικά αρχοντικά. Για την προσφορά της στην Ενωμένη Εθνική Αντίσταση, που κορυφώθηκε με το ολοκαύτωμα αλλά και την εκτέλεση των Υπαταίων Πατριωτών μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, από τους Γερμανούς, η Υπάτη ανακηρύχθηκε Μαρτυρική Πόλη.

Υπαταίοι μάρτυρες της Κατοχής: Η Υπάτη πυρπολήθηκε τρεις φορές από τους Γερμανούς και βομβαρδίστηκε με πυροβολικό αρκετές. Οι ημερομηνίες των πυρπολήσεων:

17 Ιουνίου 1944

10 Αυγούστου 1944

12 Οκτωβρίου 1944

Ο γραμματέας της τότε κοινότητας Υπάτης, Περικλής Ευθ. Ευθιμιόπουλος, που πέθανε στην Τασκένδη, σε πρόχειρη σημείωσή του γράφει λακωνικά: «Επυρπολήθηκαν άπασαι αι οικίαι, καταστήματα και λοιπαί οικοδομαί. Απέμειναν όρθια περί τα 25 σπίτια. Ανετινάχθη η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Άπαντα τα Δημόσια και κοινοτικά κτίρια και Σχολεία κατεστράφησαν. «‘Επί το ερείπιον» εστάθη η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ! Αυτή όπλισε τους απλοϊκούς ανθρώπους της και έστησαν στο ξέφωτο μετερίζι της φυλής το χορό της ψυχικής Αντίστασης, που τελικά νίκησε τις χιτλερικές δυνάμεις».

Η εκτέλεση των Υπαταίων πατριωτών, 1 Δεκεμβρίου1942 Η Γέφυρα του Γοργοποτάμου. Στις 1 Δεκεμβρίου 1942, δέκα κάτοικοι της Υπάτης εκτελέστηκαν στα ερείπια της γέφυρας του Γοργοποτάμου, ως αντίποινα από τους Γερμανούς για την ανατίναξή της. Στις 5 Δεκεμβρίου 1942 άλλοι έξι Υπαταίοι εκτελέστηκαν στα Καστέλλια Φωκίδος από τους Ιταλούς.

Στοιχεία για τον αριθμό των θυμάτων της Υπάτης στην περίοδο της Ιταλογερμανικής Κατοχής, 1940-1944 :

Στη Γέφυρα του Γοργοποτάμου, 1-12-1942 10

Στο χωριό Καστέλλια, 6-12-1942 6

ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ, Υπάτη 17-6-1944 28

ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΤΟΧΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ , 1942-1944 16

ΝΕΚΡΟΙ ΣΤΟ ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ 7

ΝΕΚΡΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΙΝΑ 35

ΝΕΚΡΟΙ ΑΠΟ ΝΑΡΚΕΣ-ΧΕΙΡΟΒΟΜΒΙΔΕΣ 5

18 ΙΟΥΝΙΟΥ 1941 Η Τουρκία υπογράφει Συνθήκη Ειρήνης (μάλλον συμμαχίας) με τη ναζιστική Γερμανία.

ΒΙΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΟΧΗΣ

19 ΙΟΥΝΙΟΥ 1943 Εκτελούνται στην Καισαριανή 8 όμηροι από τους Γερμανούς.
22 ΙΟΥΝΙΟΥ 1943 Σφαγές Ελλήνων από τους Γερμανούς στην Κερνίτσα Αρκαδίας.
23 ΙΟΥΝΙΟΥ 1944 Σφαγές Ελλήνων από Γερμανούς στην Σπάρτη και στον Πάρνωνα.
2 ΙΟΥΛΙΟΥ 1943 Οι Γερμανοί εκτελούν Έλληνες στην Καστοριά.
3 ΙΟΥΛΙΟΥ 1943 Εκτέλεση 50 Ελλήνων από τους Γερμανούς στην Θεσσαλονίκη.
5 ΙΟΥΛΙΟΥ 1942 Εκτελείται από τους Γερμανούς στην Καισαριανή ο υποπλοίαρχος Ηλίας Καζάκος διότι φυγάδευε Έλληνες στην Μέση Ανατολή.
10 ΙΟΥΛΙΟΥ 1944 Οι Γερμανοί εκτελούν με ξιφολόγχη Έλληνες στην Σιάτιστα.

http://www.youtube.com/watch?v=HZcNyQXtXus

11 ΙΟΥΛΙΟΥ 1942 Σε εξέλιξη η απογραφή των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, μετά από στοιχεία που έδωσε ο Αρχιραββίνος της πόλης και συνεργάτης των Ναζί, με σκοπό την μεταφορά και εξόντωσή τους. Θα τους απελευθερώσουν ύστερα από καταβολή λύτρων.

13 ΙΟΥΛΙΟΥ 1943 Οι Γερμανοί καίνε το Κεφαλόβρυσο Πωγωνίου και εκτελούν τον ιερέα και άλλους Έλληνες.

14 ΙΟΥΛΙΟΥ 1942 Εκτέλεση Ελλήνων από τους Γερμανούς στο Ηράκλειο της Κρήτης.

15 ΙΟΥΛΙΟΥ 1943 H καταστροφή των Ασπραγγέλων στο Κεντρικό Ζαγόρι της Ηπείρου. Οι Γερμανοί πυρπόλησαν και κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το χωριό στις 15 Ιουλίου 1943 και δολοφόνησαν ένα αντρόγυνο έξω από το χωριό. Το καλοκαίρι του 1944, οι Γερμανοί σε ένα από τα πολλά μπλόκα που κάνανε στο καμένο χωριό, συνέλαβαν δεκαεννιά άτομα, νέους και γέρους, και τους έριξαν στα υπόγεια της Ζωσιμαίας Σχολής που την είχαν μετατρέψει σε φυλακή. Οι συλληφθέντες έμειναν εκεί για καιρό αλλά τελικά διασώθηκαν.

Μαρτυρία, Η ραψωδία των βράχων σε πεζό:

«.....Είδαμε τους καπνούς να ανεβαίνουν πάνω από το ψηλό βουνό που έκρυβε το χωριό. Μας έκαιγαν. Τι θα γινόμαστε χωρίς σπίτι μέσα στο χαλασμό του κόσμου; Τρυπώσαμε σε σπηλιές της χαράδρας και τις γεμίσαμε βόγγους και μοιρολόγια. Κι αυτές με τη σειρά τους μας γέμισαν ψύλλους και τσιμπούρια γιατί εκεί ήταν μαντριά γιδιών.

Σ΄ αυτή τη δυστυχία μας χαλκεύτηκε μια θαυμάσια ομοψυχία΄ γίναμε όλοι οι χωριανοί ένα. Μοιάζαμε με πολυάριθμη τσιγγάνικη οικογένεια. Δεν μας χώριζαν τώρα φράχτες και ξερολιθιές..

Το δειλινό καταλάγιασαν οι καπνοί. Τα σύρματα δούλεψαν και μήνυσαν πως οι Γερμανοί αποσύρθηκαν. Κάμποσοι πήραμε την απόφαση και γυρίσαμε.

Το ρεύμα του αέρα κατέβαζε από το χωριό στη χούνη που βαδίζαμε, αηδιαστικές μυρουδιές που κράτησαν βδομάδες, από ψημένα γατιά, ποντίκια, κότες, φίδια, δέρματα. Τα ουράνια πασπάλιζαν λεπτότατη στάχτη.

Τι απόμεινε; Ο νους μου δεν πήγαινε στο αύριο, στην επιβίωση΄ σταματούσε η ζωή στα χτεσινά. Προχωρούσα σα χαμένο κορμί, πες πως έβλεπες ένα σκιάχτρο, γιατί ήξερα τι θα βρω. Οι άλλοι έλπιζαν και πατούσαν σταθερά.

Όπως τα φαντάστηκα ήταν. Από τα εκατόν τριάντα καστρόσπιτα έκαψαν τα εκατόν δώδεκα συν το σχολειό, την εκκλησιά και το Μοναστήρι. Δύο γριές που είχαν μείνει, βρέθηκαν μισότρελες και μισοψημένες κι έξω από το χωριό τα κουφάρια ενός αντρόγυνου που έγινε στόχος των δολοφόνων…Σκεφτείτε να πέφταμε στα χέρια τους!»

18 ΙΟΥΛΙΟΥ 1944 Ο χαλασμός στο Λεβίδι και στην Βλαχέρνα του Νομού Αρκαδίας.

Λυσσασμένοι οι Γερμανοί από τις απώλειες που είχαν στις μάχες, έκαψαν 180 σπίτια στο Λεβίδι, 7 στη Βλαχέρνα, 4 στην Καμενίτσα και άλλα τόσα στην Παναγίτσα, σκοτώνοντας και όποιον έβρισκαν στη διαδρομή τους, δίπλα από το δρόμο. Ο άμαχος κόσμος βρήκε καταφύγια στο δασωμένο Μαίναλο και περίμενε τα τραγικότερα, τα φοβερότερα, που ο νους του ανθρώπου δεν τα χωράει… Και που δεν άργησαν να έρθουν ….

Στις 18-7-1944 μεγάλη Δύναμη των Γερμανών με προπομπούς ποδηλατιστές, ακολούθησε το δημόσιο δρόμο Τρίπολη – Λεβίδι. Έφτασαν μέχρι τη Βλαχέρνα, που είχε εκκενωθεί από τους κατοίκους και άρχισαν να πολυβολούν τις ελάχιστες γυναίκες που τρομαγμένες έτρεχαν στις γύρω πλαγιές για να απομακρυνθούν από το χωριό και να κρυφτούνε στα έλατα. Τραυμάτισαν μια κοπέλα, την Κλειώ Δρακοπούλου, στο πόδι, και από τότε έμεινε ανάπηρη. Μετά γύρισαν στο Λεβίδι που ήταν η προσωρινή βάση του.

19 ΙΟΥΛΙΟΥ 1942 Σαν σήμερα, αφού πρώτα βασανίστηκε, κατόπιν εκτελέστηκε στον Μούδρο από τους Γερμανούς-Ιταλούς ο Λιμενάρχης Υποπλοίαρχος Σ. Αρβανιτάκης.

20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1942 Το χωριό Μεσοβούνι του Κεντρικού Ζαγορίου Ηπείρου πυρπολείται από τους Γερμανούς. Η παλιά θέση του χωριού βρίσκεται στον Άγιο Χαράλαμπο ανάμεσα στα βουνά. Λόγω της θέσης του δεχόταν συχνά επιδρομές και υπέστη αλλεπάλληλες καταστροφές με τελευταία το κάψιμο από τους Γερμανούς το 1943.

22 ΙΟΥΛΙΟΥ 1943 Κατά την διάρκειαν διαδηλώσεως (περί των διακοσίων χιλιάδων Ελλήνων), γενομένης εν Αθήναις εναντίον της σχεδιαζομένης υπό των Αρχών Κατοχής πολιτικής επιστρατεύσεως, αλλά και της αναγγελθείσας επέκτασης της Βουλγαρικής κατοχής στην Κεντρική Μακεδονία, οι Γερμανοί φονεύουν 22 και τραυματίζουν υπερεκατόν διαδηλωτάς.

23 ΙΟΥΛΙΟΥ 1943 Οι δυνάμεις κατοχής (Γερμανοί-Βούλγαροι) πυρπόλησαν και κατέστρεψαν ολοσχερώς το χωριό Λεχόβο του Νομού Φλώρινας στην Μακεδονία.

25 ΙΟΥΛΙΟΥ 1943 Σφαγή στο χωριό Μουσιωτίτσα της Ηπείρου.

26 Ιουλίου και είναι η ημέρα εορτασμού της Αγίας Παρασκευής. Τη χρονιά όμως αυτή κανείς δεν ξεκίνησε για το πανηγύρι όπως άλλοτε. Ποιος θα πήγαινε στην εκκλησιά για τη γιορτή; Άλλοι ήταν φοβισμένοι και διασκορπισμένοι στα βουνά η στη Λάκκα Σουλίου-που ήταν νεκρή ζώνη-άλλοι ήταν αιχμάλωτοι και τόσοι νεκροί, οι δε υπόλοιποι, όλοι ανεξαίρετα είχαν κάποιον να θρηνήσουν συγγενή ή φίλο.

Η ταφή των νεκρών υπήρξε ένα έργο πολύ δύσκολο. Από τη μια το έδαφος ήταν κατάξερο μέσα στο καλοκαίρι από την άλλη ο αριθμός των νεκρών ήταν τέτοιος που δεν επέτρεπε την ξεχωριστή ταφή για τον καθένα. Το θέαμα και η μυρωδιά του αίματος ήταν αφόρητα και αυτοί ήταν οι λόγοι που το δύσκολο έργο της ταφής ανέλαβαν ο Τασγιώργας (Γεώργιος Τάσσης) μαζί με άλλους δύο Μαχαλιώτες-οι οποίοι ήταν κρυμμένοι στα βουνά. Στον τόπο της σφαγής βρισκόταν ένα πηγάδι που εξυπηρετούσε τους βοσκούς. Σκέφτηκαν πως αφού δεν ήταν δυνατόν να ανοιχτούν τόσοι τάφοι, το μόνο που απέμενε να κάνουν ήταν να χρησιμοποιήσουν το πηγάδι αυτό για κοινοτάφιο. Το πηγάδι γέμισε δίχως να χωρέσουν όλοι οι νεκροί και άνοιξαν έναν επιφανειακό λάκκο-αφού όπως είπαμε το χώμα ήταν ξερό και ήταν αδύνατο το άνοιγμα τάφων- και τοποθέτησαν τους υπόλοιπους νεκρούς λοξά τον έναν δίπλα στον άλλο, για να χωρέσουν και καθημερινά επί πολλές ημέρες πρόσθεταν από λίγο χώμα.

Όσοι από τους αιχμαλώτους είχαν εκτελεσθεί στη Βούλιστα Παναγιά, τάφηκαν εκεί εκτός από τον Ανδρέα Κίτσο η σωρός του οποίου μεταφέρθηκε στο χωριό για την ταφή.

Στις 27 Αυγούστου άλλο τμήμα Γερμανών καίει 17 άτομα μέσα στο χωριό σε αντίποινα εκτέλεσης Γερμανού αξιωματικού από αντάρτες σε γειτονικό χωριό, οικογένειες Γεωργίου και Αποστόλου Γάκιου. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο ο αριθμός των νεκρών στο χωριό ανέρχεται σε 152». [Πηγή: Δίκτυο μαρτυρικών πόλεων και χωριών]

28 ΙΟΥΛΙΟΥ 1941 Στη ρηματική ανακοίνωση του πληρεξουσίου του Γ΄ Ράιχ στην Ελλάδα προς την κυβέρνηση των Αθηνών αναφέρονται, μεταξύ άλλων, και τα παρακάτω: «Η Τράπεζα της Ελλάδος δέον όπως ρυθμίζει κατά τοιούτον τρόπον την επάρκειαν του χαρτονομίσματος εις δραχμάς, ώστε να εξασφαλίζει μηνιαίως δια τας ανάγκας του γερμανικού στρατού ποσόν μέχρις 25 εκατομμυρίων μάρκων». Στην πραγματικότητα, τα λεγόμενα «έξοδα κατοχής» ήταν πολύ περισσότερα από τα 25.000.000 μάρκα μηνιαίως (βλέπε 14 Μαρτίου του 1942).

29 ΙΟΥΛΙΟΥ 1943 Οι γερμανοί εκτελούν Έλληνες στην Πελασγία Φθιώτιδος.

—Η καταστροφή της Ερυμάνθειας Αχαίας.

Μετά από μάχη με απώλειες για τους Ιταλούς λίγο μακρύτερα από το χωριό, εισέρχονται 100 άρματα μάχης καταλαμβάνουν την Ερυμάνθεια. Δεν βρίσκουν κανένα Ερυμανθιώτη, κανονιοβολούν ότι σπίτι βλέπουν η όπου πιστεύουν ότι είναι Ερυμανθιώτες, λυσσάνε από το κακό τους. Φορτώνουν τους νεκρούς και τους τραυματίες συμμάχους τους Ιταλούς και με λύσσα εφαρμόζουν τακτικές του Ομέρ Βρυώνη, επιτίθενται εις τα άψυχα σπίτια, βάζουν φωτιά και καίνε το χωριό θέλοντας να δείξουν ανθρωπισμό αφήνουν μόνο την εκκλησία, τα υπόλοιπα σπίτια καίγονται όλα. Δεν αρκούνται σε αυτό με τις ερπύστριες των αρμάτων καταστρέφουν αμπέλια, περιβόλια και ότι άλλο βρίσκουν μπροστά τους, φεύγουν με μία σκέψη να επιστρέψουν. Και επέστρεψαν όχι μόνο μία φορά αλλά πολύ συχνά καθ' όλη τη διάρκεια της κατοχής.

1 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1941 Οι βάρβαροι Γερμανοί κατακαίνε το χωριό Σκινές των Χανίων.

Οι Γερμανοί έκαψαν το χωριό, εκτέλεσαν κατοίκους και οδήγησαν τα γυναικόπαιδα σε εξορία στην περιοχή Αποκορώνου. Στην είσοδο του κατεστραμμένου χωριού τοποθέτησαν πινακίδα με την αναφορα: «Γερμανική ιδιοκτησία».

—1943 Κανονιοβολήθηκε το χωριό Καλουτάς του Κεντρικού Ζαγορίου Ηπείρου.

Την 1η Αυγούστου το χωριό κανονιοβολήθηκε από το Γερμανικό Πυροβολικό που έδρευε στην περιοχή Ελεούσα έξω από τα Ιωάννινα και σκοτώθηκαν δύο άτομα. Επίσης, το χωριό πυρπολήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1943 από γερμανικό στρατιωτικό τμήμα της Ορεινής Μεραρχίας Εντελβάις.

5 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Στις 5 Αυγούστου 1944 ο Αυστριακός στρατιώτης Otmar Dorne εγκατέλειψε το γερμανικό στρατό κατοχής και εντάχθηκε στο 30ο Σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ., που έδρευε στο βουνό Πάικο. Το γεγονός της αυτομόλησης του Dorne, αλλά και η παρουσία του λοχία των SS, Φριτς Σούμπερτ (γνωστού από τη θηριωδία του Χορτιάτη), οδήγησαν στην ομαδική εκτέλεση της 14ης Σεπτεμβρίου 1944 στα Γιαννιτσά. 112 άνθρωποι εκτελέστηκαν εκείνη τη μέρα, αφού πρώτα χτυπήθηκαν με σιδηροσωλήνες. Τα βασανιστήρια, που υπέστησαν ήταν φρικτά. Γυναίκες βιάσθηκαν, άλλες κατακρεουργήθηκαν. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες πολίτες ήταν και ο Δήμαρχος Γιαννιτσών, Θωμάς Μαγκριώτης.

Οι διηγήσεις των αυτοπτών μαρτύρων σοκάρουν. Στις 18 Σεπτεμβρίου μέρος της πόλης παραδόθηκε στις φλόγες και οι Γερμανοί με τους συνεργάτες τους εκτέλεσαν τους πολίτες που συνάντησαν στο δρόμο. Η έρευνα στο ληξιαρχείο του Δήμου Γιαννιτσών βεβαιώνει 38 νεκρούς εκείνη τη μέρα στους δρόμους της πόλης. Οι νεκροί έμειναν εκεί, άταφοι. Έγιναν τροφή για τα γουρούνια. Ο Σουηδός πρεσβευτής, Τύμπεργκ αναφέρει ότι το ένα τρίτο της πόλης καταστράφηκε από φωτιά. Οι Γιαννιτσώτες εγκαταλείπουν την πόλη. Καταφεύγουν στα χωράφια του βάλτου και διαμένουν σε πρόχειρες καλύβες. Ο Εμίλ Βένγκερ επισκέφθηκε τα Γιαννιτσά λίγες μέρες μετά την ομαδική εκτέλεση, ως εκπρόσωπος του Διεθνούς, Ερυθρού Σταυρού και γράφει χαρακτηριστικά «Τα Γιαννιτσά είναι ήδη μία νεκρά πόλις» . Στις 20 Σεπτεμβρίου 1944 επιτροπή πολιτών των Γιαννιτσών επέστειλε μήνυμα προς την Εθνική Κυβέρνηση εκθέτοντας τα γεγονότα της σφαγής και ζητώντας όπλα. Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν τα Γιαννιτσά στις 3 Νοεμβρίου του 1944.

9 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Το Ολοκαύτωμα του Τυμφρηστού.

Τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής επεχείρησαν δύο φορές κατά του χωριού. 30 Οκτωβρίου με 11 Νοεμβρίου 1943 ήταν η πρώτη (βλ. 30-Οκτωβρίου) και 9-13 Αυγούστου 1944 η δεύτερη:

Η ολοσχερής πυρπόληση του χωριού έγινε κατά τις επιχειρήσεις αντιποίνων από τις Ναζιστικές δυνάμεις, που είχαν ως βάση τη Λαμία. Οι Ναζιστικές δυνάμεις ενήργησαν αιφνιδιαστικά με αποτέλεσμα να μη δοθεί ο χρόνος στους κατοίκους να μεταφέρουν τα στοιχειώδη υπάρχοντά τους στα παρακείμενα δάση όπου είχαν καταφύγει και αποκρυβεί. Η πυρπόληση ολοκλήρου του χωριού ήταν πλέον γεγονός με κατάπληκτους τους κατοίκους να παρακολουθούν τις περιουσίες τους και τους κόπους τους να παραδίδονται στις φλόγες. Αποτέλεσμα της ολοσχερούς αυτής πυρπόλησης ήταν η καταστροφή: 155 διώροφων πέτρινων οικιών 5Χ9 μέτρων. κεραμοσκεπών με μπαλκόνι και εξωτερική σκάλα, 5 καταστημάτων, 154 αποθηκών διαστάσεων 4Χ6 μ. λαμαρινοσκεπών με τα οικόσιτα ζώα (πτηνά, αιγοπρόβατα και βοοειδή), του πέτρινου Δημοτικού Σχολείου 20Χ8 μ., των 3 εκκλησιών (Αγίου Αθανασίου, Αγίου Γεωργίου και Μεταμορφώσεως του Σωτήρος) και του Κοινοτικού καταστήματος. Με την πυρπόλησή του καταστράφηκαν ολοσχερώς και τα αρχεία της Κοινότητας.

Επίσης, κατά την Γερμανική κατοχή 1941-1944 πέθαναν από ασιτία 12 κάτοικοι του χωριού….

10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Η Υπάτη του Νομού Φθιώτιδας για δεύτερη φορά γίνεται στάχτη από τους Ναζί.

Η Υπάτη πυρπολήθηκε τρεις φορές από τους Γερμανούς και βομβαρδίστηκε με πυροβολικό αρκετές. Οι ημερομηνίες των πυρπολήσεων είναι:

17 Ιουνίου 1944

10 Αυγούστου 1944

12 Οκτωβρίου 194

11 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1941 Βαλκάνια: Το Ραίχ προτείνει στη Βουλγαρία να μπει στον πόλεμο. Τα αποτελέσματα γι’ αυτή την συνεργασία είναι γραμμένα εις τους τάφους πολλών Ελλήνων…

13 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 7.000 Γερμανοί, με πυροβολικόν και αεροπορίαν, επετέθησαν εκ τεσσάρων σημείων κατά των Ανωγείων Κρήτης, άτινα ήσαν συμμαχικόν κέντρον υπό τον Άγγλον συνταγματάρχην Τόμ, συνεργαζόμενον μετά των ελληνικών ανταρτικών ομάδων. 940 οικίαι μετεβλήθησαν εις ερείπια, οι δε νεκροί και τραυματίαι ανήλθον εις πολλάς εκατοντάδας. Οι Γερμανοί εξετόπισαν ακολούθως 2.500 γυναικόπαιδα.

—Σάρχος Ηρακλείου Κρήτης, 13 Αυγούστου 1944.

Μέσα στην εκδικητική τους μανία οι κατακτητές, όπως έχαναν τον πόλεμο, ύστερα από την απαγωγή του στρατηγού Κράϊπε και με την προοπτική της αποχώρησής τους, ήλθαν στις 13 Αυγούστου 1944 και στο ΣΑΡΧΟ. Και ήλθαν για να εκδικηθούν, για να αιματοκυλήσουν, για να φοβίσουν και να αφανίσουν το χωριό.

Μαζεύουν τους άνδρες από τα σπίτια, απ΄ όλο το χωριό, στην εκκλησία. Διαλέγουν είκοσι οι Γερμανοί τους πιο νέους και τους καλύτερους του χωριού, χωρίς να λείπουν και οι ηλικιωμένοι και μαζί με αυτούς και τον Πρόεδρο της Κοινότητας Γεώργιο Ζαχαρία Χριστοδουλάκη. Τους συγκεντρώνουν μπροστά από το χώρο που είναι σήμερα το Μνημείο των θυμάτων, 13 Αυγούστου 1944, πρωινό. Και όμως η ώρα εκείνη και η μέρα η τραγική δεν ήταν το τέλος του θανατικού. Εκτός από τους είκοσι που εκτέλεσαν μέσα στο χωριό, κάτω από τα βλέμματα των δικών τους, πήραν και άλλους δεκαπέντε Σαρχιανούς, για να τους κάνουν αρχικά υποζύγια και ομήρους στην επιδρομή αυτών των ημερών που βρισκόταν σε εξέλιξη. Τους οδηγούν στα Ανώγεια για να μεταφέρουν ότι άρπαζαν και έκλεβαν ως τις 22 Αυγούστου, όπου για να τους κλείσουν το στόμα για όσα είδαν και άκουσαν, τους εκτελούν στα Σίσαρχα, στην άκρη μιας απότομης μιρκής ρεματιάς.

Ήταν η δεύτερη εκτέλεση που υφίστανται μέσα στον Αύγουστο του ΄44 οι άνθρωποι του Σάρχου. Ο δραματικός λοιπόν απολογισμός ήταν, είκοσι μέσα στο χωριό- αόρατη στήλη θυσίας στην καρδιά του- και δεκαπέντε ακόμα από τους ανθρώπους του στα Σίσαρχα, που ακολούθησαν το μαρτυρικό δρόμο των πρώτων. Κι είναι ακόμα κοντά σ΄ αυτούς άλλος ένας από τους σημαντικούς ανθρώπους του χωριού, πατριώτης και ευεργέτης, ο Νικήτας Γεωργίου Στρατάκης που εκτελέστηκε στην Αγιά στις 19-8-1942. Ήταν από τους πρώτους αντιστασιακούς.

Χάνεται ο Γεώργιος Γεπεσάκης στις μέρες της μάχης της Κρήτης.

Σκότωσαν και έγδαραν τον 75άχρονο πολεμιστή Ζαχαριάδη Μιχάλη, το νεώτερο Δασκαλογιάννη. Να προστεθούν ακόμη τρεις, σε όλους αυτούς, που έπεσαν στην Αλβανία στο έπος του ΄40.

Πιστεύουμε ότι η αναλογία με τον πληθυσμό του χωριού μας είναι μεγάλη. Μεγάλη και η προσφορά και η θυσία του Σάρχου στον αγώνα για την ελευθερία και την τιμή της Κρήτης, της χώρας μας. Τους χάσαμε, σπάραξε η καρδιά μας, η ζωή μας σημαδεύτηκε, ο αποκεφαλισμός του χωριού και η διακοπή της συνέχεια των γενεών έχει συνέπειες που παρά τις προσπάθειές μας τις πληρώσαμε ακριβά και ίσως ακόμα πληρώνουμε.

14 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Οι Γερμανοί πυρπολούν το Πλατύστομο Φθιώτιδος.

—Στις Βουκολιές Χανίων γίνεται το καθιερωμένο παζάρι παραμονή της Παναγιάς, όπου οι κάτοικοι της γύρω περιοχής προμηθεύονται η εμπορεύονται τα λιγοστά προϊόντα, όσα δηλαδή τους άφησαν οι άρπαγες του μόχθου τους. Τη μέρα αυτή γίνεται μπλόκο και συλλαμβάνονται πολλοί. Οδηγούνται στο κολαστήρι της Αγιάς, όπου επί 45 μέρες και νύχτες περνούν στιγμές τρόμου, φρίκης και αγωνίας.

16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1943 Γερμανική δύναμη 400 ανδρών καταστρέφει ολοσχερώς το χωριό Κομμένο της Άρτας και εξοντώνει 317 κατοίκους (145 άνδρες και 172 γυναίκες).

Τα χαράματα, ωστόσο, της 16ης Αυγούστου εκατό άντρες, κατά τον Άγγλο ιστορικό Mark Mazower, 400 κατά τον Κομμενιώτη γυμνασιάρχη Στέφανο Παππά, του 12ου λόχου του 98ου Γερμανικού Συντάγματος, το οποίο έδρευε στην περιοχή της Φιλιππιάδας, μια μικρή κωμόπολη 10 περίπου χιλιόμετρα Βόρεια της Άρτας, σταθμεύουν έξω από το Κομμένο. Αποστολή του 12ου λόχου ήταν η εξόντωση των ανταρτών που δρούσαν στην περιοχή και η εξαφάνιση του χωριού που τους υποστήριζε και τους προμήθευε με τρόφιμα και άλλα απαραίτητα για την αντίστασή τους εναντίον των Γερμανών. Διοικητής του 98ου Συντάγματος ήταν ο συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, που παινευόταν πως μετέτρεψε το 98ο σε σύνταγμα για τον Χίτλερ. Αυτός την προηγούμενη μέρα συγκέντρωσε τους γερμανούς στρατιώτες για να τους ανακοινώσει πως Γερμανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν στο Κομμένο και όφειλαν, γι’ αυτό, να δράσουν αμέσως για σκληρά μέτρα εναντίον των ανταρτών και ξεκλήρισμα του χωριού που είχαν το λημέρι τους.

Διοικητής του 12ου λόχου ήταν ο υπολοχαγός Ρέζερ, πρώην στέλεχος της νεολαίας του Χίτλερ. Οι στρατιώτες ήταν στο σύνολό τους κληρωτοί.

Με την ανατολή του ήλιου, αφού πρώτα πήραν το πρωινό τους και κύκλωσαν το χωριό, οι μονάδες εφόδου έλαβαν με δύο φωτοβολίδες το σύνθημα και άρχισαν να βάλλουν με όπλα, με πολυβόλα, χειροβομβίδες και όλμους. Δεν άφηναν τίποτε όρθιο. Έκαιγαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους και σκότωναν με μιαν απερίγραπτη αγριότητα άντρες, γέροντες, γυναίκες και παιδιά. Ακόμη και μωρά. Ολόκληρες οικογένειες κάηκαν ζωντανές μέσα στα σπίτια τους, πριν ακόμη ξυπνήσουν και καταλάβουν τι γίνεται γύρω τους. Άλλοι έτρεχαν στους δρόμους να σωθούν και έπεφταν από τις σφαίρες που θέριζαν το χωριό. Ανθρώπινα σώματα κόπηκαν στα δυο η διαλύθηκαν και δε βρέθηκαν ποτέ. Φαίνεται πως η διαταγή ήταν σαφής: να μη μείνει τίποτε ζωντανό σ’ ένα χωριό που αποτελούσε φωλιά των ανταρτών.

Έξι ώρες κράτησε η σφαγή. Δρόμοι, αυλές, καμένα σπίτια, κήποι, χαντάκια, η πλατεία, ολόκληρο το χωριό γέμισε πτώματα, που μερικά έμεναν άθαφτα για αρκετές μέρες, αφού δεν απέμεινε κανείς ζωντανός απ’ τους συγγενείς για να τους θάψει. Πρόχειρα και στον τόπο ακριβώς της σφαγής άνοιξαν λάκκους κι έριξαν τους νεκρούς μέσα, για να μην τους φάνε τα σκυλιά και τα όρνια και να μην πέσουν αρρώστιες αγιάτρευτες στο χωριό. Όσοι σώθηκαν έπρεπε ν’ αντέξουν και ν’ αφήσουν γι’ αργότερα τα δάκρυα και τον πόνο.

Στο σπίτι του Θόδωρου Μάλλιου γινόταν ο γάμος τη κόρης του Αλεξάνδρας με το Θεοχάρη Καρίνο από τον Παχυκάλαμο, χωριό κοντά στο Κομμένο. Χάθηκαν όλοι. Τους έκαψαν και τους σκότωσαν. Τριάντα με τριάντα πέντε άτομα. Από τα 12 μέλη της οικογένειας του οικοδεσπότη Θόδωρου Μάλλιου σώθηκαν εκείνο το πρωινό μόνο δύο, ο Αλέξανδρος και η Μαρία, που είχαν φύγει μόλις πριν λίγα λεπτά για να φροντίσουν στο χωράφι τα ζώα. Οι ναζί δε σεβάστηκαν και δε λογάριασαν τίποτε και κανέναν. Σκότωσαν και τη νύφη την Αλεξάνδρα και το γαμπρό το Θεοχάρη.

Η ειρωνεία της Ιστορίας είναι πως οι γερμανικές υπηρεσίες, στα επίσημα έγγραφά τους, έκαναν λόγο για ληστές και αντάρτες στο Κομμένο και προετοίμασαν τους στρατιώτες για μια μεγάλη αναμέτρηση με τις δυνάμεις των αντιστασιακών οργανώσεων. Και το τραγικό πως εδώ μέσα δε βρήκαν την παραμικρή αντίσταση, δεν ακούστηκε ούτε ένας πυροβολισμός εναντίον τους, παρά μόνο ακούγονταν τα βογκητά, οι λυγμοί και οι θρήνοι των έντρομων άμαχων κατοίκων του χωριού από τους δικούς τους μονάχα πυροβολισμούς και το δικό τους θανατικό.

Μέσα σ’ ένα πρωί το Κομμένο μέτρησε 317 θύματα μιας θηριωδίας και μιας βαρβαρότητας που δεν την αντέχει ακόμη και να την ακούει κανείς. Εξοντώθηκαν 20 οικογένειες, εκτελέστηκαν 97 νήπια και παιδιά ηλικίας έως 15 ετών, θανατώθηκαν 119 γυναίκες.

17 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Το Μπλόκο της Κοκκινιάς με τις εκατόμβες νεκρών αρχίζει…

20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Γερμανοί εκτελούν Έλληνες στην Ναύπακτο.

21 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Οι Γερμανοί εκτελούν Έλληνες στην Αγυιά Κρήτης.

— Οι Γερμανοί εκτελούν Έλληνες στην Δαμάστα του Ηρακλείου Κρήτης.

Λίγο πριν τη Δαμάστα, υπάρχει σηματοδοτημένος δρόμος αριστερά, που οδηγεί στο Κερατίδι. Σε ένα ύψωμα ανατολικά της Δαμάστας, βρίσκεται το μνημείο και οι τάφοι των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς Δαμαστιανών. Στο σημείο αυτό, που τώρα είναι περιφραγμένο και δασωμένο με κυπαρίσσια, έγινε η εκτέλεση. Φυτεύτηκαν 30 κυπαρίσσια ένα για κάθε παλικάρι που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς.

Το σαμποτάζ της Δαμάστας οργανώθηκε και εκτελέστηκε από ομάδα Ανωγειανών ανταρτών, στην οποία συμμετείχαν έξι Ρώσοι στρατιώτες. Επικεφαλής και εμπνευστής της επιχείρησης ήταν ο φιλόδοξος Άγγλος λοχαγός Μπιλ Μος, που είχε πάρει μέρος και στην απαγωγή του Κράιπε. Κάθε πρωί στις 8-9, περνούσε από τη Δαμάστα, κατευθυνόμενο από το Ηράκλειο στα Χανιά, ένα φορτηγό με το ταχυδρομείο, το οποίο συνοδευόταν από 30 οπλισμένους Γερμανούς στρατιώτες και από ένα τεθωρακισμένο όχημα με μυδράλιο. Το μπλόκο στήθηκε ένα χιλιόμετρο δυτικά της Δαμάστας. Οι αντάρτες επιτέθηκαν, σκότωσαν αρκετούς Γερμανούς και εξαφανίστηκαν, με απώλειες ένα νεκρό (από την ομάδα των Ρώσων) και δυο τραυματίες.

Οι Γερμανοί θεώρησαν ότι οι κάτοικοι του χωριού ήταν συνεργοί, επειδή δεν μίλησαν για να παρεμποδιστεί το σαμποτάζ και σε αντίποινα, στις 21 Αυγούστου 1944, διάλεξαν τους 30 πιο «μάχιμους» άνδρες του χωριού και τους εκτέλεσαν στο Κερατίδι. Η Δαμάστα εκκενώθηκε και ισοπεδώθηκε.

—21 Αυγούστου 1944, η Καλοσκοπή (Κουκουβίστα) Φωκίδος καίγεται για δεύτερη φορά μέσα στον ίδιο χρόνο. Ακολουθεί μάχη μέσα στο χωριό με 6 νεκρούς αντάρτες και άγνωστο αριθμό Γερμανών εκτός από έναν λοχαγό που δεν κατόρθωσαν να τον πάρουν μαζί τους φεύγοντας. Κατά την Γερμανική κατοχή η Καλοσκοπή (Κουκουβίστα) γνώρισε το μένος των κατακτητών με συχνές επιδρομές και βομβαρδισμούς. Τις πιο δραματικές στιγμές όμως οι κάτοικοι του τις έζησαν το Πάσχα του 1944 και τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, όταν οι κατακτητές έκαψαν το χωριό δύο φορές.

22 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Η καταστροφή του Άνω Μέρους Ρεθύμνου και η εκτέλεση των τριάντα οκτώ (38) κατοίκων του.

— Το μακελιό των χωριών Κέντρους: Βρύσες, Σμιλέ και Καρδάκι Ρεθύμνου, το χρονικό μιας καταστροφής.

Κατά το μεσημέρι οι Γερμανοί έπαιρναν τους άνδρες δυο-δυο, τους οδηγούσαν λίγο πιο πέρα σ' ένα σπίτι και τους εκτελούσαν, χωρίς να μπορούν να προβάλλουν, άοπλοι όπως ήσαν, την παραμικρή αντίσταση. Το μόνο που έκαναν εκείνη τη στιγμή είναι, πως έριχναν περιφρονητικές ματιές στους κατακτητές και τους έλεγαν με το βλέμμα τους αλλά και με λόγια άνανδρους. Όλοι τους με υπερηφάνεια και με το κεφάλι ψηλά αντίκρισαν το θάνατο. Είναι γλυκύς ο θάνατος για την Πατρίδα. Μετά την εκτέλεση έριξαν πάνω στους νεκρούς εύφλεκτες ύλες και τους έβαλαν φωτιά. Μια φλόγα τινάχτηκε δεκάδες μέτρα ψηλά σαν ύστατος χαιρετισμός στους ήρωες που σκεπάστηκαν στα ερείπια του σπιτιού. Στην ίδια θέση ακριβώς σήμερα έστησαν οι χωριανοί ένα καλλιμάρμαρο μνημείο και σε μία αναμνηστική πλάκα είναι χαραγμένα τα ονόματα των παλικαριών, που θυσιάστηκαν για την Πατρίδα. Η μανία των κακούργων δεν περιορίστηκε μόνο στις εκτελέσεις των αθώων αυτών ανδρών. Την άλλη μέρα άρχισε η πυρπόληση του χωριού ολόκληρου. Έθεταν με τη σειρά στα σπίτια εκρηκτικές ύλες και τα ανατίναζαν στον αέρα. Τελευταία άφησαν τα 3 σπίτια που έμεναν στη μέση του χωριού. Έδωσαν και σ' αυτά φωτιά και έφυγαν αφήνοντας πίσω τους μόνο ερείπια. Φρίκη, ερμιά, θάνατος! Η εικόνα που παρουσίαζε το χωριό ήταν πραγματικά βιβλική. Όσοι χωριανοί κατάφεραν μετά από μέρες να γυρίσουν πίσω, αντίκρισαν μια εικόνα φρικιαστική. Ένα χάλασμα όλο το χωριό. Το αίμα των ηρώων ήταν νωπό ακόμη στους δρόμους και στους τοίχους και μόνο καπνοί έβγαιναν.

30 οι νεκροί.

—Η ίδια ακριβώς καταστροφή έγινε και στους άλλους δυο οικισμούς του χωριού, στο Σμιλέ και στο Καρδάκι. Τους άνδρες του Σμιλέ τους σκότωσαν στις Βρύσες και μετά έκαψαν τον συνοικισμό.

Στο Καρδάκι έγινε άλλη εκτέλεση και στήθηκε κι εκεί ηρώο των πεσόντων και στη μαρμάρινη πλακά του είναι 19 ονόματα: 6 Καρδακιανοί, 4 Βρυσανοί, 6 Γερακαριανοί, 2 Γουργουθιανοί.

27 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1943 Βομβαρδισμός και εκθεμελίωση από Ναζιστές του χωριού Βορίζια του Ηρακλείου Κρήτης.

Λίγες μέρες μετά τη φονική μάχη στο Τραχήλι , οι Γερμανοί κατακτητές θεώρησαν υπεύθυνο το χωριό Βορίζια για τα όσα είχαν πάθει στο Τραχήλι και ετοιμάζουν αντίποινα. Το πρωί στις 27 Αυγούστου του 1943, οι Γερμανοί παρουσιάζονται αναπάντεχα στο χωριό. Δεν πρόλαβε να κυκλοφορήσει η άσχημη είδηση και οι Ναζί είχαν κυκλώσει το χωριό. Χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση συγκεντρώνουν όλους τους κατοίκους του χωριού στον περίβολο της εκκλησίας. Παρατάσσουν τους άντρες σε μία γραμμή και επιλέγουν τρεις, τους οποίους χωρίς καμμία άλλη διαδικασία τους στήνουν στον τοίχο και τους εκτελούν. Την επόμενη μέρα εκτελούν μία γυναίκα και έναν άντρα. Απομακρύνουν αμέσως μετά τα γυναικόπαιδα σε ασφαλές μέρος και περιμένουν. Δεν πέρασε πολύ ώρα και εμφανίζονται 7 Στούκας. τα οποία αφού έκαναν την αναγκαία αναγνωριστική πτήση, επανέρχονται και αρχίζουν τον βομβαρδισμό του χωριού ρίχνοντας 21 βόμβες. Μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας τα Βορίζια δεν υπήρχαν πλέον. Τα πάντα είχαν μεταβληθεί σε ένα σωρό από ερείπια. Οι Γερμανοί εκδηλώνοντας όλο το μίσος της ανθρώπινης κακίας τους, καταβρέχουν με εύφλεκτα υλικά ότι έχει απομείνει όρθιο για να το κάψουν. Με τη συμπλήρωση της καταστροφής οδηγούν τον πληθυσμό του χωριού στη Νύβριτο και εκεί τον εγκατέλειψαν. Τότε οι δύστυχοι και κατατρεγμένοι Βοριζιανοί αναζήτησαν προσωρινή στέγη στα γύρω χωριά. Δίκαια λοιπόν τα Βορίζια είναι το πρώτο χωριό που ερημώθηκε στην Κρήτη και μάλιστα το μόνο με τον τρόπο αυτό. Η Κρήτη, Η Ελλάδα, ο Κόσμος ολόκληρος πρέπει να αισθάνονται ευγνώμονα αισθήματα σ΄αυτούς τους ανθρώπους, που ποτέ δεν δίστασαν μπροστά στο βωμό του Εθνικού χρέους και της Ελευθερίας.

Θύματα:

Χρήστος Δ. Καργάκης – Εκτελέστηκε στις Μοίρες 4/7/1943

Νικόλαος Ι. Φαραγκουλιτάκης – Εκτεέστηκε στις Μοίρες 4/7/1943

Ευστάθιος Ζ. Καμπουράκης – Εκτελέστηκε 27/8/1943

Βασίλειος Στ. Ζαχαριουδάκης – Εκτελέστηκε 27/8/1943

Γεώργιος Κ. Καργάκης – Εκτελέστηκε 27/8/1943

Ελένη Ν. Ανδρουλάκη – Εκτελέστηκε 28/8/1943

Ευστάθιος Ζαχ. Ζαχαριουδάκης – Εκτελέστηκε 28/8/1943

Θεοχάρης Εμμανουήλ Καργάκης – Εκτελέστηκε 2/1/1943

Χρόνης Ν. Μακριδάκης – Εκτελέστηκε 6/9/1943

Εμμανουήλ Αβραάμ Βεϊσάκης – Εξαφανίστηκε 14/9/1943

Αριστείδης Φαν. Σαλούστρος – Εκτελέστηκε 14/10/1943

Στυλιανός Δρακ. Βεϊσάκης – Εξαφανίστηκε 14/10/1943

Χαράλαμπος Θεοδ. Χαραλαμπάκης – Εξαφανίστηκε 14/10/1943

Φραγκιαδάκης Διονύσης από τα Βορίζια.

—Το χωριό Μουσιωτίτσα στην Ήπειρο φλέγεται για ακόμη μια φορά. Μετά την 25η Ιουλίου της ίδιας χρονιάς, ακόμη μια αναίτια σφαγή λαμβάνει χώρα στο μαρτυρικό χωριό…

Στις 27 Αυγούστου άλλο τμήμα Γερμανών καίει 17 άτομα μέσα στο χωριό σε αντίποινα εκτέλεσης Γερμανού αξιωματικού από αντάρτες σε γειτονικό χωριό, οικογένειες Γεωργίου και Αποστόλου Γάκιου. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο ο αριθμός των νεκρών ανέρχεται σε 152».

28 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Το ολοκαύτωμα του Μαλαθύρου Χανίων.

Στις 28 Αυγούστου 1944, ενώ οι καμπάνες ετοιμάζονταν να ηχήσουν χαρμόσυνα και λυτρωτικά αναγγέλλοντας το τέλος του χιλιόχρονου Γ΄ Ράιχ, οι Γερμανοί επέδραμαν με πρωτοφανή αγριότητα κατά του ελληνικού χωριού της Κισάμου Μαλάθηρο και εκτέλεσαν ένα από τα πιο στυγερά κακουργήματα της απαίσιας κατοχής τους. Περίτρομοι ξυπνούσαν οι χωρικοί σαν από εφιαλτικό όνειρο και έβλεπαν πλάι τους τους σφαγείς, που τους άρπαζαν και τους οδηγούσαν στο δημοτικό σχολείο και στη θέση Πατήματα του χωριού.

Εξαντλητική και ιεροεξεταστική, ήταν η ολοήμερη ανάκριση των ανδρών. «Που είναι οι Άγγλοι, που είναι τα όπλα, που είναι ο πομπός του ασυρμάτου», ήταν οι στερεότυπες ερωτήσεις. Στις αρνητικές απαντήσεις των παλικαριών τρομερά και θανατηφόρα κτυπήματα καταφέρονταν εναντίον τους .Το αίμα από τις πληγές είχε καταβρέξει τα φτωχικά τους ρούχα και σχημάτιζαν μια εικόνα ανατριχιαστική και τρομακτική.

Το απόγευμα μια θλιβερή συνοδεία σχηματίστηκε, που την έκλεισαν πάνοπλοι οι σφαγείς απ΄ όλες τις πλευρές.

………61 μάρτυρες βάδιζαν στο δύσβατο δρόμο και κανένας δεν άρθρωνε λέξη. Τα μάτια ερευνητικά στρέφονταν προς όλες τις κατευθύνσεις και αναζητούσαν εξιχνίαση της πορείας. Όλοι προαισθάνονταν το μεγάλο κακό, αλλά και κανείς δεν ήθελε να πιστέψει. Ήλπιζαν ότι θα τους φυλάκιζαν στη Βαστίλη της Κρήτης, Αγιά.

………Στη θέση Φαράγγι το όνειρο διαλύθηκε και η ελπίδα έγινε οικτρά πλάνη. Οι κάννες των όπλων και των πολυβόλων στράφηκαν κατά πάνω τους. Δεν πρόλαβαν να συνειδητοποιήσουν την απειλή και ένιωθαν τσιμπήματα στο σώμα τους. Έβλεπε ο ένας τον άλλο να σωριάζεται και να καλεί σε βοήθεια. Σε λίγα λεπτά και οι 61 είχαν πέσει στη γη. Βαριές ανάσες πόνου και απόγνωσης έβγαιναν από λίγα στόματα. Οι απόστολοι του θανάτου και του ολέθρου ξέκοψαν από τις θέσεις τους και σαν απόκοσμα φαντάσματα πηδούσαν πάνω από τα αιμόφυρτα κορμιά και φύτευαν την κολασμένη χαριστική βολή.

—Στον Κακόπετρο Χανίων ένα τραγικό συμβάν θα μείνει για πάντα να στιγματίζει τους φασίστες κατακτητές.

Στη στροφή του δρόμου πάνω από το σχολείο, ένα φορτηγό αυτοκίνητο προερχόμενο από την Παλαιοχώρα είναι γεμάτο επιβάτες με προορισμό τα Χανιά. Ο οδηγός υποχρεώνεται να σταματήσει και όλοι οι επιβάτες να κατέβουν, αφήνοντας τις αποσκευές τους στο αυτοκίνητο. Επιβάτες και αποσκευές ελέγχονται εξονυχιστικά. Σ΄ ένα σακίδιο βρίσκουν λίρες Αγγλίας και έγγραφα της Αγγλικής αντικατασκοπείας. Αμέσως τα πολυβόλα στήνονται και τους λένε πως, αν δεν παρουσιαστεί ο κάτοχος του σακιδίου, θα εκτελεστούν επί τόπου όλοι. Τότε, ένα 24χρονο παλικάρι, ο Νικόλαος Γερωνυμάκης, από την γειτονική Γρα Κερά, πράκτορας της αγγλικής κατασκοπείας, με το κεφάλι ψηλά, βγαίνει δύο βήματα μπροστά και, με φωνή στεντόρεια σα να μιλούσε η Κρήτη ολόκληρη, φώναξε: «Δικό μου είναι το σακίδιο». Από τη στιγμή αυτή, αρχίζει το μαρτύριο του ήρωα που ευτυχώς δεν κράτησε πολύ.

Με σχοινιά δένεται στο άγκιστρο ενός τζιπ που με ταχύτητα τον σέρνει στο σκυροστρωμένο δρόμο, μπροστά στα έντρομα μάτια των συνεπιβατών του κι οι κοφτερές πέτρες του κρεουργούν το νεανικό κορμί του. Μισοπεθαμένο, με θρυμματισμένα τα κόκαλα, χωρίς να γογγύζει η να εκλιπαρεί, τον λύνουν από το αυτοκίνητο, του δένουν με σύρμα το δεξί χέρι με το αριστερό πόδι και τον κρεμούν σε μια αγριοαχλαδιά και με λογχισμούς τον αποτελειώνουν.

29 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Το ολοκαύτωμα του Κοξαρέ στο Ρέθυμνο της Κρήτης.

Τα ξημερώματα της 28ης Αυγούστου οι Γερμανοί περικυκλώνουν το χωριό και συλλαμβάνουν όποιον προσπαθεί να βγει η να εισέλθει στο χωριό. Την επομένη 29 Αυγούστου ξεκινά η επιχείρηση ενάντια στο χωριό. Συγκεντρώνουν τους κατοίκους στην αυλή της εκκλησίας και προσπαθούν να εντοπίσουν κάποιους οργανωμένους στην Αντίσταση. Ορισμένοι καταφέρνουν να διαφύγουν. Στη συνεχεία βάζουν φωτιά και ανατινάζουν το χωριό. Καίνε έναν ηλικιωμένο παραπληγικό μέσα στο σπίτι του.

Στις συλλήψεις που ακολούθησαν αρκετοί Κοξαριανοί εστάλησαν όμηροι στη Γερμανία και μόνο δυο επέστρεψαν.

—Το Λιδορίκι (Φωκίδα) στις φλόγες.

Το Λιδορίκι κάηκε από τους Γερμανούς όπως και το Αιγίτιο και αποτελούν σύμβολα του αγώνα και της αντίστασης στους Γερμανούς εισβολείς.

2 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944 Αρχίζει η εκκένωση της Ελλάδος από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Η εκκένωση αρχίζει από τα νησιά του Αιγαίου προς την Ρόδο και από εκεί προς την ηπειρωτική Ελλάδα.

—Οι Γερμανοί εκκενώνουν το Σουφλί και την Καρδίτσα και εκτελούν 34 Έλληνες στην Καλλιθέα και 250 στον Χορτιάτη.

Χορτιάτης, 2 Σεπτεμβρίου 1944…

Ο κύκλος του θανάτου όμως μόλις έχει ανοίξει, με τον Σούμπερτ και την ομάδα του να ετοιμάζουν την τελική φάση του προμελετημένου εγκλήματος. Τοποθετούν τους κατοίκους του χωριού σε σειρές των δύο και τριών ατόμων και -αν και η αρχική σκέψη ήθελε ως προορισμό και τόπο της μαζικής εκτέλεσης το νεκροταφείο- δημιουργούν πομπές από την πλατεία προς το σπίτι του Νταμπούδη και από το κέντρο του προέδρου στο φούρνο του Γκουραμάνη. Με βαριά βήματα οι πορείες φτάνουν έξω από τα κτίρια που σε λίγο θα μετατραπούν σε νέα κρεματόρια. Οι κατακτητές και οι Έλληνες συνεργάτες τους στοιβάζουν τον κόσμο μέσα στα δύο κτίρια.

Στο φούρνο του Γκουραμάνη νεκρική σιγή, μιλάνε οι ματιές, υγρές, βαθιές. Όμως και μια σπίθα ελπίδας. Ένα παράθυρο στο πίσω μέρος του φούρνου, η ύπαρξη του οποίου διαφεύγει αρχικά της προσοχής των Γερμανών, αποτελεί πραγματικό παράθυρο προς τη ζωή για λιγοστά εγκλωβισμένα μικρά παιδιά, που από κει καταφέρνουν να πηδήξουν έξω και να βρουν διέξοδο σωτηρίας. Σύντομα οι κατακτητές θα το αντιληφθούν και θα στήσουν απέναντι στρατιώτες, που σκοτώνουν όσους επιχειρούν να διαφύγουν.

Στην είσοδό του στήνουν ένα πολυβόλο και ξεκινούν να «γαζώνουν» το φούρνο. Στη συνέχεια, ρίχνουν στους συγκεντρωμένους άχυρα και εμπρηστική σκόνη, που με τις πρώτες ριπές μετατρέπουν το φούρνο σε κόλαση πυρός. Άλλοι πέφτουν νεκροί από τα πυρά, άλλοι καίγονται ζωντανοί, κάποιοι, ακόμη και γυναίκες με τα μωρά τους στην αγκαλιά, επιχειρούν να βγουν από την πόρτα. Και εκεί όμως περιμένουν στρατιώτες που είτε σφάζουν, είτε πυροβολούν όσους βγαίνουν, δημιουργώντας σωρούς πτωμάτων. Μιαν ανάσα και έξοδος, «ηρωική», δίχως λογική -που να χωρέσει άλλωστε! Μέσα στην αναστάτωση κάποια παιδιά καταφέρνουν να βγουν έξω σώα. Σώζονται βγαίνοντας από τα φλεγόμενα κτίρια κρυμμένα πίσω από μεγαλύτερους και αναγκαζόμενα να παραστήσουν επί ώρες τα νεκρά ανάμεσα σε στοίβες πτωμάτων. Το ίδιο σκηνικό έχει στηθεί και στο σπίτι του Νταμπούδη. Οι γρατσουνιές στους τοίχους καταμαρτυρούν την προσπάθεια των απελπισμένων εγκλείστων να σωθούν από τις φλόγες και την βουλή της Ατρόπου Μοίρας.

Οι Γερμανοί και οι ταγματασφαλίτες, που θα τους ξεπεράσουν σε βιαιότητα και απανθρωπιά, δεν θα αποχωρήσουν παρά αργά το απόγευμα και αφού βεβαιωθούν ότι κανείς δεν έχει γλιτώσει της εκδικητικής τους μανίας, ότι δεν έχει απομείνει τίποτα να καεί και να λεηλατηθεί. Δεν θα χορτάσουν όμως να σκοτώνουν. Κατηφορίζοντας από το κατεστραμμένο χωριό θα συναντήσουν στο δρόμο τον 20χρονο Βάιο Νταμπούδη, ο οποίος επέστρεφε από το σανατόριο του Ασβεστοχωρίου, όπου είχε επισκεφθεί τον εκεί νοσηλευόμενο ασθενή πατέρα του. Τον συλλαμβάνουν και τον εκτελούν και αυτόν αναίτια και εν ψυχρώ.

Αφήνουν πίσω τους καταστροφή. Το χωριό καμένο και ολότελα κατεστραμμένο (περισσότερα από 300 σπίτια και κτίρια έχουν μετατραπεί σε στάχτες), πτώματα σκορπισμένα παντού, η μυρωδιά της καμένης σάρκας διάχυτη. Ο απολογισμός τραγικός: 149 νεκροί, από τους οποίους οι 51 ανήλικοι και από αυτούς οι 36 κάτω των 10 ετών -ακόμη και αβάπτιστα βρέφη. Άλλοι εν ψυχρώ εκτελεσμένοι, άλλοι καμένοι ζώντες. Μια ακόμη μαύρη σελίδα στην ιστορία έχει γραφτεί, το Ολοκαύτωμα του μαρτυρικού Χορτιάτη έχει συντελεστεί. Από το φούρνο του Γκουραμάνη, το σπίτι του Νταμπούδη και άλλα σημεία του χωριού θα γλιτώσουν ελάχιστοι.

3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1942 Οι Γερμανοί εκτελούν στις φυλακές Αγιάς Χανίων τον Τχη (ΠΖ) Ραυτόπουλο Αλέξ. για την αντιστασιακή του δράση.

4 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί εκτελούν 10 Έλληνες στην Λιβαδειά Ρεθύμνου.

—1944 Οι γερμανοί αρχίζουν την εκκένωση της Πελοποννήσου και των Ιονίων νήσων, ενώ ολοκληρώνουν την εκκένωση του Έβρου.

5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944 Οι Γερμανοί εκτελούν 50 Έλληνες στο σκοπευτήριο της Καισαριανής.

8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944 Εκτελείται στο Χαϊδάρι από τους Γερμανούς η Λέλα Καραγιάννη, αρχηγός της μυστικής οργάνωσης “Μπουμπουλίνα”. Μαζί της εκτελέστηκαν 72 ακόμα Έλληνες.

9 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Την 9η Σεπτεμβρίου 1943, τμήματα του γερμανικού στρατού εισέβαλαν στο χωριό Ριζόμυλοι του Νομού Μαγνησίας, το οποίο ήταν ήδη εγκατελειμένο από τους κατοίκους, και κατέστρεψαν και έκαψαν ότι είχαν προλάβει να στήσουν και να κτίσουν οι κάτοικοι του Ριζομύλου μετά το κάψιμο της 23ης Μαρτίου 1943.

Τα θύματα που έχει η Κοινότητα από το 1940 έως το 1945 συνεπεία του πολέμου είναι: 30.

1944 Οι γερμανοί εκκενώνουν την Νάουσα.

11 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Οι Γερμανοί εκτελούν 50 Έλληνες πατριώτες στην Κρήτη.

—Οι Γερμανοί κυριεύουν τα Δωδεκάνησα, στο πλαίσιο του αφοπλισμού των Ιταλών πρώην συμμάχων τους.

—Οι Γερμανοί με συνεχείς βολές πυροβολικού καταστρέφουν το χωριό Αετός του Νομού Μεσσηνίας και στη συνέχεια μεταβαίνουν επί τόπου και το καίνε. Οι κάτοικοι το είχαν ήδη εγκαταλείψει μετά τις πρώτες βολές του πυροβολικού. Οι λίγοι γέροντες που έμειναν στο χωριό εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς η κάηκαν. Εκτελεσθέντες-πυρποληθέντες: 7 άτομα από τον Αετό και 3 από γειτονικά χωριά. Από τις 360 κατοικίες καταστράφηκαν περίπου οι 280. Η αποθηκευμένη σοδειά κάηκε η λεηλατήθηκε.

12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Τμήματα ανταρτών υπό τον καπετάν Μπαντουβά, μετά από οκτάωρο σκληρό αγώνα, αποκρούουν ισχυρές γερμανικές επιθέσεις στην Σύμη Βιάνου του Νομού Ηρακλείου, προκαλώντας σ' αυτές σοβαρές απώλειες.

—Εκτελέσεις από Γερμανούς στον Πεύκο του Νομού Ηρακλείου. Οι εκτελέσεις στον Πεύκο ξεκίνησαν από τις 12 Σεπτεμβρίου αμέσως μετά τη Μάχη στη Σύμη. Οι Γερμανοί που σώθηκαν από την επίθεση των ανταρτών, στην οπισθοχώρηση τους προς τον Πεύκο συνάντησαν και σκότωσαν τέσσερις άνδρες και έβαλαν φωτιά στα πρώτα σπίτια.

13 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 (Μια θλιβερή επέτειος για την Κέρκυρα. Την τραγική εκείνη νύχτα της 13ης προς 14η Σεπτεμβρίου 1943 οι Κερκυραίοι λόγω των γερμανικών βομβαρδισμών άρχισαν πανικόβλητοι να εγκαταλείπουν την πόλη κατά μεγάλες ομάδες προς τα γύρω χωριά. Πολλοί όμως αναζήτησαν προσωρινό καταφύγιο στις στοές των μεσαιωνικών οχυρώσεων της πόλης. Η πόλη υπέστη καταστροφή.

—(στον Νομό Λασιθίου Κρήτης) • Ανακηρύσσεται απαγορευμένη ζώνη από Άνω Βιάννο μέχρι Παρσά συμπεριλαμβανομένης της παραλιακής ζώνης.

• Ενίσχυση γερμανικών στρατευμάτων στην περιοχή και έναρξη των επιχειρήσεών τους.

• Συλλαμβάνονται κάτοικοι των χωριών Συκολόγος και Καλάμι και μεταφέρονται στην Άνω Βιάννο στο γυμνάσιο.

• Πυρπολούνται η Κάτω και η Πάνω Σύμη.

14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Οι Γερμανοί καταστρέφουν 11 χωριά και εκτελούν 352 άνδρες στην επαρχία Βιάννου της Κρήτης. Η πρόθεση των Γερμανών να εκτελέσουν και άλλους 400 ομήρους ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή μετά από επέμβαση του μετέπειτα αρχιεπισκόπου Κρήτης Ευγένιου Ψαλιδάκη.

Συνοπτικά: Συλλήψεις στην Άνω Βιάννο και μεταφορά των συλληφθέντων στο γυμνάσιο. Εκτελέσεις στην Άνω Βιάννο (2), Βαχό (22), Αμιρά (114), Κεφαλοβρύση (36), Κρεββατά (21), Άγιο Βασίλειο (33), Πεύκο (16, από 12 έως 17/9), Κάτω Σύμη (22, στις 14 και 16/9), Συκολόγος (1). Πυρπολείται ο Πεύκος.

15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Οι Γερμανοί εισβάλουν στο χωριό Συκολόγος του Νομού Ηρακλείου.

Τα χαράματα στις 15 Σεπτεμβρίου ο Συκολόγος βρέθηκε περικυκλωμένος από τους Γερμανούς που είχαν τοποθετήσει πολυβόλα σε όλους τις εξόδους. Μια ομάδα μπήκε στη συνέχεια στο χωριό και μάζεψε στην πλατεία του μεγάλου Πρίνου περίπου τριάντα άντρες, όλους υπερήλικες. Οι νέοι άνδρες του Συκολόγου είχαν μεταφερθεί όμηροι στη Βιάννο και έτσι ο Συκολόγος γλίτωσε από τις ομαδικές εκτελέσεις. [βλ. και προηγούμενη ημέρα]

—Σφαγές και ολοκαυτώματα στα χωριά της Ιεράπετρας του Νομού Λασιθίου στην Κρήτη.

Το πρωί της 15ης Σεπτεμβρίου 1943 δύναμη Γερμανών φτάνει στο Λουτράκι, βάζει φωτιά στα σπίτια και στην εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και εκτελεί τον μοναδικό κάτοικο που βρήκε εκεί, ενώ ένα άλλο τμήμα Γερμανών κατευθύνεται στη Ρίζα.

Συλλαμβάνουν όσους άνδρες βρίσκουν εκεί, δέκα (10) τον αριθμό και τους εκτελούν έξω από το σχολείο κοντά στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα.

Στο συνοικισμό Καημένου συλλαμβάνουν ακόμη πέντε(5) άντρες και τους εκτελούν επί τόπου.

Στο συνοικισμό Σφακούρα συλλαμβάνουν έξι (6) άνδρες και μία (1) γυναίκα που βρήκαν εκεί και την έκαψαν ζωντανή μέσα στο σπίτι της.

—Σφαγές στις Μουρνιές Ιεράπετρας.

Οι Γερμανοί κινούνται από τη Ρίζα προς τις Μουρνιές. Φτάνοντας εκεί συλλαμβάνουν δεκαπέντε (15) άντρες και τους οδηγούν στη Σφακούρα. Επίσης στο ίδιο σημείο οδηγούν έξι (6) άνδρες από τον Παρσά και στη συνέχεια εκτελούν όλους τους συγκεντρωμένους στα Σφάκουρα στη θέση Σελί.

Οι Γερμανοί που κατέστρεψαν τα Γδόχια και εκτέλεσαν τους κατοίκους (16 Σεπτεμβρίου 1943) μπαίνουν στις Μουρνιές. Διατάσσουν τα γυναικόπαιδα να συγκεντρωθούν για να φύγουν για την Ιεράπετρα. 1ο η ώρα το πρωί μόλις τα γυναικόπαιδα αποχώρησαν μια ομάδα Γερμανών που έμεινε πίσω έβαλε φωτιά στο χωριό. Κάηκε ζωντανή μέσα στο σπίτι της μία γυναίκα. Η ίδια ομάδα προχώρησε προς τη Ρίζα περίπου ώρα 11.30 και έβαλε φωτιά στο συνοικισμό Καημένου. Τα γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν στην Ιεράπετρα. Η περιοχή κηρύχθηκε νεκρή ζώνη και οι εκτελεσμένοι παρέμειναν άταφοι μέχρις ότου 45 μέρες μετά δόθηκε η 24ωρη άδεια μετάβασης στην περιοχή για να περισυλλεγεί ότι είχε απομείνει από τα πτώματα.

—Σφαγές στον Μύρτο Ιεράπετρας.

Το πρωί της 15ης Σεπτεμβρίου 1943, ημέρα Τετάρτη οι Γερμανοί ξεκινούν από τα Τσέρτσα και στις 9 η ώρα φτάνουν στο Βάτο. Ύστερα από δίωρη στάση στη τοποθεσία αυτή χωρίζονται σε δύο τμήματα και ο ένας λόχος με μια διμοιρία Βάφεν Ες Ες φτάνουν στο Μύρτο. Ο γερμανός αξιωματικός δηλώνει στον πρόεδρο του χωριού πως το χωριό θα καεί και δίνει προθεσμία δύο ώρες για να πάρουν οι κάτοικοι ότι μπορούν και φύγουν. Η διμοιρία των Ες Ες ξεχύνεται μέσα στο χωριό και συλλαμβάνει δέκα (10) άνδρες τους οποίους οδηγεί πίσω από τον Άγιο Αντώνιο και τους εκτελούν επί τόπου ενώ οι άλλοι Γερμανοί πηγαινοέρχονται στο χωριό μήπως ξεφύγει κανείς και εκτελούν στις θέσεις Πέτρου και Μαγατζέ άλλα επτά (7) άτομα, μεταξύ των οποίων μια γυναίκα μέσα στο σπίτι της και έναν ανάπηρο άνδρα.

Μετά τις εκτελέσεις οι Γερμανοί λεηλατούν το χωριό και στις 4 η ώρα το απόγευμα βάζουν φωτιά στα σπίτια. Για μέρες ολόκληρες από το Μύρτο ξεπηδούν καπνοί και όσοι κάτοικοι γλίτωσαν την εκτέλεση καταφεύγουν ξεριζωμένοι στα χωριά Καρκάσα, Ανατολή και στην Ιεράπετρα, ενώ ολόκληρη η περιοχή κηρύσσεται νεκρή ζώνη.

Οι Γερμανοί από το Μύρτο ενώνονται με μια άλλη ομάδα που έφτασε στο χωριό και φεύγουν αργά το απόγευμα για το Βάτο και από εκεί σκορπίζονται σε όλη την παραλιακή ζώνη έως την περιοχή Ψαρή Φοράδα.

Δύο μέρες αργότερα σε μια αιφνιδιαστική επίσκεψη των Γερμανών στο Μύρτο συλλαμβάνονται μέσα στο χωριό τέσσερις άνδρες που είχαν επιστρέψει αναζητώντας ανάμεσα στα ερείπια κάτι από το βιός τους. Οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν για να μεταφέρουν στη παραλία διάφορα αντικείμενα από σπίτια που δεν κάηκαν και εκτέλεσαν έναν από αυτούς στη θέση Πλατανάκια. Με την εκτέλεση αυτή, οι εκτελεσθέντες στο Μύρτο φτάνουν τους 18. Το χωριό καταστρέφεται ολοκληρωτικά.

—Σφαγές στην Γδόχια Ιεράπετρας.

Την ίδια ημέρα με την καταστροφή του Μύρτου, 15 Σεπτεμβρίου 1943, οι Γερμανοί μπαίνουν στο χωριό Γδόχια, αφού προηγουμένως συλλαμβάνουν και εκτελούν επί τόπου σε διάφορα σημεία δώδεκα (12) άτομα από τα Γδόχια και την Κάτω Σύμη μεταξύ των οποίων τρεις (3) γυναίκες και ένα βρέφος 6 μηνών.

Μπαίνουν στα Γδόχια από τα Κάτω Γδόχια και τα Παπαδιανά και συλλαμβάνουν όλους τους κατοίκους άνδρες, γυναίκες, παιδιά. Κλείνουν τους Κατωγδοχιανούς μέσα στην εκκλησία των Αγίων Δέκα και τους Παπαδιανούς και Δασκαλιανούς μέσα στο σχολείο.

Την ίδια στιγμή λεηλατούν το χωριό και αρπάζουν ότι αξιόλογο υπήρχε. Το απόγευμα της ίδιας μέρας μια ομάδα Γερμανών που μετακινήθηκε από Γδόχια προς Μύρτο συνέλαβε και οδήγησε στη θέση Στενά, όπου τους εκτέλεσε πέντε (5) άτομα από τα Γδόχια. Ο αριθμός των έγκλειστων γυναικόπαιδων ήταν μεγάλος (από τα Παπαδιανά, και από την Κάτω Σύμη που είχαν καταφύγει στα Γδόχια με την ελπίδα να σωθούν) και δεν χωρούσαν πλέον μέσα στο σχολείο γι΄ αυτό γέμισαν και δύο ακόμη σπίτια. Το βράδυ μετακίνησαν τα γυναικόπαιδα από την εκκλησία των Αγίων Δέκα στα παπαδιανά για να τα συγκεντρώσουν όλα στο ίδιο μέρος και άφησαν τους άνδρες, 17 τον αριθμό στην εκκλησία. Από εκεί , 9 η ώρα το βράδυ τους μετέφεραν στην τοποθεσία Καρτσανά και τους εκτέλεσαν. Μαζί τους εκτέλεσαν και ένα ακόμη ανάπηρο πνευματικά παιδί από το Συκολόγο που συνάντησαν στο δρόμο. Από τη χαριστική βολή διασώθηκε ο Ιωάννης Ν.Πηγιάκης. Στα Κάτω Γδόχια έκαψαν ζωντανό πάνω στο κρεβάτι του έναν τραυματισμένο άνδρα και μια παράλυτη γυναίκα.

Ο τελικός απολογισμός της επιχείρησης των Γερμανών στα Γδόχια ανέρχεται σε 42 εκτελεσθέντες, μεταξύ των οποίων τέσσερις (4) από Κάτω Σύμη και έναν από το Συκολόγο. Επίσης εκτελέστηκαν στην Άνω και Κάτω Σύμη ακόμη 6 κάτοικοι Γδοχίων.

Τα γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν σε φάλαγγα προς την Ιεράπετρα χωρίς να τους επιτραπεί να πάρουν μαζί τους ούτε ένα κομμάτι ψωμί για τα παιδιά. Οι Γερμανοί περίμεναν αρκετή ώρα ώσπου να απομακρυνθούν τα γυναικόπαιδα, λεηλάτησαν το χωριό και έβαλαν φωτιά ρίχνοντας εμπρηστική σκόνη την οποία πυροδοτούσαν πυροβολώντας με τα πιστόλια. Μέσα σε λίγη ώρα το χωριό παραδόθηκε στις φλόγες ενώ τα πτώματα των εκτελεσμένων κείτονταν άταφα μέσα και έξω από το χωριό κατακρεουργημένα από τις σφαίρες.

Τα γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν στην Ιεράπετρα. Εκεί παρέμειναν για 15 περίπου ημέρες και μετά από έγκριση των Αρχών Κατοχής μοιράστηκαν στα γύρω χωριά ενώ. Στο μεταξύ επέστρεφαν δειλά στις οικογένειές τους οι άνδρες που διασώθηκαν. Οι νεκροί παρέμειναν άταφοι στα χωριά που είχαν κηρυχθεί νεκρή ζώνη και μόνο μετά από 45 ημέρες δόθηκε 24ωρη άδεια για να περισυλλεγούν ότι είχε απομείνει από τα πτώματα και να ταφούν πρόχειρα.

—1944 (ίσως να πρόκειται για σύγχυση με την προαναφερόμενη ημερομηνία) Οι Ναζί εκτελούν 43 άντρες, 2 γυναίκες και ένα βρέφος 6 μηνών στην κοινότητα Γδόχια Κρήτης.

16 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Στις 16 Σεπτεμβρίου 1943 ο Δήμος Γιαννιτσών με επικεφαλής το Δήμαρχο, Θωμά Μαγκριώτη και την βοήθεια των τοπικών, ποδοσφαιρικών ομάδων οργανώνουν διαδήλωση στην πόλη και επιδίδουν στο Γερμανό Φρούραρχο κείμενο διαμαρτυρίας κατά της πρόθεσης των Γερμανών να παραχωρήσουν την Κεντρική Μακεδονία στους Βουλγάρους. Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες στις 13 Νοεμβρίου 1943 οι Γερμανοί συλλαμβάνουν γύρω στους 50 πολίτες, τους οποίους μεταφέρουν στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη. Στις αρχές του 1944 εκτελούν τους δεκατρείς (13), ενώ οι υπόλοιποι αφήνονται ελεύθεροι μετά από πολλά βασανιστήρια.

18 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Σφαγή 9.600 Ιταλών από τους Ναζί στην Κεφαλονιά (μόνο 40 κατάφεραν να γλιτώσουν).

—1944 Στις 5 Αυγούστου 1944 ο Αυστριακός στρατιώτης Otmar Dorne εγκατέλειψε το γερμανικό στρατό κατοχής και εντάχθηκε στο 30ο Σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ., που έδρευε στο βουνό Πάικο. Το γεγονός της αυτομόλησης του Dorne, αλλά και η παρουσία του λοχία των SS, Φριτς Σούμπερτ (γνωστού από τη θηριωδία του Χορτιάτη), οδήγησαν στην ομαδική εκτέλεση της 14ης Σεπτεμβρίου 1944 στα Γιαννιτσά. 112 άνθρωποι εκτελέστηκαν εκείνη τη μέρα, αφού πρώτα χτυπήθηκαν με σιδηροσωλήνες. Τα βασανιστήρια, που υπέστησαν ήταν φρικτά. Γυναίκες βιάσθηκαν, άλλες κατακρεουργήθηκαν. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες πολίτες ήταν και ο Δήμαρχος Γιαννιτσών, Θωμάς Μαγκριώτης.

Οι διηγήσεις των αυτοπτών μαρτύρων σοκάρουν. Στις 18 Σεπτεμβρίου μέρος της πόλης παραδόθηκε στις φλόγες και οι Γερμανοί με τους συνεργάτες τους εκτέλεσαν τους πολίτες που συνάντησαν στο δρόμο. Η έρευνα στο ληξιαρχείο του Δήμου Γιαννιτσών βεβαιώνει 38 νεκρούς εκείνη τη μέρα στους δρόμους της πόλης. Οι νεκροί έμειναν εκεί, άταφοι. Έγιναν τροφή για τα γουρούνια. Ο Σουηδός πρεσβευτής, Τύμπεργκ αναφέρει ότι το ένα τρίτο της πόλης καταστράφηκε από φωτιά. Οι Γιαννιτσώτες εγκαταλείπουν την πόλη. Καταφεύγουν στα χωράφια του βάλτου και διαμένουν σε πρόχειρες καλύβες. Ο Εμίλ Βένγκερ επισκέφθηκε τα Γιαννιτσά λίγες μέρες μετά την ομαδική εκτέλεση, ως εκπρόσωπος του Διεθνούς, Ερυθρού Σταυρού και γράφει χαρακτηριστικά «Τα Γιαννιτσά είναι ήδη μία νεκρά πόλις» . Στις 20 Σεπτεμβρίου 1944 επιτροπή πολιτών των Γιαννιτσών επέστειλε μήνυμα προς την Εθνική Κυβέρνηση εκθέτοντας τα γεγονότα της σφαγής και ζητώντας όπλα. Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν τα Γιαννιτσά στις 3 Νοεμβρίου του 1944.

19 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Σφαγές Ελλήνων από τους Γερμανούς στις Καρυές Λακωνίας.

—1944 Οι γερμανοί εκκενώνουν την Ναύπακτο και το Άργος.

20 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944 Οι γερμανοί βομβαρδίζουν την Παραμυθιά Θεσπρωτίας.

22 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1941 Το Ράιχ λέει στη Βουλγαρία να μπει στον πόλεμο με αντάλλαγμα συγκυριαρχία στην Ελλάδα η να δεχτεί να την καταλάβουν [φυσικά οι Βούλγαροι δέχθησαν και μάλιστα σε κάποιες περιοχές της Ελλάδος αποδείχθησαν πλέον βάρβαροι από τους Ναζί!!].

23 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Το ελληνικόν αντιτορπιλλικόν «Βασίλισσα Όλγα» κατεβυθίσθη εις τον λιμένα της Λέρου, κατόπιν ομαδικής επιθέσεως 25 γερμανικών «Στούκας». Εβδομήντα δύο Έλληνες αξιωματικοί και ναύται εχάθησαν μετά του πλοίου των εις τα ύδατα της Δωδεκανήσου. Μεταξύ τούτων ήσαν ο ηρωϊκός κυβερνήτης του πλωτάρχης Γ. Μπλέσσας, ο ύπαρχος Γρηγορόπολος, ο υποπλοίαρχος Μπότσης, ο α’ μηχανικός υποπλοίαρχος Σακίπης και ο σημαιοφόρος Σιμιτσόπουλος.

28 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1941 Οι Βούλγαροι, με εντολές των Γερμανών και επί βάσει προδιαγεγραμμένου σχεδίου, αρχίζουν ομαδικάς σφαγάς των Ελλήνων εις Μακεδονίαν. Εις την Δράμαν εξετελέσθησαν άνω των 1.500, οι δε σφαγείς απέκοπτον τας κεφαλάς των και έπαιζον ποδόσφαιρον εις την κεντρικήν πλατείαν της πόλεως. Εξετελέσθησαν επίσης εις το Δοξάτον 397, εις την Κύρναν 250, εις την Χωριστήν 160, εις το Κάτω Νευροκόπιον 59, εις τον Μεγαλόκαμπον 38 κλπ. Αι σφαγαί συνεχίσθησαν μέχρι της 20 Οκτωβρίου, τα δε θύματα της ομώτητας των Βουλγάρων καθ’ όλην την διάρκειαν κατοχής υπερέβησαν συνολικώς τας 15.000.

—1943 Βυθίζεται στον κόλπο του Αργοστολίου το επιβατικό πλοίο «Αρντένα» με 840 Ιταλούς στρατιώτες αιχμαλώτους των Γερμανών (διασώζονται μόλις 120 — οι υπόλοιποι 720 πεθαίνουν).

29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944 Επέτειος του μαρτυρικού Δοξάτου Δράμας από τους Γερμανο-βούλγαρους.

Όταν την Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου 1941 μία από τις πολλές ομάδες ‘’εξέγερσης’’ των Βουλγάρων εισήλθε στο Δοξάτο, χτύπησε το αστυνομικό τμήμα, πυρπόλησε το οίκημα και σκότωσε οχτώ (8) Βούλγαρους αστυνομικούς και έναν βουλγαρογραμμένο συνεργάτη τους. Κατά τη μάχη που διεξήχθη σκοτώθηκε ένας αντάρτης από τη Χωριστή.

Την άλλη μέρα το Δοξάτο πλήρωσε για άλλη μια φορά βαρύ φόρο αίματος στο βουλγαρικό στρατό κατοχής. Με μια πράξη τυφλής βίας εκτελέστηκαν για αντίποινα τουλάχιστον διακόσιοι (200) αθώοι Δοξατινοί.

Για τα χίλια εκατόν είκοσι τέσσερα (1.124) αναφερόμενα θύματα κατά τις τρεις βουλγαρικές κατοχές το Δοξάτο τιμήθηκε: το 1945 με Βασιλικό Διάταγμα, το 1985 με το Χρυσό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών και το 1998 με Προεδρικό Διάταγμα, δυνάμει του οποίου χαρακτηρίστηκε ως «Μαρτυρική Πόλη». [βλ. προηγούμενη ημέρα]

—Τον ίδιο βαρύ φόρο αίματος από τους Βουλγάρους πλήρωσε και η Χωριστή Δράμας. Η Χωριστή σε διάστημα 30 ετών γνώρισε τρεις βουλγαρικές κατοχές που σημάδεψαν ανεξίτηλα την ιστορία της. Στην πρώτη βουλγαρική κατοχή (1912-1913) η συμβολή της Χωριστής είναι μεγάλη ως αντάρτες-πρόσκοποι απέναντι στα άνομα συμφέροντα του βούλγαρου κομιτατζή Πανίτσα για δήθεν αυτονομία της Μακεδονίας.

Κατά τη 2η βουλγαρική κατοχή (1916-1918) η Χωριστή πλήρωσε με τον μεγαλύτερο φόρο αίματος από όλα τα χωριά της Δράμας με 623 θύματα.

Η εκατόμβη των θυμάτων της Χωριστής ολοκληρώθηκε κατά την 3η βουλγαρική κατοχή (1941-1944) με 147 θύματα.

—Οι δραματικές περιπέτειες της πόλεως της Δράμας.

Τα βουλγαρικά αντίποινα υπήρξαν άμεσα και σκληρά και επεκτάθηκαν πολύ πιο πέρα από το χώρο εκδήλωσης των ανταρτικών επιθέσεων των προηγούμενων ημερών. Συνολικά σε πενήντα οικισμούς του νομού Δράμας, σε τριάντα έξι οικισμούς του νομού Σερρών και σε δεκαπέντε οικισμούς του νομού Καβάλας εκτελέστηκαν περισσότεροι από δύο χιλιάδες εκατόν σαράντα (2.140) αθώοι Έλληνες κάτοικοι της περιοχής. Από αυτούς οι χίλιοι εξακόσιοι δέκα τέσσερις (1.614) ήταν από το νομό Δράμας, οι τετρακόσιοι δεκαέξι (416) από το νομό Σερρών και οι εκατόν δέκα (110) από το νομό Καβάλας.

Ιδιαίτερα δοκιμάστηκε η μαρτυρική πόλη της Δράμας, αν και μέσα στην πόλη οι ανταρτικές επιτυχίες ήταν ελάχιστες. Κατά τη νύχτα της εξέγερσης ο κατοχικός στρατιωτικός διοικητής συνταγματάρχης Μιχαήλοφ, που είχε ειδοποιηθεί στο μεταξύ για τις κινήσεις των ανταρτών στο Δοξάτο, είχε δώσει εντολή να πυροβολείται στο ψαχνό όποιος κυκλοφορούσε στους δρόμους, ενώ από τα ξημερώματα άρχισαν οι μαζικές συλλήψεις.

Το πρωί της 29ης Σεπτεμβρίου 1941 γέμισαν τα στρατόπεδα και οι βουλγαρικοί αστυνομικοί σταθμοί από πολίτες που δεν είχαν καμιά απολύτως ανάμιξη στα γεγονότα. Ο αριθμός των συλληφθέντων ξεπέρασε τους χίλιους. Την ίδια μέρα άρχισαν οι ομαδικές εκτελέσεις. Χωρίς να προηγηθεί δίκη και καταδικαστική ετυμηγορία, εκατοντάδες Δραμινοί και κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής που ήρθαν την Κυριακή στην πόλη για το παζάρι, που τότε γινόταν κάθε Δευτέρα, θανατώθηκαν σε διάφορα σημεία της πόλης.

Σύμφωνα με τις πρόσφατες έρευνες ο συνολικός αριθμός των θυμάτων που προκάλεσαν τα άμεσα βουλγαρικά αντίποινα –μόνο μέσα στην πόλη της Δράμας– ήταν τουλάχιστον πεντακόσιες εξήντα δύο (562) ψυχές. Ο αριθμός αυτός ίσως να μην είναι τόσο εντυπωσιακός όσο φαίνονται μερικά άλλα εξωπραγματικά νούμερα που παγιώθηκαν έκτοτε στη συλλογική μνήμη κυρίως στη Δράμα και στο Δοξάτο. Ωστόσο, η αποκρουστικότητα ενός εγκλήματος δεν κρίνεται μόνο από τον αριθμό των θυμάτων αλλά κυρίως από την αγριότητα και το μίσος αυτών που το διέπραξαν.

Η Δράμα και η περιοχή της δεν πρέπει να ξεχάσει επ’ ουδενί τα γεγονότα του 1941. Το επιβάλλει αυτό ο σεβασμός στη μνήμη των νεκρών της και στην ιστορική αλήθεια που ομολογουμένως δεινοπάθησε και αυτή μέχρι να αποκρυσταλλωθεί.

1943 Οι Γερμανοί εκτελούν 40 προκρίτους της Παραμυθιάς.

Στις 29-9-1943 το χάραμα της μέρας, μεταφέρθηκαν στον προκαθορισμένο τόπο της εκτέλεσης οι μελλοθάνατοι φρουρούμενοι από μουσουλμάνους Τσάμηδες και λίγους Γερμανούς. Ακολούθησαν σκηνές φρίκης. Πατέρας παρακαλούσε ν' αφήσουν ελεύθερο το 16χρονο γιο του και ο γιος ικέτευε να σκοτώσουν αυτόν και να αφήσουν τον πατέρα να αναθρέψει τις μικρότερες αδελφές. Τελικά εκτελέσθηκαν πατέρας και γιος. Άλλοι προσπάθησαν με γενναιότητα να δραπετεύσουν αλλά χτυπήθηκαν από τις σφαίρες των μουσουλμάνων Τσάμηδων που είχαν περιζώσει την περιοχή. Ώρα 7 το πρωί το κροτάλισμα των πολυβόλων έσβησε το χαμόγελο των αγέρωχων ανδρών.

Η εκτέλεση τους ανακοινώθηκε αμέσως με έγγραφο του γερμανικού φρουραρχείου Παραμυθιάς που θυροκολλήθηκε στο οίκημα όπου στεγάζονταν τα γραφεία της τότε Κοινότητας Παραμυθιάς.Με την ηρωική θυσία των εκτελεσθέντων συμπατριωτών μας η Παραμυθιά αναγορεύτηκε σε μαρτυρική πόλη.

Ένα χρόνο αργότερα η θεία Νέμεση απέδωσε τη δικαιοσύνη, γιατί "...Κείνοι που έπραξαν το κακό - τους πήρε μαύρο σύγνεφο. Ζωή δεν είχαν πίσω τους με έλατα και κρύα νερά, παππού δεν είχαν από δρυ κι απ' οργισμένο άνεμο η μάνα που χορεύοντας να χει δοθεί στη λευτεριά του χάρου... "(Ελύτης).

Τα όνειρα πήραν "εκδίκηση". Για την πατρίδα η πιο σωστή στιγμή σημαίνει: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.

1944.—Γερμανοί εκτελούν 9 Έλληνες, ενώ βγαίνουν από τον ιερό ναό Οσίας Ξένης στην Νίκαια [δες και 19/9].

30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Εκτελούνται στην Πάτρα 10 Έλληνες πατριώτες από τους Γερμανούς.

—Με διαταγή από τους Γερμανούς αρχίζει η εκκένωση των χωριών Κεφαλοβρύσι, Κρεβατάς, Πεύκος, Σύμη, Καλάμι και Συκολόγος εντός πέντε ημερών. Στις 14 Οκτωβρίου, ένα μήνα μετά τις ομαδικές εκτελέσεις, ειδικά συνεργεία των Γερμανών άρχισαν να κατεδαφίζουν με δυναμίτες και πυρπόλησαν τα χωριά αυτά, που είχαν ήδη εκκενωθεί και η περιοχή τους είχε κηρυχθεί «νεκρή ζώνη».

Γενικώς, είναι δύσκολο να γίνει ένας ακριβής απολογισμός θυμάτων κααι καταστροφών στην Κρήτη. Οι κινήσεις των γερμανικών στρατευμάτων χαρακτηρίζονταν από μια διασπορά ενώ οι εκτελέσεις γίνονταν και εκτός των χωριών, όποτε έβρισκαν άμαχο πληθυσμό στην ευρύτερη ζώνη. Το σύνολο των θυμάτων τις μέρες εκείνες φτάνει τουλάχιστον τους 400. Τουλάχιστον 129 από αυτούς είναι απ’ τα χωριά της δυτικής Ιεράπετρας (Μύρτος, Γδόχια, Ρίζα, Μουρνιές, Μύθοι, Μάλες, Χριστός και Παρσάς) ….μιλάμε μόνο για τα χωριά στον Νομό Λασιθίου!!

1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1941 Οι βούλγαροι, κατόπιν σχεδίου και εντολής των Γερμανών εκτελούν 130 Έλληνες από την Κορμίτσα Σερρών.

—1943 Οι Γερμανοί εκτελούν Έλληνες πατριώτες στον Βόλο.

3 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1943 Οι γερμανοί εκτελούν 82 Έλληνες στην Ήπειρο (η καταστροφή του χωριού Λιγκιάδες έναντι των Ιωαννίνων).

Στο σπίτι του Ρούσκα ήταν δύο οικογένειες εκτελεσμένες η Ελένη Αθ. Μπαμπούσκα και το παιδί της σκοτωμένο και το άλλο τραυματισμένο στη σπονδυλική στήλη -ήταν ζωντανό και βύζαινε στη μάνα του σκοτωμένη 36 ώρες που ήρθαν και το πήραν. Ήρθε ο Νικόλαος Γ. Μανδήλας και το πήγαν στο Νοσοκομείο στο Γρεβενήτη που είχαν οι αντάρτες- και η Μαρία Γ. Λάππα με τα τρία παιδιά της. Στη μάνδρα του Δημ. Παπά ήταν σκοτωμένος μεσ΄ τα πουρνάρια ο Σταύρος Γ.Ζώτος, είχε τα λεπτά στην τσαντήλα και μετά από πολλές μέρες τον βρήκαν και του πήραν τα λεφτά και μετά είπαν. Στον κήπο του Λάππα ήταν (σκοτωμένη) η Ελένη Γ. Γεράκου με τα δύο της παιδιά. Στην αυλή του Τσερίκη ήταν(σκοτωμένη) η Αγγέλω η γιαγιά Κώστα και Μήτσου Φούκα. Στην κουζίνα Θεοδώρου Λώλη ήταν σκοτωμένη η Λαμπρινή χήρα Λιούρη, η κοπέλα μου αβάπτιστη τεσσάρων μηνών καμένη μαζί με την σαρμάνα, η Αικατερίνη χήρα Λώλη και η Πανάγιω Κ. Λώλη κοπέλα 18 χρονών ήταν πίσω από την πόρτα στη γωνία. Άνοιγε η πόρτα και τις έπιανε η πόρτα πίσω. Έμειναν εκεί 25 μέρες ώσπου μύρισαν και τις βρήκαν και δεν μεταφέρονταν να τις θάψουν στο Νεκροταφείο και τις έθαψαν στην κήπο εδά κει. Αφού μας είπαν αυτά τα δυσάρεστα γεγονότα, τα χάσαμε, δεν ξέραμαν που πάμε, δεν είχαμε αίμα ζεστό απάνω μας, κρυώσαμε, παγώσαμε, χτυπηθήκαμε, κλάψαμε, θρηνήσαμε.

Η ώρα δώδεκα το μεσημέρι αφήσαμε τα παιδιά μας υγιέστατα, τα σπίτια μας σπίτια ωραία και να επιστρέψομε το βράδυ και μη βρούμε ούτε ανθρώπους ούτε σπίτια. Ξεκινήσαμε από την Στρογγλή και κάναμε κάτω να έρθουμε για το χωριό και δεν ξέραμε που πηγαίναμε. Αλλού θέλαμε να πάμε και αλλού πηγαίναμε.

……………………………..

Το βράδυ καμιά ώρα μέρα από μέρη που δεν φαινόμασταν από τα Γιάννενα δια να μας βάλουν ήρθαμαν στο χωριό. Μας φαινόνταν πως θα βρούμε τους ανθρώπους ζωντανούς. Βρήκαμαν τη Λαμπρινή Λιούρη και την κοπέλα μου σκοτωμένες και καμένες στο μαγιριό ψηλά στο αξεφύληγο αραποσίτι του μπάρμπα μου Θοδωρή Λώλη. Την άλλη μέρα ήρθαν δύο τσοπαναραίοι να πάρουν λίγο νερό, ψωμί ότι να εύρεσκαν να βάλουν στο στόμα τους, τους βαλαν από το νησί με τα μυδράλια.

Και έτσι δεν έρχονταν ξανά μέρα άνθρωποι στο χωριό. Νύχτα σε νύχτα έρχονταν και έθαφταν τους σκοτωμένους που ήταν έξω από τα σπίτια και συμμάζευαν ότι είχε μείνει από την καταστροφή…

Οι Ναζί ακόμα το μάτι στο χωριό το είχαν. Την Τρίτη Κυριακή και την Πέμπτη Κυριακή το βράδυ μετά το κάψιμο, έβαλαν με το πυροβολικό στα σπίτια που είχαν μείνει άκαιγα, τα τρύπησαν τα τοιχάρια με τα βλήματα αλλά ευτυχώς δεν ήταν άλλα θύματα.

Την πρώτη Σεπτεμβρίου 1944 χτυπούν από το Τζαμί του Κάστρου με τα βαριά μυδράλια και ανάψαν και κάηκαν τα μανδριά του Αθανασ. Μπαμπούσκα. Την ίδια μέρα ρίχτουν στα βλάχικα κονάκια που ήταν στη θέση «Γιάνο» και σκότωσαν μια βλάχα, τη γυναίκα του Στάθη Μάστουρα. Τη φέραν νύχτα και τη θάψαν στο χωριό.

6 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944 Εκτελούνται από τους Ναζί 85 Έλληνες πατριώτες στην περιοχή Υμηττού-Χαραυγής.

7 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1943 Μνήμες της μαρτυρικής Λιλαίας (Κάτω Αγόριανη) του Νομού Φωκίδος.

Στις 6 Οκτωβρίου 1943, σμήνος αμερικανικών υπερφρoυρίων περνούσε πάνω από το χωριό πάvω Αγόριανη επιστρέφοντας στις βάσεις του στην Ιταλία αφού είχε βομβαρδίσει εχθρικούς στόχους στην περιοχή - Ελευσίνας και Τατοίου Αττικής. Τα αμερικανικά υπερφρούρια καταδιώκονταν από Γερμανικά καταδιωκτικά Μέσσερσμιτ και ακριβώς πάνω από το χωριό ένα Γερμανικό καταδιωκτικό έπληξε και κατέρριψε ένα υπερφρούριο. Από το υπερφρούριο αυτό πριν συντριβεί στο έδαφος, ρίχτηκαν στο κενό με τα: αλεξίπτωτά τους τα εννέα μέλη του πληρώματος. Ορισμένα από τα γερμανικά καταδιωκτικά άρχισαν τότε να πολυβολούν τους Αμερικανούς αεροπόρους. Ένας από τους Αμερικανούς αεροπόρους επλήγη και έφτασε στο έδαφος νεκρός. Οι κάτοικοι του χωριού ξεχύθηκαν προς την πλάγιά όπου έπεφταν οι αεροπόροι και τους περισυνέλλεξαν. Πριν όμως περάσει πολλή ώρα Γερμανική μηχανοκίνητη δύναμη έφτασε στο χωριό Λιλαία (κάτω Aγόριανη) εξόρμησε Πεζή προς την Πάνω Aγόριανη, ορεινό χωριό. Κινητοποιήθηκαν τότε όλοι οι κάτοικοι του χωριού, άλλοι για να φυγαδεύσουν τους συμμάχους αεροπόρους και άλλοι για να μεταφέρουν τις οικογένειές τους στις γύρω περιοχές του Παρνασσού, καθώς ήταν γνωστή σε όλους η εξοντωτική αγριότητα των Γερμανών. Οι άνδρες του εφεδρικού ΕΛΛΑΣ και της μαχητικής ομάδας του χωριού έσπευσαν στο ενδιάμεσο της απόστασης των χωριών Πάνω και κάτω Aγόριανης, στη θέση «Βρυζόραχη- Όχτος» και στη μάχη που επακολούθησε, αφού σκότωσαν την εμπροσθοφυλακή (7) επτά Γερμανούς, έτρεψαν σε φυγή το Γερμανικό τμήμα, το οποίο υποχωρώντας σκότωσε τον Σταμάτη Σταμάτη του Mπoζόγιαvoυ, ετών 17, έξω από το χωριό Κάτω Αγόριανη. Την επομένη μεγάλες δυνάμεις Γερμανών εξαπέλυσαν βιαιότατη επίθεση από όλη την περίμετρο του Παρνασσού και άρχισαν μάχες που μαίνονταν επί πολλές μέρες. Το Χωριό Κάτω Αγόριανη οι Γερμανοί το κυρίευσαν στις 7 Οκτωβρίου 1943 και άρχισαν αμέσως να το πυρπολούν από τη μια του άκρη ως την άλλη 'χρησιμοποιώντας τη γνωστή εμπρηστική σκόνη η οποία αναφλέγεται με έναν και μόνον πυροβολισμό. Οι κάτοικοι παρακολουθούν κρυμμένοι στους γύρω ορεινούς όγκους του Παρνασσού και η μεγάλη συμφορά είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού.

Από τον απολογισμό της καταστροφής αυτής: Σκοτώθηκαν, βιάστηκαν, σφάχτηκαν η κάηκαν ζωντανοί μέσα στα σπίτια τους 11 άτομα. Πυρπολύθηκαν στις 7.10.1943, (150) εκατόν πενήντα οικίες από τις περίπου (160) εκατόν εξήντα που είχε συνολικά το χωριό. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι οικίες ήταν διώροφες πετρόχτιστες με κεραμοσκεπή, εμβαδού 70 τ.μ. περίπου, μαζί με την οικοσυσκευή της εποχής, και τις σοδιές του καλοκαιριού (σιτάρια - καλαμπόκια - κρασιά, κ. τ. λ.). Επίσης πυρπολήθηκαν άλλοι τόσοι στάβλοι και αποθήκες, που περιείχαν γεωργικά εργαλεία, κτηνοτροφικές τροφές και αρκετά ζώα. Για όλες τις ανωτέρω καταστροφές οι κάτοικοι της πρώην Κοινότητας Λιλαίας κατέθεσαν, ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Άμφισσας, αγωγή, κατά του ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ και αιτούν αποζημιώσεις. Στο χρονικό διάστημα από, 1941 έως 1944, σκοτώθηκαν επιπλέον 11 κάτοικοι από τα ιταλoγερμανικά στρατεύματα κατοχής.

8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1943 Το Ολοκαύτωμα της Eπταλόφου (Αγόριανης) του Νομού Φωκίδος.

Οι Γερμανοί, αφού πρώτα καίνε το Κάτω Χωριό (Λιλαία), την μεθεπόμενη (8 Οκτωβρίου 1943) εκδικούνται και την Επτάλoφo (Άνω Aγόριανη). Κάψανε ολόκληρο το χωριό. Από τα 184 σπίτια του κάηκαν τα 146 κι όσοι κάτοικοι του δεν μπόρεσαν η πρόλαβαν να το εγκαταλείψουν κατεσφάγησαν η κάηκαν ζώντες, από νήπια αβάπτιστα έως ανήμποροι γέροντες. Από μια και μόνη οικογένεια μαρτύρησαν 7 άτομα. (Μια κόρη 17χρονη, πριν φονευθεί, βιάστηκε από 15 άτομα). Θύματα συνολικά 17.

Δύο λόγια για τον ηρωικό αυτό τόπο:

Πριν την Επανάσταση του 1821 από τους Τούρκους, λόγω του «ατίθασου» του χαρακτήρα τους σε επαναστατικά κινήματα (η καταγωγή τους από τους Μεγάλους Κομνηνούς της Τραπεζούντας), ξαναμαρτύρησαν αρκούντως για τον εξαφανισμό τους.

Οι μεν Προεστοί τους κρεμάστηκαν στον Αϊ Γιώργη τους στις μεγάλες φτελιές, οι δε «δυνάμενοι να φέρουσι όπλα» (άνω των 14 ετών) εσφαγιάσθησαν και οι υπό­λοιποι (γυναικόπαιδα και γέροντες) εξορίσθηκαν στο Αυλάκι του Ζητουνίου Λα­μίας) και πέθαναν όλοι τους από ελονοσία. Ένας μόνο γλύτωσε δια της φυγής, ονόματι Κομνηνός η Κομνάς Τράκας.

Κατά την Επανάσταση του '21, επειδή 350 Αγοριανίτες συμμετείχαν στην πολιορκία της Ακρόπολης, σε αντίποινα, 73 γυναικόπαιδα αιχμαλωτισθέντα από προδοσία σε σπήλαια του Παρνασσού πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου, της Πόλης και στο Μοναστήρι της Σερβίας.

Στους Βαλκανικούς Πολέμους και στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο η Αγόριανη είχε 12 θύματα. Το 1940 είχε 3 θύματα (Δήμος Ν. Βελέντζας, Δήμος Α. Τράκας και Ασημάκης Μ. Πανάγου). Σήμερα η Επτάλοφος η Αγόριανη απολαμβάνει τα αγαθά της Ελευθερία της ευημερούσα με τους 599 κατοίκους της (απογραφή 2001) και την τιμητική επωνυμία της ως «η Ελβετία του Νότου».

9 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944 Βομβαρδίζεται ανηλεώς από τους Ναζί η Αθήνα τρεις μέρες πριν εγκαταλείψουν την πόλη. Έξι νεκροί και 22 τραυματίες είναι ο τραγικός απολογισμός.

12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Η Υπάτη του Νομού Φθιώτιδας για τρίτη φορά γίνεται στάχτη από τους Ναζί.

Η Υπάτη πυρπολήθηκε τρεις φορές από τους Γερμανούς και βομβαρδίστηκε με πυροβολικό αρκετές. Οι ημερομηνίες των πυρπολήσεων είναι:

17 Ιουνίου 1944

10 Αυγούστου 1944

12 Οκτωβρίου 1944

16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1943 Ο νέος ανώτατος αρχηγός των Ταγμάτων Ασφαλείας στην Ελλάδα, στρατηγός των SS Στρόοπ, ανακοινώνει, ότι θα τουφεκιστεί πολλαπλάσιος αριθμός πολιτών σε περίπτωση επίθεσης και θανάτου ανδρών της χωροφυλακής και της αστυνομίας.

17 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί εκτελούν 250 κατοίκους των Άνω και Κάτω Κερδυλίων Σερρών σε αντίποινα για τον φόνο ενός Γερμανού στρατιώτη.

«……..Μια κόκκινη φωτοβολίδα σχίζει τον βουρκωμένο ουρανό. Σημαίνει η αρχή του τέλους. Τα πολυβόλα θερίζουν ασταμάτητα τους συγκεντρωμένους κατοίκους. Η φύση τραντάζεται. Οι γειτονικές πλαγιές κουνιούνται συθέμελα….. Ακολουθεί οδυρμός, κλάμα, ανάθεμα από τα γυναικόπεδα….. Η εικόνα φρικιαστική. 235 κάτοικοι, 130 από το πάνω χωριό, 80 από το κάτω και γύρω στους 25 ετεροδημότες, είναι ένα με το χώμα ….... Δίπλα στο θάνατο τα ερείπια. Μαύρος καπνός σκεπάζει τον ουρανό. Ο αέρας ανακυκλώνει τα μοιρολόγια. Τίποτα άλλο….. οι μνήμες βουβαίνουν τον άνθρωπο, παραλύουν τη γλώσσα και τη σκέψη. …… Η φθινοπωρινή μέρα αρχίζει να γέρνει. Τελείωσε την αποστολή της. Μέσα σε λίγες έφαγε ότι η ζωή δημιούργησε με κόπο και ιδρώτα. Άνθρωπος γέννησε, δημιούργησε, άνθρωπος σκόρπισε το θανατικό………»

18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Ελληνικές θυσίες αίματος κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο:
30.000 Πεσόντες Ελληνοϊταλικού πολέμου και γερμανικής εισβολής (1940-41)
260.000 Θάνατοι από πείνα (κυρίως τον χειμώνα 1941-42)
70.000 Εκτελεσθέντες
100.000 Φυλακισμένοι η μαχόμενοι
60.000 Εβραίοι (85% του συνόλου)
520.000 (7% του πληθυσμού της χώρας) [πηγή: εφημερίδα "Καθημερινή", 14 Νοεμ. 1999 - Φ.Μ.]

19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Οι Γερμανοί εκκενώνουν την Λαμία, το Μέτσοβο και τον Βόλο.

Λίγες ημέρες πριν από την αναχώρησή τους, οι Γερμανοί προχώρησαν σε ανατινάξεις, καταστρέφοντας το λιμάνι και τον κυματοθραύστη, το τελωνείο, την παραλία καθώς και το τηλεφωνικό κέντρο της πόλης. Παράλληλα λαμβάνουν χώρα και μια σειρά από άγριες και πολύνεκρες μάχες.

23 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1941 Οι Γερμανοί πυρπολούν το Μετσόβουνο (η Μεσόβουνο) Κοζάνης και εκτελούν 137 (η 165) κατοίκους, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν μαχητές του Αλβανικού μετώπου. Ήταν το πρώτο χωριό της ηπειρωτικής Ελλάδας που πήρε τα όπλα κατά των κατοχικών αρχών. Ενα από τα πρώτα που γνώρισαν τα μαζικά αντίποινα της Βέρμαχτ, με δύο διαδοχικά ολοκαυτώματα κι εκατοντάδες νεκρούς. Κι όμως, η συλλογική εθνική μνήμη κάθε άλλο παρά του έχει επιφυλάξει τη θέση που του αξίζει στο μαρτυρολόγιο της δεκαετίας του ’40.

Το ολοκαύτωμα του Μεσόβουνου σε δύο φάσεις, 23-10-1941 / 22-4-1944. Τα Γερμανικά στρατεύματα Κατοχής το 1941 σκότωσαν η έκαψαν ζωντανούς 157 κατοίκους του χωριού και το 1944 άλλους 108 και έκαψαν το χωριό.

—1943 Το χωριό Μανασσής στο Κεντρικό Ζαγόρι Ηπείρου πυρπολείται από τους Γερμανούς.

—Η καταστροφή του χωριού Καλουτάς του Κεντρικού Ζαγορίου Ηπείρου.

Το χωριό πυρπολήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1943 από γερμανικό στρατιωτικό τμήμα της Ορεινής Μεραρχίας Εντελβάις. Την 1η Αυγούστου της ίδιας χρονιάς το χωριό κανονιοβολήθηκε από το Γερμανικό Πυροβολικό που έδρευε στην περιοχή Ελεούσα έξω από τα Ιωάννινα και σκοτώθηκαν δύο άτομα.

26 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1942 Η πυρπόληση του χωριού Προσήλιο (Σεγδίτσα) στην Άμφισσα.

Οι Γερμανοϊταλικές δυνάμεις αιχμαλώτισαν όλον τον πληθυσμό του χωριού, απ΄ τους οποίους, τα γυναικόπαιδα και τους γέροντες τους εκτόπισαν στην Άμφισσα (εννοείται με τα ρούχα που φορούσαν εκείνη τη στιγμή) και τους εγκατέστησαν στα σπίτια, τα καλύβια και τους αχυρώνες των κατοίκων της Άμφισσας. Τους άντρες του χωριού τους μετέφεραν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων στην Θήβα, όπου παρέμειναν αιχμάλωτοι για ένα εξάμηνο.

Στις 26 Οκτωβρίου 1942, μερικές μέρες μετά την αιχμαλωσία των κατοίκων του χωριού, έβαλαν φωτιά και κατέστρεψαν ολοσχερώς όλα σπίτια του χωριού…Καίγονται μαζί όλα τα κινητά περιουσιακά στοιχεία των χωριανών, ρούχα, έπιπλα, σκεύη, γεννήματα… Σκότωσαν ακόμα και τα ζώα με σκοπό να ανακόψουν την τροφοδοσία των ανταρτών.

Την ίδια ημέρα έβαλαν φωτιά και στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Τριβολούς καίγοντας ολοσχερώς τις εγκαταστάσεις του…Καθώς και δύο εξωκλήσια του χωριού, τον Άγιο Γεώργιο και την Αγία Τριάδα.

Το Προσήλιο «Σεγδίτσα» είναι ένα χωριό που βρίσκεται στην πλαγιά της Γκιώνας σε υψόμετρο 900 μέτρων. Το 1940 σύμφωνα με την επίσημη απογραφή αριθμούσε 1200 άτομα, που ζούσαν από αρχαιοτάτων χρόνων στον τόπο αυτό με πλήρη αυτάρκεια αγαθών. Μετά το κάψιμο του χωριού και τον εκτοπισμό των κατοίκων, οι Ιταλοί απαγόρευσαν στους χωριανούς έστω και την απλή επίσκεψη τους στον χώρο του καμένου χωριού. Για το λόγο αυτό εκτέλεσαν, ένα μήνα περίπου μετά την πυρπόληση, τους χωριανούς Ανδρέα Λίβα, Παναγιώτη Α. Κούκο, Παναγιώτη Γ.Κούκο, Μαρία Μανώλη, Ευστάθιο Δ.Μπουμπούνη, Κωνσταντίνο Δ. Μπουμπούνη και Φώτη Ε. Μαργώνη. Η απάντηση των αγανακτισμένων και κατατρεγμένων χωριανών στα αντίποινα των Ιταλών ήταν η πλήρης και καθολική συμμετοχή του ενεργού πληθυσμού του χωριού σε όλους τους αντάρτικους σχηματισμούς. Από την ενεργό συμμετοχή των χωριανών στα αντάρτικα τμήματα είχαμε την απώλεια 8 χωριανών ανταρτών που έπεσαν σε διάφορες μάχες που έδωσε με τα στρατεύματα κατοχής, καθώς επίσης και 12 χωριανούς που εκτελέστηκαν κατά διαστήματα από τον στρατό κατοχής ως συνεργάτες και συμμέτοχοι στην εθνική αντίσταση.

Καθ΄ όλο αυτό το διάστημα από το 1942 μέχρι το 1949-50 οι χωριανοί ήταν ξεριζωμένοι από τον τόπο τους και ζούσαν στα σπίτια, τα καλύβια και τους αχυρώνες των κατοίκων της Άμφισσας και στις σπηλιές της γύρω περιοχής… Τα αποτελέσματα της δραστηριότητας των στρατευμάτων κατοχής επί του συνόλου των χωριανών ήταν η επί οκτώ συνεχή χρόνια παραμονή του πληθυσμού κάτω από δυσμενείς και αντίξοες συνθήκες, που τους οδήγησε στα κατώτατα όρια εξαθλίωσης και χρειάσθηκαν τουλάχιστον τρεις δεκαετίας για την επαναφορά τους στην προτέρα κατάσταση. Δέκα (10) γυναίκες έμειναν χήρες, Ένας (1) άνδρας χήρος, Τριάντα δύο (32) παιδιά ορφανά. Και μία (1) οικογένεια, αυτή του Νικολάου Μήταλα η Ματσούκα αφανίστηκε εντελώς….

28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944 Οι Γερμανοί ανατινάζουν κατά την υποχώρησή τους τη σήραγγα και το γεφύρι του Μπράλλου, καθώς και το γεφύρι της Παπαδιάς.

30 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944 Οι Γερμανοί τουφεκίζουν 17 Έλληνες πατριώτες στην Πρώτη Φλώρινας.

—Το Ολοκαύτωμα του Τυμφρηστού.

Τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής επεχείρησαν δύο φορές κατά του χωριού. 30 Οκτωβρίου με 11 Νοεμβρίου 1943 ήταν η πρώτη: Από έρευνα στα Γερμανικά Αρχεία οι Ναζιστικές Δυνάμεις που ενήργησαν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή μας ανήκαν στην Ε΄ Γερμανική Στρατιά και ήταν: η 4SS Pol.Pz Greh.Div. (Μεραρχία ss), η 104 Jaeger Division (Μεραρχία καταδιώξεως) και το ΧΧΙΙ Geb. A.K. (Ορεινό Σώμα Στρατού).

Η επιχείρηση είχε την επωνυμία «Hubertus» και διεξήχθη από δύο συγκροτήματα που είχαν έδρες τη Λαμία (Gruppe OST SS Pol Pz Gren Rgt III SS και I SS) & το Αγρίνιο (Gruppe West) με σημείο συναντήσεως το Καρπενήσι. Το χωριό, λόγω της στρατηγικής του θέσης, αποτελούσε χώρο ανάπτυξης των ανταρτικών ομάδων με αξιόλογη προσφορά και κατοίκων του στην Ενωμένη Εθνική Αντίσταση ανατίναξης της Γέφυρας του Γοργοποτάμου και σε άλλες προσβολές Γερμανικών Μονάδων.

Κατά την επιχείρηση αυτή συνέλαβαν, βασάνισαν οικτρά και εκτέλεσαν εννέα (9) κατοίκους του χωριού.

—1944 Οι γερμανοί τουφεκίζουν 17 Έλληνες στην Πρώτη Φλωρίνης.

7 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Οι Ναζί καταστρέφουν με φωτιά το μεγαλύτερο μέρος του Καρπενησίου.

19 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Μετά την επίθεση γερμανικών στρατευμάτων εναντίον της νήσου Σάμου και την δυσμενή τροπή των επιχειρήσεων, το Στρατηγείο της Μ. Ανατολής διατάσσει τους Ιερολοχίτες και τους Βρετανούς κομμάντος, που στις 30 Οκτ. είχαν απελευθερώσει την Σάμο, να εκκενώσουν την νήσο. Κατά την εκκένωση μεταφέρονται μαζί στην Τουρκία 12.800 Έλληνες πρόσφυγες και 8.000 ιταλοί.

21 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1941 Γερμανικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν το Πυθαγόρειο και την Πόλη της Σάμου. Αρχίζει η εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων. Η απελευθέρωση επιτυγχάνεται την 5η Οκτωβρίου 1944.

26 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Οι Γερμανοί εκτελούν στο Μονοδένδρι Λακωνίας 118 Έλληνες ομήρους. Ο ιατρός Νικόλαος Καρβούνης δεν δέχεται να φύγει όπως του πρότειναν και τοποθετείται μόνος του μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα.

30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1942 Με απόφαση της Γερμανοϊταλικής διοίκησης, όσοι θέλουν να αναχωρήσουν για την ελληνική επαρχία θα εφοδιάζονται με ειδική άδεια.

2 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1941 Η πείνα σε συνδυασμό με τις πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες προκαλεί χιλιάδες θύματα ανάμεσα στον αστικό κυρίως πληθυσμό της χώρας. Μέχρι τα μέσα του 1942 οι νεκροί θα φτάσουν τις 200.000.

4 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Οι Γερμανοί πυρπολούν την μονήν Ομπλού (εις τας παρυφάς του Παναχαϊκού όρους).

8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Οι Γερμανοί μπαίνουν στην μονή του Μεγάλου Σπηλαίου και εκτελούν 13 υπερήλικες μοναχούς, 3 υπηρέτες, ένα προστατευόμενο ορφανό ηλικίας 7 ετών και 5 προσκυνητές।

13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Τραγωδία των Καλαβρύτων. Από πρωϊας ισχυραί γερμανικαί δυνάμεις περιέζωσαν την πόλιν, ειδοποιήθησαν δε αμέσως όλοι οι κάτοικοι να συγκεντρωθούν εις την κεντρικήν πλατείαν. Εκεί, οι Γερμανοί εξεχώρισαν όλους τους άνδρας ηλικίας 16—70 ετών, περί τους 1200 και τους ωδήγησαν παρά το νεκροταφείον, όπου τους εξετέλεσαν ομαδικώς με ριπάς πολυβόλων. Οι ελάχιστοι εκ τούτων επιζήσαντες εξετελέσθησαν δια των περιστρόφων. Το ανήκουστον έγκλημα ωλοκληρώθη δια της πυρπολήσεως των περισσοτέρων εκ των οικιών της πόλεως. Παρομοίας εκτελέσεις έκαμαν οι Γερμανοί και εις πολλά χωρία της περιοχής. Οι εκτελεσθέντες συνολικώς ανήλθον εις 1720.

14 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Οι Γερμανοί επανέρχονται εις την μονήν του Μεγάλου Σπηλαίου (βλέπε 8—12—1943) και την λεηλατούν αποκομίσαντες 70 φορτία με διάφορα κειμήλια (άμφια, έπιπλα κλπ.), ακολούθως δε την παραδίδουν εις τας φλόγας.

17 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Η καταστροφή της Πτέρης Αχαϊας.

Το 1943 έγινε η μάχη στο Πυργάκι εναντίον των Ιταλών, όπου είχαν συμμετάσχει και Φτεραίοι. Εν συνεχεία οι Ιταλοί με ένα τάγμα εγκαταστάθηκαν στη Φτέρη, έμειναν τέσσερις ημέρες και συνέλαβαν τους: Θ. Αντωνιάδη και Γ. Πανουτσόπουλο και τους εκτέλεσαν στο προσκυνητάρι Πετσάκων, όπου στη θέση αυτή υπάρχει ένα μικρό απέριττο μνημείο. Οι Ιταλοί έκαψαν ένα τμήμα της Φτέρης και ολοκλήρωσαν την καταστροφή οι Γερμανοί, μετά το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, την 17η Δεκεμβρίου 1943. Έκαψαν και την κεντρική εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στο ναό αυτό υπήρχαν πριν από την καταστροφή προπολεμικά δυο παλιές εικόνες αξίας, του Χριστού και της Παναγίας.

18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943 Γερμανικά στρατεύματα κατοχής εκτελούν 118 κατοίκους του χωριού Δράκεια της Μαγνησίας.

Φωνές θανάτου ακούγονται στη Δράκεια…….

Ψηλό κυπαρίσσι με 118 κυπαρισσόμηλα πεσμένα

Φωνές θανάτου σπαράζουν τη Δράκεια

Έναν – έναν τους σημάδευε το μίσος

έναν – έναν στη χαράδρα

τους πλάγιαζε.

Μια ολόκληρη βοή

Σαν ένας ολόκληρος θάνατος

Και μετά…….. σιγή.

Από τις 350 οικίες του χωριού καταστράφηκαν οι 58.

31 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1942 Εκτελούνται στα Τρίκαλα, ύστερα από απόφαση του Γερμανοϊταλικού στρατοδικείου, έξι Έλληνες.

egolpion.