Το Ίλιντεν, η ιστορία και οι νέοι μας

  Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός Επιστήμων

Μία ευχάριστη έκπληξη επιφύλαξε η ΕΤ-3, ο δημόσιος τηλεοπτικός δίαυλος της Θεσσαλονίκης, σε όσους έχουμε ευαισθησία στα ιστορικά θέματα. Παρουσίασε δύο φορές, την Κυριακή 8 και την Κυριακή 15 Ιουλίου το βράδυ, την ελληνική ταινία «Ο ανθός της λίμνης» που αναφέρεται στον Μακεδονικό Αγώνα. Βλέποντας μάλιστα τον πρωταγωνιστή Λάκη Κομνηνό θυμήθηκα μία άλλη ταινία με τον ίδιο πρωταγωνιστή και αφιερωμένη στην ίδια ιστορική περίοδο. Πρόκειται για την ταινία «Παύλος Μελάς», η οποία χάθηκε περιέργως από τις τηλεοπτικές οθόνες μας αν και παραμένει διαρκώς επίκαιρη λόγω της διαμάχης μας με τα Σκόπια για το όνομα και για την τεχνητή «μακεδονική» εθνότητα.

Η ιστορική μνήμη επιβάλλει να θυμηθούμε αυτές τις ημέρες την ψευδοεπανάσταση του Ίλιντεν. Η λέξη στα βουλγαρικά σημαίνει: ημέρα του Προφήτη Ηλία. Στις 20 Ιουλίου 1903 στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία οι Βούλγαροι κομιτατζήδες της οργανώσεως ΒΜΡΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) προσπάθησαν να ξεσηκώσουν τον αγροτικό χριστιανικό πληθυσμό με το ψευδές σύνθημα «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες». Ανατίναξαν δύο τηλεγραφικούς στύλους, ξήλωσαν λίγα μέτρα σιδηροδρομικής γραμμής, εισήλθαν για λίγο σε ορισμένα χωριά και μετά εξαφανίσθηκαν αφήνοντας τον τακτικό τουρκικό στρατό να ξεσπάσει επί δικαίους και αδίκους. Θύματα της οθωμανικής εκδικήσεως ήσαν τρεις βλαχόφωνες ελληνικές κωμοπόλεις. Το Κρούσοβο, που ανήκει σήμερα στα Σκόπια, η Κλεισούρα και το Νυμφαίο που ανήκουν στον Νομό Φλωρίνης. Η εξέλιξη αυτή αφ’ ενός μεν ξεσκέπασε τα σχέδια των κομιταζήδων, ότι ουσιαστικά ενδιαφέρονταν για τη Μεγάλη Βουλγαρία και αφ’ ετέρου αφύπνισε διπλωμάτες, στρατιωτικούς και εθελοντές στην ελεύθερη Ελλάδα. Η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα κορυφώθηκε από το 1903 έως το 1908 με σημαντικές επιτυχίες του Ελληνισμού. Η πολιτική πτυχή του Μακεδονικού Αγώνα συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Στις 2 Αυγούστου 1944 , ημέρα του προφήτη Ηλία με το παλιό ημερολόγιο (20 Ιουλίου +13 ημέρες) ο κομμουνιστής ηγέτης των Γιουγκοσλάβων ανταρτών Γιόζεφ Μπροζ Τίτο αποφάσισε να συγκαλέσει την Αντιφασιστική Συνέλευση του «Μακεδονικού λαού» στο Μοναστήρι Προχόρ Πιτσίνσκι. Εκεί η συνέλευση του μετώπου, που έμεινε γνωστό ως ASNOM, κατασκεύασε το ανύπαρκτο μέχρι τότε «μακεδονικό» έθνος , μετονόμασε τη Νότιο Σερβία από Βάρνταρσκα σε Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας και διακήρυξε ότι πρέπει να απελευθερωθεί η «Μακεδονία του Αιγαίου», δηλαδή η Βόρειος Ελλάδα και η «Μακεδονία του Πιρίν», δηλαδή η νοτιοδυτική Βουλγαρία (εκ του ελληνικού ονόματος του βουνού Πυρήν).

Στις ημέρες μας η ΦΥΡΟΜ βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τρεις γειτονικές της χώρες για ζητήματα που ξεκινούν από αυτά τα γεγονότα. Με τη Σερβία διαφωνούν για το μοναστήρι του Προχόρ Πιτσίνσκι που προαναφέραμε και το οποίο βρίσκεται τώρα σε σερβικό έδαφος. Κυρίως όμως συγκρούονται για τα εκκλησιαστικά, διότι το σερβικό Πατριαρχείο θεωρεί παράτυπη την απόσχιση τριών επαρχιών του το 1967, οι οποίες μετεξελίχθηκαν στη Σχισματική «Ορθόδοξη Μακεδονική Εκκλησία». Με τη Βουλγαρία η διαμάχη αρχίζει από τον εορτασμό του Ίλιντεν και φθάνει μέχρι την ύπαρξη ή μη του μακεδονικού έθνους. Και οι δύο λαοί γιορτάζουν στις 2 Αυγούστου την επέτειο, μόνο που οι Βούλγαροι τονίζουν ότι οι ηγέτες της ΒΜΡΟ είχαν Βουλγαρική συνείδηση, ενώ οι σκοπιανοί φωνάζουν ότι είχαν «μακεδονική συνείδηση». Η Βουλγαρία το 1991 κατέθεσε δήλωσε στη ΔΑΣΕ, σημερινό ΟΑΣΕ, λέγοντας ότι αναγνωρίζει κράτος, αλλά όχι έθνος Μακεδόνων, και ότι οι κάτοικοι του σκοπιανού κράτους είναι κυρίως Βούλγαροι και 200.000 Έλληνες!

Με τη Ελλάδα τα προβλήματα είναι γνωστά και δεν θα τα επαναλάβω. Απλώς έκρινα σκόπιμο να αναφερθώ λίγο στο παρελθόν, διότι έχω την αίσθηση ότι οι περισσότεροι νέοι μας δεν το γνωρίζουν. Ας μην ξεχνούμε την ιστορία με πρόσχημα την κρίση!