Ο π. ΘΩΜΑΣ ΒΑΜΒΙΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗ “ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΗ” “ΣΥΝΑΦΕΙΑΚΗ” ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

Στην ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου “Παρέμβασις” διαβάσαμε το ακόλουθο αξιόλογο άρθρο του αιδεσιμολογιότατου Πρωτοπρεσβύτερου π. Θωμά Βαμβίνη “«ΣΥΝΑΦΕΙΑ» σπουδαστηριακή - Παρασυναφειακά ερωτήματα”:

“Ένα διεθνές θεολογικό συνέδριο, μέ «πυρηνική έννοια» στήν θεματολογία του τήν «συναφειακότητα», ενισχύει τήν άποψη ότι έχουμε μπροστά μας ένα ενδοορθόδοξο ακαδημαϊκό κίνημα, πού προσπαθεί νά «ανοίξη» τούς ορίζοντες τής ορθόδοξης θεολογίας, καταργώντας τά όρια (τίς «περιχαρακώσεις») τίς οποίες έθεσαν στήν εποχή τους οι άγιοι Πατέρες.

Δημοσίευμα σχετικό μέ τίς εργασίες αυτού τού συνεδρίου αναρτήθηκε στό διαδίκτυο. Σέ αυτό διαβάζουμε:

«Τό απόγευμα τής 23ης Μαΐου ξεκίνησαν οι εργασίες τού Διεθνούς Θεολογικού Συνεδρίου μέ τίτλο «Ορθοδοξία καί συναφειακή θεολογία. Εναύσματα από τήν εκκλησιαστική Παράδοση» στήν Cluj-Napoca, τής Ρουμανίας. Επιφανείς Ορθόδοξοι θεολόγοι απ’ όλον τόν κόσμο συγκεντρώθηκαν γιά νά συζητήσουν μέσα από τήν προοπτική τής πατερικής θεολογίας τίς προκλήσεις πού φέρνει η συναφειακότητα γιά τό μέλλον τής Ορθόδοξης θεολογίας» (amen.gr).

Στήν συνέχεια γίνεται μιά παρουσίαση τών εισηγητών καί τών εισηγήσεών τους, η οποία δείχνει τήν αγωνία τών οργανωτών καί τών εισηγητών τού συνεδρίου, αλλά καί τό «συναφειακό πνεύμα» πού εμποτίζει τόν θεολογικό στοχασμό τους.

Πάντως, μέ τόν καιρό καί τήν ωρίμανση τής σκέψης, όσοι προσέλαβαν τόν όρο «συναφειακή θεολογία» καί τού έδωσαν θέση υψηλή, σχεδόν ισόβαθμη μέ τούς Όρους τών Οικουμενικών Συνόδων, θά πρέπει, αφ’ ενός μέν νά συγκεκριμενοποιήσουν τό περιεχόμενό του, νά τό κατεβάσουν δηλαδή από τό νεφέλωμα τού ελεύθερου θεολογικού στοχασμού καί νά τό «προσγειώσουν» στίς συγκεκριμένες ποιμαντικές ανάγκες τής Εκκλησίας, αφ’ ετέρου δέ νά δούν, ώριμα, άν τελικά είναι αναγκαίος αυτός ο όρος, ως προσδιοριστικός τής θεολογίας. Μή τυχόν δηλαδή ο προσδιορισμός «συναφειακή» αφαιρεί από τήν θεολογία τήν καθαρότητα καί τόν δυναμισμό τού προσδιορισμού «ορθόδοξη».

Αυτά λέγονται γιατί διαβάζοντας τήν παρουσίαση τών εισηγήσεων τού περί ού ο λόγος συνεδρίου δημιουργείται η αίσθηση ότι τό «συναφειακό κίνημα» έχει ως μοναδικό πεδίο δράσης καί μάχης τά σπουδαστήρια καί τίς βιβλιοθήκες. Είναι άσχετο μέ τήν καθημερινότητα τής Εκκλησίας, τούς πόθους καί τούς στεναγμούς τών «κοινών ορθοδόξων Χριστιανών», είναι άσχετο μέ τήν ποιμαντική, όχι τήν ακαδημαϊκή επιστήμη τής ποιμαντικής, αλλά μέ τόν ευαγγελικό τρόπο μέ τόν οποίο ο Χριστός διά τής Εκκλησίας Του μεταγγίζει τήν Ζωή Του στούς συγκεκριμένους ανθρώπους, μέ τά πάθη καί τά προβλήματά τους, τούς καλούς, μέτριους ή κακούς Ιερείς τους.

Παρασυναφειακά ερωτήματα

Από ποιά αιτία άραγε δημιουργείται αγωνία σέ κάποιους θεολόγους, οι οποίοι αισθάνονται τήν θεολογία σέ μεγάλη απόσταση από τόν κόσμο, άσχετη μέ τά προβλήματά του, απομονωμένη, ανίκανη νά επιδράση στούς ανθρώπους τής εποχής μας; Τό ερώτημα αυτό, άν απαντηθή, ταυτόχρονα φωτίζει καί τίς αιτίες τού «συναφειακού κινήματος».

Ένα δεύτερο παράλληλο ερώτημα διαφωτίζει τό πρώτο: η θεολογία (αναφερόμαστε πάντα στήν ορθόδοξη) ή οι θεολόγοι (όσοι αισθάνονται τήν ορθόδοξη θεολογία εκτός εποχής) είναι άσχετοι μέ τά προβλήματα τού κόσμου, απομονωμένοι, ανίκανοι νά επιδράσουν στούς βομβαρδισμένους από ακατάσχετη ηλεκτρονική πληροφόρηση ανθρώπους τής εποχής μας;

Τό ερώτημα τό αφήνουμε αναπάντητο, γιατί μπορεί νά συμβαίνη καί κάτι άλλο σέ κάποιους απ’ τούς «αγωνιόντες» θεολόγους: νά είναι ναυαγισμένοι στό πέλαγος τών πληροφοριών.”

Η ανάλυση του π. Θωμά χτυπά κέντρο. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο αιδεσιμολογιότατος δίνει άριστο δείγμα θεολογικής ανάλυσης.  

Το άρθρο του π. Θωμά έχει δύο βασικούς άξονες:

 1.) Οι “συναφειακοί” “μεταπατερικοί” θεολόγοι προσπαθούν να επικοινωνήσουν μεν με τον κόσμο, αλλά το πλήρωμα της Εκκλησίας τους αγνοεί ολότελα ή σχεδόν ολότελα. Είναι ανίκανοι να αρθρώσουν λόγο με απήχηση στο ποίμνιο της Εκκλησίας.

2.) Το δεύτερο συμπέρασμα του άρθρου του π. Θωμά είναι ότι οι “συναφειακοί” θεολόγοι πλέουν μέσα στο πέλαγος των πληροφοριών και των προτεσταντικών πηγών που ηδονίζονται να κολυμπούν “χωρίς σωστικά κριτήρια καί χωρίς σαφή προσανατολισμό”.

Να προσθέσουμε ότι είναι πάντως αξιοθαύμαστος ο ρυθμός παραγωγής θεολογικού έργου των "συναφειακών" θεολόγων. 

Αν και ολιγάριθμοι κατορθώνουν να έχουν, σε πανορθόδοξο επίπεδο, μια συνεχή παρουσία επιπέδου - κακόδοξου ασφαλώς - η οποία πρέπει να μας προβληματίσει σοβαρά.

Οι Αγουριδικοί “συναφειακοί” “μεταπατερικοί” θεολόγοι, αν και διατυπώνουν κακοδοξίες ολκής, οι οποίες εκφράζουν ατόφια προτεσταντικές θέσεις, δεν είναι ουσιαστικά επικίνδυνοι πέραν της αδιαμφισβήτητης ζημιάς που προκαλούν στην Ακαδημαική θεολογία. 

Το πλατύ κοινό αγνοεί τα έργα τους και είναι πλέον ή βέβαιο ότι θα συνεχίσει να τα αγνοεί.

Πραγματικά επικίνδυνος για τη διάβρωση της ορθόδοξης θεολογικής σκέψης είναι μόνον ο κ. Γιανναράς, ο οποίος δεν είναι μεν “συναφειακός” θεολόγος, - με την αυστηρή έννοια του όρου -, είναι όμως βαθύτατα επηρεασμενος από τη δυτική θεολογία.

Τι είναι αυτό που καθιστά τον κ. Γιανναρά τόσο επικίνδυνο;

Η απήχηχη της θεολογικής του σκέψης επεκτείνεται πολύ πέραν του Ακαδημαικού χώρου. 

Φτάνει στο μέσο πιστό με τα δεκάδες βιβλία του που γνωρίζουν μεγάλη εκδοτική επιτυχία, απανωτές εκδόσεις και μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες, αλλά και με τις επιφυλλίδες του σε έντυπα μεγάλης κυκλοφορίας. 

Επιπλέον! Είναι άριστος χειριστής του λόγου και τοποθετείται συνεχώς πάνω σε όλα τα τρέχοντα θέματα. 

Ετσι είναι ο ΜΟΝΟΣ - από τους μη παραδοσιακούς - θεολόγους που έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει τον μέσο πιστό.

Η άγνωστη στην πατερική θεολογία αντιθετική διάκριση Εκκλησίας και Θρησκείας λ.χ. του Κάρλ Μπάρθ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του κινδύνου που συνιστά ο κ. Γιανναράς για την διάβρωση του περιεχομένου της ορθόδοξης θεολογίας. 

Ο κ. Γιανναράς δεν είναι ο πρώτος ορθόδοξος θεολόγος που υιοθέτησε αυτήν τη διάκριση. 

Παρόλον όμως ότι έχει δυστυχώς υιοθετηθεί από πολλούς - και ορισμένες φορές παραδοσιακούς - θεολόγους -, τότε μόνον έγινε καθολικό σημείο αναφοράς για τους πλείστους σύγχρονους θεολόγους, αφού την υιοθέτησε ο κ. Γιανναράς και την εκλαίκευσε και την διέδωσε με τη συνεχή αναφορά του στο θέμα.

Ελπίζουμε ότι η συζήτηση μεταξύ των Σεβ. Περγάμου Ιωάννη και Ναυπάκτου κ. Ιεροθέου θα συνεχιστεί και θα ολοκληρωθεί, επειδή οι περί “προσώπου” κακοδοξίες του Σεβ. Ιωάννη πλέουν πλησίστιες με τις κακοδοξίες περί “προσώπου” του κ. Γιανναρά.
panayiotistelevantos