Οι ήρωες της πράσινης γραμμής

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του αντιστρατήγου ε.α. ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΛΕΥΡΟΜΑΓΕΙΡΟΥ στον ΚΩΣΤΑ Γ. ΖΟΥΡΑΡΙ ( Ιούλιος 2007)

Τις άγνωστες μέχρι τώρα ηρωικές στιγμές των ανδρών που υπερασπίστηκαν με ιδιαίτερη αυταπάρνηση τη Λευκωσία και κατά συνέπεια ολόκληρη την Κύπρο, ανασύρει από τη μνήμη του ο αντιστράτηγος ε.α. και επίτιμος γενικός επιθεωρητής στρατού Δημήτρης Αλευρομάγειρος.

Στο πλαίσιο των "Συν-ζητήσεών" μας συναντήσαμε τον ηρωικό στρατηγό και του ζητήσαμε να καταθέσει τις μνήμες του από τα θλιβερά γεγονότα της Κύπρου το 1974.


Στρατηγέ, έχουν περάσει 33 χρόνια από τα γεγονότα του 1974, που καθόρισαν πολύ αρνητικά τη σύγχρονη ελληνική ιστορία και ατυχώς εξακολουθούν να την καθορίζουν. Γνωρίζουμε ότι κατεβήκατε για πρώτη φορά εθελοντής στην Κύπρο το 1964, νεαρός 24 χρόνων. Το 1974, 34 χρόνων πλέον, σε μία τελείως διαφορετική κατάσταση βρίσκεσθε διοικητής στο τάγμα της Πράσινης Γραμμής Λευκωσίας και η Λευκωσία παραμένει σε ελληνικά χέρια...
Σε κάθε περίπτωση ο αντιαποικιακός αγώνας των κυπρίων πατριωτών κατά των ιμπεριαλιστών ήταν αγώνας για το δίκαιο και ενισχύετο από την αγανάκτηση για την κατάφωρη αδικία των μέχρι προχθές συμμάχων μας απέναντι σε έναν λαό, πολίτες και αντάρτες του οποίου έφτασαν πολλές φορές στο εκτελεστικό απόσπασμα των ναζιστών, για να μη προδώσουν τους άγγλους κομάντος που συμμετείχαν στην αντίσταση, όσοι συμμετείχαν... Θυμάμαι με απέραντη συγκίνηση και αγανάκτηση τις 200.000, 300.000 Αθηναίων που μαζευτήκαμε αυθόρμητα στο πανεπιστήμιο να βροντοφωνήσουμε ενάντια στην αθλιότητα των ιμπεριαλιστών όταν έστειλαν τα πρώτα 18χρονα παιδιά, τους Καραολή και Δημητρίου, στην αγχόνη και αργότερα όλοι τραγουδήσαμε τα σαλπίσματα ελευθερίας του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, του τελευταίου έφηβου ελεύθερου πολιορκημένου.

Και οι εμπειρίες σας ως στρατιωτικός...
Το 1957 μπαίνω στη σχολή Ευελπίδων και γίνομαι μάρτυρας μιας ενέργειας που παρέπεμπε σε εποχές που μόνο μέσα από τα βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα είχαμε βιώσει στα παιδικά μας χρόνια. Το 90% των συναδέλφων μας κυπρίων ευελπίδων "λιποτακτεί" από τη σχολή και σπεύδει, ως μέλη ενός νέου Ιερού Λόχου, στο αντάρτικο της ΕΟΚΑ, να μπολιάσει με την ορμή του αυτόν τον όμορφο αγώνα της θυσίας και του αίματος της κυπριακής ελευθερίας. Με θαυμασμό σιγοψιθυρίζαμε "πως διάβολο θα τους μοιάσουμε"... Και να 'μαι το 1964 εθελοντής στη συνέχεια εκείνου του αγώνα. Η Ζυρίχη και το Λονδίνο (ζουρλομανδύα τον είχε ονομάσει ο ίδιος ο Κάλαχαν) έδωσαν το δικαίωμα στην προβοκάτσια των Τούρκων την παραμονή των Χριστουγέννων του 1963. Οι Άγγλοι σπεύδουν να χαράξουν την Πράσινη Γραμμή. Η κυβέρνηση του Γέρου της Δημοκρατίας, του Γεωργίου Παπανδρέου, ανταποκρίνεται σε έκκληση του αρχιεπισκόπου Μακαρίου και αμέσως ενισχύεται η άμυνα της Κύπρου. Αρχικά με μας ως εκπαιδευτές-οργανωτές της αντιτουρκικής πλέον αντίστασης και το καλοκαίρι του 1964 με την αποστολή μιας πανίσχυρης ελληνικής μεραρχίας.
Να έλθουμε τώρα στα γεγονότα του 1964... Τα γεγονότα της Μανσούρας, Μοσφιλιού, Πηγαινείων, Κοκκίνων (6-10 Αυγούστου 1964) με βρίσκουν διοικητή λόχου του 206 τάγματος πεζικού και παίρνω το βάπτισμα του πυρός αλλά και της βαρβαρότητας των τουρκικών βομβαρδισμών με βόμβες ναπάλμ κυρίως σε αμάχους. Η επιχείρηση είχε στρατιωτική επιτυχία, αλλά μου άφησε έναν προβληματισμό για το ποιος αποφασίζει αυτά τα κρίσιμα θέματα (ήταν η εποχή του γνωστού "άλλα αποφασίζουμε και άλλα κάνουμε" του Γ. Παπανδρέου προς τον αρχιεπίσκοπο, ο οποίος όμως εσύρθη σε αυτήν την επιχείρηση). Η εποχή τής τότε συμμετοχής μου στην Κυπριακή Εθνοφρουρά (Απρίλιος 1964 - Δεκέμβριος 1965) ήταν η εποχή της μεγάλης ασφάλειας και πατριωτικού οργασμού για την άμυνα της Κύπρου. Αλίμονο, ο παγκόσμιος ιμπεριαλισμός είχε άλλως αποφασίσει. Τα γεγονότα του Ιουλίου του 1965, τα οποία και κατέληξαν στο πραξικόπημα του 1967, έγιναν ακριβώς για να καταστραφεί η Κύπρος (σήμερα πλέον, με το άνοιγμα των αρχείων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Φόρεϊν Όφις, με τη δήλωση συγγνώμης του Κλίντον το 1999 και από τα βιβλία των Χένρι Κίσιντζερ, Αλί Μπιράντ κ.ά., είναι απολύτως βέβαιον αυτό που τότε μόνο το υποθέταμε). Το πρώτο έγκλημα της χούντας του 1967 ήταν η επαίσχυντος απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας. Η Κύπρος, αφοπλισμένη πλέον από το 1967, περίμενε τον προαναγγελθέντα θάνατό της. Η αρχή του τέλους ήρθε με το ηλίθιο και προδοτικό πραξικόπημα του Ιουλίου του 1974.

Αυτό το πολιτικό σχόλιό σας μας βάζει στο κλίμα της εποχής. Η δικτατορία του 1967 πού σας βρίσκει και πώς βρεθήκατε στην Κύπρο;
Η δικτατορία του 1967 με βρίσκει στη Βυρώνεια Σερρών. Είμαι υπολοχαγός και διοικώ τον 19ο λόχο βαρέων όλμων 4,2". Μάλιστα τον Ιανουάριο του 1967 κατάγγειλα στον τότε μέραρχό μου, διοικητή της 6ης μεραρχίας Κιλκίς, στρατηγό Ανδρέα Βαρδουλάκη, κινήσεις προετοιμασίας της δικτατορίας (κατατέθηκε από τον στρατηγό στη δίκη των πρωταιτίων, αυτό όμως είναι άλλη ιστορία, τέθηκα μάλιστα σε εξάμηνη αργία τότε). Το 1973 υπηρετώ στη Λήμνο και μάλιστα είμαι έτοιμος να παντρευτώ, όταν έρχεται η μετάθεσή μου στην Κύπρο. Μου έκανε εντύπωση, γιατί μετά τα γεγονότα κυρίως της απόσυρσης της μεραρχίας, τη δολοφονία του Γεωρκάτζη, 1971 νομίζω, και τις κατ' επανάληψη απόπειρες κατά του Μακαρίου είχα υποψία ότι τα πράγματα οδηγούνται σε άσχημη κατεύθυνση, γι' αυτό είχα δηλώσει ότι δεν επιθυμώ να υπηρετήσω στην Κύπρο.

Τελικά όμως πήγατε.
Πήγα τον Οκτώβριο του 1973. Αμέσως κατάλαβα ότι ένας μεγάλος αριθμός αξιωματικών ήταν από αδιάφορος έως αντιθέτως με το εδώ καθεστώς. Εκτός όσων ήταν σε θέσεις-κλειδιά. Αρκεί να σημειώσω ότι ο αρχηγός ΓΕΕΦ Ντενίσης, ένας κατά τα άλλα συντηρητικός αξιωματικός, δεν ήταν συμπαθών προς τη χούντα, αντίθετα με τον επιτελάρχη του, υποστράτηγο Παύλο Παπαδάκη. Επίσης κατάλαβα αμέσως ότι η αμυντική ικανότητα της Κύπρου ήταν, μετά την απόσυρση της μεραρχίας, αδύνατη και στηρίζετο κυρίως στην επιστρατευόμενη εφεδρεία, η οποία όμως δεν εκαλείτο συχνά για μετεκπαίδευση. Η απόσυρση της μεραρχίας από την Κύπρο πιστεύετε πως ήταν καθοριστική για τις μετέπειτα εξελίξεις; Η απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας ήταν το πρώτο έγκλημα. Το τελειωτικό κτύπημα ήρθε δυστυχώς από ελληνικά χέρια (και η απόσυρση όμως δεν ήταν ελληνικό έγκλημα;), το πραξικόπημα του Ιουλίου... Αν διαβάσετε το βιβλίο του Αλί Μπιράντ "Απόφαση-Απόβαση" (δημοσιεύτηκε το 1977 σε συνέχειες στη "Μιλιέτ"), θα δείτε τους πανηγυρισμούς του Ετσεβίτ για την ευκαιρία που του δόθηκε. Βέβαια σήμερα ξέρουμε, μάλιστα πρόσφατα είχαμε και νέα επιβεβαίωση, αυτή τη φορά από την τουρκική εφημερίδα "Τούρκις Ντέιλι Νιους" (28/6/2007), το σχεδιασμό του όλου σκηνικού από τον Χ. Κίσιντζερ (επ' αυτού έχουμε και τη μαρτυρία αλλά και τη μήνυση προς Κίσιντζερ το 2003 από τον διαπρεπή έλληνα δημοσιογράφο Ηλία Δημητρακόπουλο). Οι σχεδιασμοί όμως ανατρέπονται όταν υπάρχουν πατριωτικές ηγεσίες, όπως πρόσφατα με το 76% του κυπριακού λαού στην αθλιότητα Ανάν. Επομένως ο σχεδιασμός δεν απαλλάσσει την ευθύνη της χούντας για το μέγα έγκλημα. Εδώ θα ήθελα να σχολιάσω ότι η χουντική κυβέρνηση ήταν η πιο φιλοαμερικανική κυβέρνηση που είχε ποτέ η Ελλάδα. Πόσο την ωφέλησε αυτό; Καθόλου.

Φαντάζομαι δεν το επισημαίνετε τυχαία αυτό!

Την επισήμανση αυτή την κάνω γιατί σήμερα έχουμε δημοκρατικές κυβερνήσεις, δεν έχουμε χούντα, και δεν νοείται ανάλογο έγκλημα, όπως παραλίγο η αθλιότητα Ανάν. Το πραξικόπημα διέλυσε, λοιπόν, την έτσι κι αλλιώς μειωμένης ισχύος Εθνική Φρουρά. Και επειδή οι Τούρκοι δεν κάνουν τίποτε τυχαίο, έκαναν την εισβολή την επομένη, που, βάσει προγραμματισμού, αντικατεστάθη το 30% της πιο σημαντικής αμυντικά μονάδας, της ΕΛΔΥΚ. Αποτίοντας όμως φόρο τιμής, θέλω να σημειώσω ότι όλοι αυτοί οι απολυόμενοι επέστρεψαν αμέσως στην Κύπρο, αποβιβάσθηκαν στην Πάφο και πολλοί από τους ηρωικούς νεκρούς είναι από αυτούς. Αιώνια η μνήμη τους! Θέλω επίσης να σημειώσω -το έχω γράψει και στην επίσημη έκθεσή μου- ότι και παρά το πραξικόπημα, το οποίο κυρίως επέδρασε επί του ηθικού και τη θέληση για αντίσταση σε κάποιο βαθμό, οι Τούρκοι δεν θα πατούσαν το πόδι τους στο νησί αν στοιχειωδώς εφαρμόζονταν τα σχέδια και γινόταν έγκαιρα η επάνδρωση των πολυβολείων στην περιοχή Κερύνειας - στην περιοχή της Αμμοχώστου όπου ήμουνα τούτο έγινε εν μέρει.

Μιλήστε για τα γεγονότα της εισβολής...
Το πρωί της 20ής Ιουλίου και ενώ είχε εκδηλωθεί η απόβαση, αναλαμβάνω τη διοίκηση του 336 τάγματος, το οποίο και επιστρατεύω αρχικά στην Αμμόχωστο και στη συνέχεια στο Πραστειό, κάτω από μυθιστορηματικές συνθήκες και ενώ υπήρχε ο μέγας κίνδυνος, όταν ήμασταν ακόμη στην Αμμόχωστο, να πάθουμε πανωλεθρία από τυχόν βομβαρδισμό τουρκικής αεροπορίας. Με όλες αυτές τις συνθήκες και κυρίως με τη συνδρομή στρατευσίμων που είχα γνωρίσει και συμπολεμήσει το 1964 αλλά και μετέπειτα, ολοκληρώνουμε την επιστράτευση σε τρεις ώρες και περί την 7η απογευματινή επιστέφουμε στην Αμμόχωστο, όπου αναλαμβάνουμε αποστολή επίθεσης προς την τουρκοκυπριακή περιοχή Σακάρια, η οποία εκδηλώνεται την 4η πρωινή προ κενού όμως εχθρού, γιατί οι Τουρκοκύπριοι είχαν εγκαταλείψει, για να πάνε στην εντός των τειχών Παλαιά Αμμόχωστο. Το βράδυ της 21ης παίρνω διαταγή και το τάγμα μεταβαίνει σε περιοχή αραιώσεως της Λευκωσίας (Στρόβολος, προεδρικό μέγαρο) ως εφεδρεία του ΓΕΕΦ.

Εχετε κάποια προσωπική εμπειρία από την τραγωδία;

Με την είσοδό μας στη Λευκωσία και ενώ είμαστε ακόμα εποχούμενοι, περί την 3η πρωινή γινόμαστε ακούσιοι μάρτυρες μίας από τις μεγαλύτερες τραγωδίες των μαχών. Ακούμε ισχυρούς βόμβους αεροσκαφών και πολλά αντιαεροπορικά πυρά. Εντυπωσιάζομαι γιατί ήξερα από το 1964 -και ίσχυσε και σε αυτές τις επιχειρήσεις- ότι οι Τούρκοι δεν πολεμούσαν τη νύκτα. Τι είχε συμβεί; Είναι η γνωστή τραγωδία των Νορ Άτλας με τη μοίρα καταδρομών. Μια αντιαεροπορική μοίρα, αγνοώντας την άφιξη, έβαλε και κατέρριψε ένα αεροσκάφος, ενώ έπληξε και άλλα δύο, τα οποία όμως κατόρθωσαν να προσγειωθούν. Την 4η απογευματινή της 22ας Ιουλίου συμφωνείται εκεχειρία, την οποία όμως οι Τούρκοι δεν τηρούν στους ανατολικούς τομείς της Λευκωσίας και εμπλέκεται ελαφρώς λόχος του τάγματος.

Πού σας βρήκε η πτώση της χούντας;
Το απόγευμα της 23ης Ιουλίου και ενώ στην Αθήνα είχαμε πανηγυρισμούς για την εγκατάλειψη της εξουσίας από τη χούντα, η οποία υπό το βάρος των εγκλημάτων της έσπευδε να τραπεί εις φυγήν, αφήνοντας όμως ήδη τα πρώτα εθνικά ερείπια, με βρίσκει τοποθετώντας τους στρατιώτες του τάγματος στο τμήμα της Πράσινης Γραμμής Λευκωσίας, από το δεξιόν του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ έως και της οδού Λήδρας.

Ουσιαστικά η άμεση εμπλοκή σας αφορά τη δεύτερη φάση της εισβολής...
Ακριβώς. Το τάγμα μας ουσιαστικά πολέμησε από τις 14 έως τις 17 Αυγούστου, οπότε εδέχθη καταιγισμό βομβαρδισμών, όλμων και πυροβόλων, καθώς και κινήσεις αρμάτων την τελευταία προ της εκεχειρίας της 16ης 8ης ώρας, η οποία απεκρούσθη με αντιαρματικό ενός ελλαδίτη καταδρομέα και το πυροβολικό και τη μεγάλη συμβολή του Αντώνη Καρρά. Κατά τη διάρκεια του τετραήμερου αγώνα όλοι οι αξιωματικοί ήσαν στην πρώτη γραμμή, είχαμε ελάχιστες εγκαταλείψεις και είχαμε 37 ηρωικούς νεκρούς και περί τους 120 τραυματίες. Απωλέσθησαν περί τα 100 μ. εδάφους στο Σχολείο και δύο ακραία φυλάκια δίπλα στην ΕΛΔΥΚ (η ΕΛΔΥΚ, δηλαδή, ένα ελάχιστο τμήμα της του λόχου διοίκησης με επικεφαλής τον λοχαγό Σταυριαννάκο, ο οποίος ως άλλος Παλαιολόγος εφονεύθη επί του πεδίου της τιμής).

Πώς θα χαρακτηρίζατε τις προσπάθειες των στρατιωτών σας εκείνες τις δύσκολες ώρες;
Πρέπει να τονίσω ότι η συμμετοχή και η αντίσταση αυτών των παλικαριών ήταν ουσιαστικά εθελοντική και αυτό που λέω δεν είναι υπερβολή. Σε εκείνη τη χαώδη κατάσταση και ακριβώς λόγω αυτής υπήρχε καταρχάς αδυναμία επιστράτευσης σε πολλές μονάδες λόγω της αρξαμένης εισβολής και του αποκλεισμού της δυνατότητας να πάνε στις μονάδες τους. Είχα, πλέον των στρατευσίμων του 336 ΤΕ, πολλούς που κανονικά έπρεπε να ήταν σε μονάδες κυρίως της Κερύνειας. Μπορούσαν να μην πάνε πουθενά. Η παρουσία τους, ο αγώνας και η θυσία τους θυμίζει το καβαφικόν "και περισσότερη τιμή τους πρέπει, γιατί γνώριζαν πως οι Μήδοι, στο τέλος, θα περάσουν". Οι πλείστοι των στρατευσίμων ήταν από την Αμμόχωστο. Και την ώρα που έπεφτε η Αμμόχωστος -στην ουσία εγκαταλειφθεί- αυτοί έπεφταν στη Λευκωσία.

Πιστεύετε πως έχει αξιολογηθεί όσο θα έπρεπε ο ηρωισμός και η θυσία των ανδρών αυτών;
Πρέπει να σας πως η Λευκωσία από το βράδυ της 12ης/13ης ήταν μία πόλη φάντασμα. Οι κυβερνητικές υπηρεσίες και το αρχηγείο του ΓΕΕΦ ήταν στο χωριό Μαλούντα και οι κάτοικοί της, για να προστατευτούν από τους βομβαρδισμούς, στο Τρόοδος. Και όμως δεν τους επηρέασε ψυχολογικά. Γι' αυτό είναι ηρωική η θυσία τους. Γιατί στάθηκαν και έπεσαν εκεί για την ιδέα της πατρίδας, παρά το σοκ του πραξικοπήματος, παρά τους 30.000 ετοιμοπόλεμους και πολύ καλά οπλισμένους εισβολείς και τη σφοδρότητα της αεροπορίας. Δεν νομίζω ότι έχει αναλυθεί σε βάθος ο ηρωικός τους αγώνας. Το 1974 όσοι αντιστάθηκαν και κυρίως όσοι έπεσαν, Ελληνοκύπριοι και της ΕΛΔΥΚ, έγραψαν σελίδες αφθάστου δόξας. Γι' αυτό και, όταν πήγαμε την παραμονή της 14ης Αυγούστου στα Φυλακισμένα Μνήματα και ορκισθήκαμε ότι μόνον από τα κορμιά μας θα περάσουν και ότι δεν θα μολύνουν οι βάρβαροι εισβολείς τους ιερούς τους τάφους, πήραμε δύναμη από τους ηρωικούς εκείνους απαγχονισθέντες.
Γνωρίζετε ότι αγωνίσθηκα μαζί με πολλούς Ελληνοκυπρίους και Ελλαδίτες ενάντια στην απάτη Ανάν. Δεν έχω τίποτε για όσους εκ των Κυπρίων δεν το διάβασαν. Έχω όμως θλίψη για όσους και κυρίως πολιτικούς ήξεραν την απάτη, που ήξεραν ότι με το σχέδιο Ανάν δεν θα υπήρχε Κυπριακή Δημοκρατία και φυσικά η Ε.Ε. θα τους σταματούσε την ένταξη. Γιατί εκείνο το απαράδεκτο και υβριστικό για το Διεθνές Δίκαιο -όλοι τώρα το ξέρουν- σχέδιο ήταν ύβρις για το δίκαιο και απαξίωση του όποιου κύρους μπορούν να έχουν και δικαιούνται να έχουν οι ελεύθεροι λαοί.
Προσκλητήριο ηρώων
Διά την ιστορίαν αναφέρω τους διοικητές των λόχων:

Ελλαδίτης λοχαγός Γιώργος Παπαχατζόπουλος, έφεδρος ελληνοκύπριος ανθυπολοχαγός Πανίκος Παπόρης, έφεδρος ανθυπολοχαγός Νίκος Κουτσού, σήμερα βουλευτής στο Ευρωπαϊκό Κόμμα και αρχηγός των Νέων Οριζόντων, έφεδρος ελληνοκύπριος ανθυπολοχαγός Χρήστος Σολωμής χρημάτισε από το 1980 βουλευτής Αμμοχώστου, επί οκταετία και εν συνεχεία το 1998 υπουργός Υγείας. Ελλαδίτης υπολοχαγός Νίκος Λιγουδιστιανός, ελληνοκύπριος έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιώργος Ρωσσίδης, ελληνοκύπριος ανθυπολοχαγός Μιχάλης Κούτουρας, ελληνοκύπριος έφεδρος ανθυπολοχαγός Παναγιώτης Παυλίτης, ελληνοκύπριος λοχαγός Ανδρέας Δημητρίου, έφεδρος ανθυπολοχαγός Αντώνης Καρράς (βουλευτής επί οκταετία μέχρι τις πρόσφατες εκλογές), ελληνοκύπριος λοχαγός Γιάννης Μαυρόγιαννος, έφεδρος ελληνοκύπριος ανθυπολοχαγός Μιχάλης Στεφανίδης, ελλαδίτης ταγματάρχης Σεβασλίδης.