Οι κουζουλοί την κάνανε αθάνατη την Κρήτη

Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός 
Δάσκαλος, Κιλκίς 

Σ’ ένα παλιό τεύχος του πάντα εξαιρετικού περιοδικού «Ο ΣΩΤΗΡ» εντόπισα ένα κείμενο, από αυτά που δεν τα αφήνεις ύστερα από την πρώτη ανάγνωση, αλλά, σκέφτεσαι ότι πρέπει να μοιραστείς και με άλλους την συγκίνηση και το μεγαλείο που αναβλύζει από τα φυλλώματά τους.

Πρωτίστως, έχω την συνήθεια, να τα «δωρίζω» στους μαθητές μου, διότι τούτες οι γενεές δεν γνωρίζουν την Πατρίδα τους – ως προσανάμματα πατριδογνωσίας – αλλά και για να αναπληρώσω τις νερόβραστες και άνοστες τιποτολογίες που περιέχουν τα εν χρήσει σχολικά εγχειρίδια.

Το κείμενο στο οποίο αναφέρομαι είναι «η διαθήκη του οπλαρχηγού Αντωνίου Ζωγράφου-Ξανθουδίδη». (Το πρωτότυπο φυλάσσεται στο ιστορικό μουσείο Ηρακλείου).

Ο Αντώνιος Ξανθουδίδης (1819-1896), γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στην Κρήτη. Μεγάλη μορφή, «γενναίος μετά φρονήσεως, αφιλοκερδής, τύπος χρηστού και μεγαλοψύχου πατριώτου», λεβέντης οπλαρχηγός, έλαβε μέρος στους ηρωικούς αγώνες της Κρήτης για απελευθέρωση και ένωση με την Πατρίδα. Διακρίθηκε κυρίως στην Μεγάλη Επανάσταση του 1866-1869, «αρχαίος άνθρωπος» που θα έλεγε και ο Κόντογλου, από αυτούς που «μοσχοβολούν σαν το Τίμιο Ξύλο».

Ασχολήθηκε με την πολιτική, με την πρωταρχική σημασία του όρου και όχι με την κατεστημένη λωποδυσία της εποχής μας- «ήταν τότε που οι άνθρωποι έζων δι’ εν έπαινον και πέθαινον δι’ ένα τραγούδι», όπως έλεγε ο Ανδρέας Καρκαβίτσας. Υπήρξε ακόμη και αγιογράφος. Παραθέτω την διαθήκη του – υποθήκη για την Πατρίδα, για να κατανοήσουμε τι λογής ήταν οι Έλληνες, οι προκομμένοι εκείνοι άνθρωποι, που μας χάριζαν λευτεριές και προίκιζαν τους απογόνους «ηθική, αρετή, σέβαση εις την πατρίδα και πίστη εις την θρησκείαν μας… για να έχουν την ευλογία του Θεού».

(Μακρυγιάννης)

«Α) Αποθνήσκων τέκνον γνήσιον της Ανατολικής Εκκλησίας του Χριστού εντέλλομαι τους αγαπητούς μου υιούς, εμά τέκνα, ίνα διατελώσι πιστά και αφωσιωμένα εις την πάτριον αυτών θρησκείαν, παραγγέλλω επομένως αυτών ίνα ακριβώς εκπληρώσωσι τα χριστιανικά καθήκοντά των και διαφυλάττουν άμεμπτα τα χριστιανικά έθιμα της Πατρίδος. Συνιστώ δε ενθέρμως προς παντός άλλου την ελεημοσύνην… παραγγέλλω εις τα τέκνα μου να βοηθώσι τους πτωχούς, παραδειγματιζόμενα από τους γονείς αυτών.

Β) Εντέλλομαι… ν’ αφοσιωθώσιν εις την δικαίωσιν της Πατρίδος, απωθούντες τας εγωϊστικάς ιδέας του συμφέροντος και του ατομισμού…
…Ας έχωσιν υπ’ όψιν το συμφέρον της Πατρίδος, όντες ήπιοι προς τους αντιθέτους και αμνησίκακοι, διότι η μνησικακία αρμόζει μόνον εις τα θηρία…

Δ) Παραγγέλλω τους υιούς μου να οδηγήσουν τον εισέτι άγαμον αδελφόν των, Στέφανον, να συζευχθή μετά Ελληνίδος Ορθοδόξου…

ΣΤ) Παρακαλώ την σύζυγόν μου, και μετά τον θάνατον αυτής, τα τέκνα μου, να τελούν τα ετήσια μνημόσυνα κατά τα έθιμα της Πατρίδος…

Ζ) Συνιστώ εις τα τέκνα μου να αποφεύγουσι την σπατάλην και την φιλαργυρίαν, διότι αμφότερα τα ελαττώματα αυτά είναι μισητά».

Οσμήν ευωδίας πνευματική αναδίδει η διαθήκη του Κρητικού καπετάνιου. Ξεκινά με ομολογία πίστεως, όπως πράττουν όλοι όσοι ζουν, αναπνέουν και γεύονται τα καθάρια νάματα της αγίας μας Ορθοδοξίας.

Η φράση «τέκνον γνήσιον της Ανατολικής Εκκλησίας του Χριστού», παραπέμπει σε μία παρόμοια του Αλ. Παπαδιαμάντη, όταν απαντούσε στον αιρετικό Μακράκη και τους οπαδούς του, οι οποίοι τον εγκαλούσαν περί αθεΐας-ποιόν; Τον Παπαδιαμάντη! Έγραφε ο κυρ-Αλέξανδρος: «Αλλά πού ανακαλύψατε ότι εγώ είμαι άθεος; Έχετε λοιπόν και πνεύμα Πύθωνος, ολόκληρον λεγεώνα έχετε; Εξωρκισμένοι να είσθε. Εγώ είμαι τέκνον γνήσιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας εκπροσωπουμένης υπό των επισκόπων της». (εκδ. «Γιοβάνης», τομ. 5ος, σελ. 365).

Πρώτη εντολή και παραγγελία του μεγάλουΚρητός προς τα αγαπητά του τέκνα-πέντε αγόρια- είναι η αφοσίωση εις την «πάτριον» πίστη, ήθος κολοκοτρωναίικο «να φυλάξετε την πίστιν σας και να την στερεώσετε» καταπώς κανοναρχούσε τους νέους των Αθηνών και ο Γέρος του Μωριά. Δεν απαριθμεί χρήματα, χωράφια, βιός και λοιπά δολώματα αμαρτίας και κωλύματα αρετής. «Αυτή-η των χρημάτων περιουσία- κώλυμα προς την αρετήν γίνεται… Αι γαρ τρυφαί και οι άτυποι ηδοναί και τα μυρία κακά εντεύθεν τίκτεται». Η χρηματική περιουσία, κατά τον άγιο Χρυσόστομο, γεννά μύρια κακά στους νέους. (ΕΠΕ, 5, 60-54). Ο λαός μας, όσο ζούσε την έντιμον πενίαν του, πριν την ολέθρια ανάμειξή του με τους Φράγκους και τα δολοφονικά δάνεια, ήθελε πρώτα το μέτωπο καθαρό και «καλή καρδιά». («Καρδίαν καθαρά κτίσον εν εμοί ο Θεός»).

Η φτώχεια κρατούσε την ψυχή του σε κατάσταση υγείας. Από τότε που έμαθε ότι η αφοσίωση «εις την πάτριον θρησκείαν» και η διαφύλαξη «των χριστιανικών εθίμων της Πατρίδος» δεν συνάδουν με τον εξευρωπαϊσμό του, απαρνήθηκε «τιμημένα πρωτοτόκια» και ενδύθηκε τις παρδαλές κουρελούδες του γραικυλισμού, της υποτέλειας. και της ξενολατρίας. Δεν είναι τυχαίο ότι ξεπουλήθηκε η Πατρίδα μας, μέσω των εγκληματικών «μνημονίων», επί των ημερών μας, αφού προηγήθηκε η ψευτοευημερία των ευρώ, αλλά κυρίως ο πνευματικός υποσιτισμός του λαού μας. «Η υποτέλεια και η διαφθορά παύουν το αίσθημα του πατριωτισμού και τον υπέρ του κοινού συμφέροντος ζήλον, και φέρουν αναποφεύκτως την ιδιοτέλειαν και (καθιστούν τους ανθρώπους) επιρρεπείς εις τας κοινάς προδοσίας», έγραφε ο σπουδαίος Κοσμάς Φλαμιάτος. (Κ. Σαρδελή, «Η προδομένη παράδοση», α’ τόμος, σελ. 15, εκδ. «ΤΗΝΟΣ»).

Γι’ αυτό και ο Κρητικός ήρωας «συνιστά ενθέρμως» στα παιδιά του, να αποφεύγουν την σπατάλη και την φιλαργυρία, να είναι αμνησίκακοι, ταπεινοί, ήπιοι και ελεήμονες «παραδειγματιζόμενοι από τους γονείς αυτών». Σπουδαία παραγγέλματα, ορθόδοξα, πατερικά. «Παράδειγμα τοις τέκνοις παρέχειν», προέτρεπε ο ιερός Χρυσόστομος, η βασιλική οδός για μία σωστή και αρχοντική ανατροφή των παιδιών.

Εντύπωση προκαλεί η Δ, η τέταρτη παραγγελία του αγωνιστή προς τους υιούς του.

Να συζευχθεί, ο άγαμος Στέφανος-λαμπρός αρχαιολόγος αργότερα- μεθ’ Ελληνίδος Ορθοδόξου. Σήμερα, ένα «γνήσιον τέκνον» του ευρωπαϊκού μας προσανατολισμού, αυτό θα το χαρακτήριζε ρατσισμό. Κάτι παραπάνω ήξερε ο λαός όταν θυμόσοφα έλεγε «παπούτσι απ’ τον τόπο σου και ας είναι μπαλωμένο».

Αξιοσημείωτη και η εντολή διαφύλαξης «αμέμπτως», και μάλιστα δύο φορές στο κείμενο των χριστιανικών εθίμων της Πατρίδος. Αυτό το ξέρουμε από τον Ηρόδοτο. Μετά το ομόθρησκον και το ομόγλωσσον, ακαταγώνιστο φυλακτήριο της εθνικής συνείδησης είναι το ομότροπον τα ήθη και τα έθιμα που δροσίζουν και ευκλεΪζουν τον βίο του λαού.

Στην Κρήτη λένε μία ωραία μαντινάδα

«Νοικοκυριοί και φρόνιμοι
δεν ζουν στον Ψηλορείτη
οι κουζουλοί την κάνανε
αθάνατη την Κρήτη».

Αυτή η κουζουλάδα, η «παλαβή φλέβα» που έλεγε και ο άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, μας λείπει.
Οι Τουρκοκρατίες όμως και οι Φραγκοκρατίες δεν φεύγουν με φρονιμάδα και «άψογη στάση».
Άνθρωποι σαν τον Κολοκοτρώνη, τον Παύλο Μελά και τον Αντ. Ξανθουδίδη αφυπνίζουν, με την «τρέλλα» τους, τους λαούς.